Həbsxana – cəmiyyətin daha çox

hal  var  ki,  hallansın  da...  Vaxtını  itirib  əllərini  bula-
ma, durğuz yoxlamaya gecikməsin.  
          Rezin dəyənəyin qoluna dəyən ağrısından ayı-
lan  Ağarəhim  nəzarətçilərin  onu  tələsdirdiyini  gör-
dü: 
          –Tərpən,  axşam  yoxlamasıdır.  Yoxlamaya  ge-
ciksən yuxuvun qalanını karsda yatacaqsan. 
          Nahardan  sonra  dincəlmək  məqsədi  ilə  hovu-
zun kənarında əyləşən Ağarəhim halsızlıqdan huşu-
nu  itirib  yuxuya  getmiş,  daş  plitənin  üzərində  üzü 
göylərə uzanıb qalmışdı. 
          Çətinliklə  dikəldi.  Bədəninə  sızıltılı  ağrı  dol-
muşdu.  Özünü  əzgin,  taqətsiz  hiss  edirdi.  Yeriməyə 
gücü tükənmişdi. Ayaqlarını sürüyə-sürüyə yoxlama 
keçirilən  meydana  tərəf  addımladı.  Beş-on  addım 
getmişdi  ki,  müvazinətini  itirib  asfalt  yolun  üzərinə 
yıxıldı. Ətrafdakı məhkumlar ona kömək etmək, aya-
ğa  durğuzmaq  istədilər.  Lakin,  Ağarəhimin  ayağa 
durulası  halı  yox  idi.  Zərblə  yerə  dəydiyindən  sinə-
sindən  açılan  qan  ağzından  yerə  yayılıb  asfaltı  qır-
mızı rəngə boyamışdı. 
          Kənarda  dayanıb  hər  tərəfə  göz  qoyan,  qolun-
da qırmızı sarğı olan növbətçi, şişman mayor Ağarə-
himin başına yığılan məhkumlara tərəf acıqlandı: 
downloaded from KitabYurdu.org

150 
 
          –Qorxmayın,  ölən  zibil  deyil.  Xərəyi  gətirib 
aparın sançasta, şirin çay içirin özünə gəlsin. 
          Tibb hissəsində ona qüvvə gəlməsi məqsədi ilə 
mayorun dediyi sayaq şirinçay içirib çarpayıya uzat-
dılar.  Həkimlərdən  biri  o  birinin  qulağına  narahat-
lıqla pıçıldadı: 
          –Deyəsən bu “yetişib”. Sabahacan tab gətirsəy-
di xəstəxanaya rədd eləyərdik. 
          –Tab  gətirməyib  nə  edəcək,  qırıb  qaçmayacaq 
ha... 
          Həkimin  verdiyi  bir  həb  və  bir  neçə  stəkan  şi-
rinçaydan  sonra  Ağarəhim  iki-üç  saat  azca  özünə 
gəlsə də gecə yaxınlaşdıqca ağrıları şiddətlənirdi. Bü-
tün gecəni canındakı hərarətdən, nəfəsini kəsən san-
cıların  ağrısından  qıvrıla-qıvrıla,  qan  tər  içində  ça-
paladı. 
          Səhərə  yaxın  yarıyuxulu  Ağarəhimə  elə  gəldi 
ki, kimsə onu boğur. Narınc idi. Gözlərindən qəzəb, 
nifrət  yağırdı.  Əcinnəyə  bənzər  bu  məxluq  onun  si-
nəsi üstə çökərək, əllərini boğazına keçirib var gücü 
ilə  sıxırdı.  Ağarəhimin  nəfəsi  çatmadığından  boğazı 
xırıldayırdı.  Ciyərlərindən  qayıdan  hava  ilə  yanaşı 
ağzından yatağına qan fışqırırdı. 
          Axşamdan  bəri  boguq  öskürəyinə,  əzab  çək-
məsinə  məhəl  qoymayan,  öz  canlarının  ağrılarından 
oyaq  olan  palata  yoldaşları  xırıltını  eşitcək  daha  la-
qeyd  qala  bilmədilər.  Son  nəfəsə  oxşayan  xırıltı 
downloaded from KitabYurdu.org

151 
 
ölümlə  həyatın  mübarizəsindən  xəbər  verirdi.  Gecə-
nin  bu  vaxtı,  aləmin  ölgün  anlarında  ölümün  at  oy-
natmasına acizanə tamaşa etməkdən savayı nə etmək 
olardı?! 
          Çox  çəkmədi  çapalayıb  sakitləşən  Ağarəhimin 
xırıltısı  tamam  kəsildi.  Sanki,  o,  yatağındakı  kiçik 
qan gölməçəsində boğulmuşdu. Göz qapaqlarını ört-
məyə  ehtiyac  olmadı.  Həyatın  əzablarından  cana 
doyduğundan könüllü gözlərini yummuşdu. 
          Onun keçindiyinə əmin olduqda üstünü köhnə 
mələfə ilə örtdülər. 
          Səhər işçilər gələn kimi lazımi yerlərə məlumat 
verilib Ağarəhimin ölümü barədə sənədlər hazırlan-
dı. Təcili teleqramla rayona – evinə xəbər göndərildi. 
Sonra,  yiyələri  gələnədək  saxlamaq  üçün  cənazəni 
morqa – meyitxanaya apardılar. 
                                            * * * 
          Rəis  daha  iki  gün  də  ardıcıl  Ağarəhimin  evinə 
teleqram  vurdu.  Amma,  üç  gün  ötməsinə  baxmaya-
raq, rayondan kimsə gələn, teleqramlara cavab verən 
olmadı. Bu zaman Gülbəniz qızının ad gününü qeyd 
etməyə  hazırlıq  görürdü.  Heç  kimin  qanının  qaral-
maması  üçün  aldığı  teleqramları  hamıdan,  hətta  ya-
xın  “sirdaşı”  saydığı  gizlin  aşnası  –  Əmirxandan  da 
gizlətmişdi. 
          ”Neynim ölüb, qalıb kimə gərək idi, – Gülbəniz 
düşünürdü,  –  ondan  nə  vaxt  ərlik  gördüm  ki,  ərim 
downloaded from KitabYurdu.org

152 
 
kimi ölüsünə yiyəlik edim də... Yox a, anamın qatili-
nə  yas  məclisi  quracağam.  Nə  istəyirlər  etsinlər, 
mənlik deyil...” 
          Səhəri  gün  morqun  müdiri  rəisə  zəng  edib  şi-
kayətləndi: 
          –Belə olmaz axı, gəlin ölünüzə yiyə durun. So-
yuducu  xarab  olub,  daha  saxlaya  bilmirik.  Siçovul-
ları qovmaqdan yorulmuşuq, daraşıblar meyidə... 
          Rəisin  göstərişi  ilə  bir  neçə  zabit  və  nəzaərətçi 
özləri  ilə  bel,  çalov  götürüb,  müəssisənin  yük  maşı-
nında morqa yola düşdülər. 
          Siçovulların paralayıb pis günə qoyduqları me-
yidi  ağ  parçaya  büküb,  morqdan  götürdüb  dəfn  et-
məyə,  şəhərdən  uzaq  qəbiristanlığa  gətirdilər.  Qəbi-
ristanlığın müdiri ölünün yiyəsiz məhkum olduğunu 
bilincə,  torpağa  heyfi  gəlib  korlamamağı,  nişan  ver-
diyi  köhnə  qəbirlərdən  birinə  basdırmağı  məqsədə-
uyğun saydı. 
          Ağarəhimi  qəbiristanlığın  hasara  yaxın  kənar 
hissəsində, sökülmüş  qəbirlərin  birində dəfn etdilər. 
Məzarın  yerini  ayırd  etmək  üçün  haradansa  tapdıq-
ları iri çay daşını baş daşı əvəzi qoydular. 
          Dünyada bir residivist azaldı. Atılmış, xeyirsiz, 
zavallı caniyə dünyanın ehtiyacı yox idi... 
                                                                                       
1996 
downloaded from KitabYurdu.org

153 
 
 
     
 
 
         
 
 
İÇİNDƏKİLƏR 
 
 
Qazamat “sanitarlar”ı ................................3 
 
Residivist ..................................................103 
 
 
 
 
   
      
 
downloaded from KitabYurdu.org