Həyata nüfuz anı Demokratiyanın ibrətamiz erkən tarixinə baxış
Yüklə 3,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Epiloq
Biz imperiyaların rəqabət meydanında bir-birinə qənim kəsilməsini, ambitsiyalar hesabına digərini məhv etmək cəhdlərini müşahidə etdik. İmperiya başçıları daim qan tökməyə susadıqları kimi, elə bu bəladan da ən azı taxt-taclarını tərk etməli olurlar. Deyəsən, onlar axıtdıqları qanda da boğulurlar. Herodota görə Massaget qadın hökmdarı Tomirida Böyük Kirin ölü başını qanla dolu tuluğa salmışdı ki, əgər o, qana belə susayırsa, qoy ondan doysun. Müharibəyə can atan imperatorlar da belə təhqiramiz cəzaya məhkum olunsaydılar, pis olmazdı. İmperatorların bir-birinə qarşı iddialarından doğan aqressivliyi, digərini məhv etmək istəyi və cəhdi banka içərisinə salınan hörumçəklərin vuruşması və bir-birini öldürməsi səhnəsini xatırladır. Hörümçək öz növündən olanın bədəni ilə qidalanmaqdan həzz alır. Erkəklə dişi hörümçək cütləşdikdən sonra bədəncə kiçik olan bədbəxt erkək nəsli artırmaq instinkti hesabına çox vaxt öz ömür sonluğunu dişinin mədəsində tapır. Dişi hörümçək başqa qida növləri ilə kifayətlənməyib, öz məşuqunu diri-diri yeməyi özünün borcu hesab etdiyi kimi, imperatorlar da çox sayda xalqların ona tabe olması ilə kifayətlənməyib, başqa imperiyaların ərazilərini qəsb etməyə, xalqlarını yenidən əsarətə almağa göz dikir və bu, ən azı böyük, sonralar isə dünya müharibələrinin mövcudluğunu meydana çıxarır. Müharibə nəticədə qalibsiz və 479
məğlubsuz ötüşmədiyindən, dünya müharibələri imperiyaların dağılması, parçalanması ilə nəticələnir. Hörümçəklər hətta dinc yanaşı yaşasalar da, bankaya salındıqda bir-birini məhv etməyə çalışır, bu vaxt artıq yaşayış məkanı üstündə ölüm-dirim mübarizəsi gedir. İmperiyalar da belədir, onlar da süni sürətdə öz ətraflarında qapalı mühit yaratmaq və ona sahib olmaq iddiasına düşməklə, özlərini qaçılmaz məhvə aparırlar. Onlar ən böyük cinayətlərdən belə çəkinmədikləri halda, özlərini az qala Göy sakinləri, mələklər güman edirlər, xalqların gözündə isə onlar sönməz nifrət simvollarından başqa bir şey deyillər. Hər bir sərkərdə, hər bir hökmdar imperator öz çiyinlərində ağır günahlar yükünü daşıyır. Ona görə də onların Yer üzərindəki şöhrəti keçib getsə də, əməllərinin acı xatirəsi yaşamağa davam edir. Onlar ən azı bir qitə üzərində insan hakimiyyətindən də güclü olan lənət daşıyıcılarına çevrilirlər. Bu lənətin silinməsi, yox olması isə onların bütünlüklə məhv olmasını, sıradan çıxmasını tələb edir. Onlar əgər xalqları yerüstü cəhənnəmin «ləzzətini» göstərməyə nail olmuşdularsa, özləri də cəhənnəm odu ilə yaşamağın əzablarından qaça bilmirlər. Tarix bir daha sübut edir ki, Albert Eynşteynin kəşf etdiyi tək məkan və zaman kimi ən qüdrətli hakimiyyət də nisbidir, heç vaxt əbədi ola bilməz. Yadelli ağalıq isə özünün yaratdığı fəsada – xalqlara etdiyi zülmə qarşı qalxan mübarizələrdən və həm də bir-birini məhv etmək istəyinin reallaşmasından sıradan çıxmalı olurlar. Özü barədə düşünməyi öyrənməyə başlayan xalq, boynundakı ağır yükü atmağa qadir olduğunu göstərir. İmperiyalar özünü dağıtmaq təhlükəsindən də qaça bilmirlər. Titan Kronos öz uşaqlarını yeyən kimi, imperiyalar da başqalarını yeməyə çalışır və onları da məhv edən bir Zevs tapılır. Bunu tarixi faktlar təsdiq edir. İmperializm militarizmə meyl etdiyindən onun da qurbanı oldu, lakin təəssüf ki, öz talelərini, fatumunu görməyi, sezməyi bacarmır. Xalqlar uzun müddət tale qarşısında bərabər olmasalar da, əzilənlərin də küçəsinə çoxdan arzu olunan bayram gəlib çıxır. İmperiyaların dəvəquşuya bənzər siyasəti yalnız onların sonluğunu yaxınlaşdırır. Elə fikir yaranmasın ki, imperiyalar bütünlüklə sıradan çıxmış, mümiyalanmışa çevrilmiş və ya yalnız Yaponiyada olduğu kimi, Mikadonun şəxsində nominal nişanələrini saxlamışdır. Əsla belə deyildir. Ayrı-ayrı dəhşətlərdə bu şər virusu yaşamaqda davam edir və Kok çöpləri kimi onlar təhlükə mənbəyinə çevrilmək üçün əlverişli şəraiti gözləyirlər. Ona görə də imperiyalara relikt kimi baxılmamalıdır, onların diriləcəyi, yenidən baş qaldıracağı imkanı nəzərdən qaçırılmamalıdır. Axı tarix təkrar olunduqda onun faciəyə çevrilməsi mülahizəsi daim öz düzgünlüyünü nümayiş etdirmişdir. Şekspirin metaforasından istifadə edərək, demək lazım gəlir ki, dünyada imperiyaların və onların apardıqları müharibələrin əhvalatları kimi dəhşətli əhvalatlar yoxdur.
Yüklə 3,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|