55) EKONOMETRIK MODELLƏRIN VERIFIKASIYASI Ekonometrikada model dedikdə elə bir maddi və ya təsəvvür olunan obyekt başa düşülür ki, bu obyekt tədqiqat prosesində öyrənilən real obyekti əvəz edir və onun haqqında əlavə biliklər toplamağa imkan verir. modellərin aşağıdakı 4 tipini fərqləndirirlər:
Fiziki modellər obyektlərin daxili strukturunu, sistemyaradıcı xüsusiyyətlərini əks etdirir.
Qrafiki modellər isə öyrənilən sistemin, prosesin daxilinə nüfuz etmədən onun xarici görünüşünü, ölçulərini, konturlarını əks etdirir.
Məntiqi-riyazi model dedikdə isə öyrənilən sistemin tədqiqatın məqsədi baxımından mühüm olan xüsusiyyətlərinin formal riyazi ifadələr, yəni tənliklər, bərabərsizliklər, funksiyalar və s. şəklində ifadə edilməsi başa düşülür.
İqtisadi-riyazi model dedikdə formal riyazi ifadələrlə verilən iqtisadi mücərrədlik başa düşülür.
Modelin verifikasiyası – real və modeldən çıxan məlumatların qarşılaşdırılması, model vasitəsiylə əldə olunan obyektin təsvirinin kifayət qədər real olmasını bilmək üçün qiymətləndirilmiş modelin yoxlanılması və lazım gəldikdə başqa modelin qiymətləndirilməsinin vacibliyinin irəli sürülməsi. Bu mərhələdə modelin prosesə və ya obyektə adekvatlığı yoxlanılır. Alınan nəticələr uyğun gəlmədikdə və ya xəta çox böyük olduqda, qurulan modeldə müvafiq dəyişikliklər aparılmalıdır.
56)
EKONOMETRIK MODELLƏŞDIRMƏNIN MƏRHƏLƏLƏRI İqtisadiyyatda dəyişənlərin çoxunun qarşılıqlı əlaqəli olması faktının qəbul edilməsi (Məsələnin qoyuluşu)
İlkin (aprior) mərhələ
Ayrı-ayrı nisbətlərin modeldə qruplaşdırılması (parametrləşdirmə mərhələsi)
Məlumatların toplanması (informasiya mərhələsi)
cross-sectional data – eyni zaman anı üçün müxtəlif iqtisadi obyektlər üzrə məlumatların toplanması;