Həyata nüfuz anı Demokratiyanın ibrətamiz erkən tarixinə baxış
Epiloq və ya sərt müəllimdən öyrənmək ehtiyacı
Yüklə 3,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Epiloq və ya sərt müəllimdən öyrənmək ehtiyacı
Ötən minilliklər, əsrlər insana çox şeyi öyrədir, bu şərtlə ki, adamların öyrənməyə həvəsi və ehtiyacı olsun. Tarix heç kəsi ona maraq göstərməyə məcbur etmir, bu məsələdə azacıq yanğı hiss edənlər, istənilən an həmin bulağın gözünə dodaqlarını söykəyib, onun təmiz və şirin suyundan yararlana bilər. Tarixdən öyrənmək istəməyənləri isə o, sərt bir müəllim kimi cəzalandırır. Ona görə də ləyaqətlər və qüsurlar daşıyıcılarına nüfuz etdikcə, biz onlar arasındakı fərqləri təhlil etməyi və bundan nəticə çıxarmağı bacarmalıyıq. Yaxşı olan nədirsə, ona can atmalıyıq, pis olandan uzaqlaşmalı, onu məhkum etməklə, yayılmasına bacardığımız qədər, imkanımız çərçivəsində müqavimət göstərməliyik. Belə olan halda, nöqsanlar xeyli azalardı, böyük Çin mütəfəkkirinin dediyi kimi, hər bir adam cəmiyyətdə öz qabiliyyətinə uyğun olaraq yer tutardı. Bu yer istedadlı adamlar üçün xüsusən vacibdir, axı oda qida lazımdır. İstedadsızlar isə iri balıqlar toru deşib çıxan kimi, bütün bəndləri adlayıb, özlərinə müvafiq və sərfəli olan yer tapa bilirlər. İnsanlar bir qayda olaraq taleyin böyük və ardıcıl zərbələrinə dözməli olur. Makiavelli taleyi daşıb, çölləri basan, ağacları yıxan coşqun çaya bənzədirdi. Bu çay insanları da öz axınına salıb, onlar üzərində istənilən təcrübə apara bilir. Ona görə də adamlar çayın sakit vaxtlarında ehtiyatlılıq tədbirləri görməlidirlər. Zamana bel bağlamaq da sərfəli deyildir, axı zaman özü ilə həm şəri, həm də xeyri gətirir. Bir cəhət də nəzərə alınmalıdır ki, adamların xarakteri də dəyişilməyən deyildir, həyat sobasında hər cür filiz əriməyə məruz qalır. Xarakterlərin yaxşı tərəfə dəyişiləcəyi ümidi bizə virtual təsəlli verməklə yanaşı, gələcəyə inam qığılcımını meydana gətirməklə nəcib bir iş görmüş olur. Yəhudilər xanuka bayramını qeyd edərkən, əcdadlarının işığa münasibətinin ifadəsi kimi “azacıq işıq qaranlığı dağıdır” sözlərini təkrar edirlər. Gələcəyə isə insanlar onun daha işıqlı olacağına görə ümid bəsləyirlər, deməli, nəciblik işığı qüsurları, bütün qaranlıq cəhətləri yoxa çıxaracaq və adamların çox arzuladıqları nisbi ləyaqətlər səltənəti bərqərar olacaqdır. Ancaq onu yaddan çıxarmaq olmaz ki, insanlar ağaclardan fərqli olaraq bir-biriylə harmoniyada yaşamırlar. Əsl ləyaqətlər və harmoniya barədəki arzu isə heç də Qiyamət gününə bəslənən ümiddən kiçik deyildir. Keçmişə salınan kiçik nəzər bu arzunun reallaşması ehtimalının uzaq gələcəyə istiqamətləndiyindən xəbər verir. Dünyaya nə qədər qocalmış kimi baxsaq da, Yer üzü qocalığını etiraf etmir və bizi onun səthində baş verən olaylardan öyrənməyə çağırır. Şərqin böyük şairi Rabindranat Taqorun yazdığı kimi: Dünya bir sərt müəllimdir. Keçirir ürəklərimizi sınaqdan. |