Himoyaga ruxsat etildi
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Xulosa va takliflar
Jahon iqtisodiy inqirozi kuchayib borayotgan hozirgi sharoitda bank-moliya tizimi faoliyatini mustahkamlash va sifat jihatidan yaxshilash alohida muhim ahamiyat kasb etadi. Shu nuqtai nazardan, bank-moliya tizimi rivoji bilan bog’liq masalalarga qisqacha to’xtalib o’tish maqsadga muvofiqdir. Faqat 2008 yilning o’zida «O’zsanoatqurilishbank», «Asakabank», «Paxtabank», «G’allabank» kabi yetakchi banklarning kapitallashuv darajasini oshirish bo’yicha qator muhim qarorlar qabul qilindi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni moliyalashning asosiy kredit markazlaridan biri bo’lgan «Mikrokreditbank»ning nizom jamg’armasini ko’paytirishga oid farmoni qabul qilingani ham shu yo’ldagi amaliy qadam bo’ldi. Natijada mamlakatimiz banklarining jami kapitali, qo’shimcha resurslarni jalb etish hisobidan, 2007 yil bilan taqqoslaganda 40 foizga ko’paydi. Bu ko’rsatkich 2010 yilgacha bo’lgan davrda ikki barobar oshadi. Ayni paytda banklarimizning umumiy aktivlari hajmi aholi va yuridik shaxslarning hisob raqamlaridagi mablag’lardan ikki barobardan ham ko’pdir. Bu esa ushbu mablag’larni ishonchli himoya qilish hamda ularga o’z vaqtida va to’la hajmda xizmat ko’rsatishni kafolatlaydi. Ma’lumki, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoniga binoan fuqarolarning banklar depozitlaridagi omonatlari, ularning miqdoridan qat’i nazar, davlat tomonidan to’la kafolatlanadi. Bugungi kunda mamlakatimiz bank tizimi kapitalining yetarlilik darajasi Bank nazo-rati bo’yicha xalqaro Bazel’ qo’mitasi talablari asosida belgilangan xalqaro standartlardan qariyb uch barobar ko’p ekanini ta’kidlash joiz. Hozirgi vaqtda respublikamiz bank tizimining umumiy joriy likvidligi dollar xiso-bida 1,5 milliard dollardan ortiqdir. Bu tashqi nodavlat qarzlar bo’yicha to’lanishi kerak bo’lgan to’lovlar hajmidan 10 barobar ko’pdir. Bu esa bizda likvidlik, ya’ni to’lovlarga qodirlik darajasi bo’yicha muammo yo’q, deb aytish uchun asos beradi. 56 2008 yilning eng muhim yutuqlaridan biri O’zbekiston bank tizimiga jahonning nufuzli reyting agentliklaridan bo’lgan «Mudis» agentligi tomonidan biryo’la uchta yo’nalish, ya’ni, bank-moliya tizimining barqarorligi, milliy valyutada uzoq muddatli depozit reytingi va xorijiy valyutada uzoq muddatli depozit reytingi yo’nalishlari bo’yicha «barqaror» reyting darajasi berilgani bo’ldi. Mazkur agentlik hisobotida ta’kidlanganidek, «Bank tizimi uchun ijobiy baho banklarni nazorat qilish muhiti mustahkamligini, bank tizimining potentsial o’sishini, moliya tizimidagi tarkibiy o’zgarishlar va milliy iqtisodiyotning o’sishini aks ettiradi». Shular qatorida «Mudis» agentligi ikkita bankimiz — Tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki va «G’allabank»ning kredit berish qobiliyati bo’yicha reytingini ijobiy baholadi. Yana bir tanilgan xalqaro reyting agentligi — «Fitch» esa mamlakatimizning «Paxtabank», «Hamkorbank», «O’zsanoatqurilishbank» va «Asakabank» kabi banklariga «barqaror» reytingini berdi. 20 Tijorat bank tizimini iqtisodiyotning ustivor tarmoqlaridan biri sifatida qo’llab –quvvatlash hozirgi kunning dolzarb masalalarida biriga aylanib qolmoqda. Bu borada xukumatimiz rahbari tomonidan qabul qilingan Farmon va qarorlar aynan milliy valyutamiz, kredit va bank tizimlarini takomillashtirishga qaratilgan bo’lib, bu xujjatlar moliyaviy barqarorlik va tadbirkorlikni rivojlantirish “Davlat–bosh islohotchi” degan tamoyilining yorqin ifodasini deb qarash mumkin. Demak shuni takidlash joizki, xozirgi kunda Markaziy bank tomonidan tijorat banklari faoliyatini optimallashtirishga yo’naltirilgan me’yorlar kuchaytirilmoqda. Tijorat banklari faoliyatini o’z vaqtida to’g’ri tartibga solish maqsadida O’z.R Markaziy banki to’g’risida qonun, Buxgalteriya hisobi to’g’risida qonun, Auditorlik faoliyati to’g’risidagi qonun. Tijorat banklarida ichki audit o’tkazishga nisbatan Markaziy bank talablari to’g’risida №405 sonli Nizom 13 mart 2004y, Markaziy bankning mehnatga haq 20 Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi. O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari. –T.: “O’zbekiston”, 2009, 28-29 bet. 57 to’lash bo’yicha hisob-kitoblar yo’riqnomasi va shunga o’xshash bir qancha xujjatlari asosida amalga oshirilmoqda. Mazkur bitiruv malakaviy ishda “Qishloq qurilish bank”ning Kattaqo’rg’on shahar bo’limida mehnatga haq to’lash bilan hisob kitob hisobi va auditini tashkil qilishda bank xodimlarining mehnatini hisoblash va ularning haqlarini to’g’ri hisoblash tartibi,mehnat unumdorlik ko’rsatkichlarini oshirishda samaradorlikka erishishda, boshqaruvni takomillashtirish hamda mehnat normalarini hisoblangan mehnat haqlarini nazorat qilishning uslubiy asoslari ko’rsatib berilgan. Yuqoridagi ko’rsatilgan omillarning asoslanganligini ta’minlash maqsadida quyidagi takliflar va tavsiyalar beramiz: OATB “O’zsanoatqurilishbank”ning Chirchiq filialida xodimlarga hisoblanadigan mehnat haqlarini va ularni belgilash tartiblari bo’yicha me’yoriy xujjatlarga muvofiq aniqlash, o’rnatish aniq mehnat haqi fondini tashkil etish xarjat smetasini to’zish borasida hamda har bir ish xodimlar mehnatlarini buxgalteriyada hisob kitoblarni to’g’ri hisobga olishni ta’minlash uchun taklif qilindi; Iqtisodiy islohotlarni isloh qilishda bank tizimida mehnat haqlarini belgilashda bankning xodimlar bo’limida shtat jadvali bo’yicha razryadlarini o’rnatish va okladini tayinlash nazariy jihatdan asoslandi; Mehnat haqini hisobga olish daslabki xujjatlarni nazariy va amaliy ahamiyati ya’ni, xar bir ishchi xodimga tabel’ raqami berilishi,tabel xujjatini o’z vaqtida hech qanday qo’shimchalarsiz to’ldirish tartibi tavsiya etildi; Mehnat haqini hisobga olish tartibini schetlar rejasi asosida buxgalteriya yozuvlarini muvofiqlashtirishga qaratilgan takliflar berildi; Mehnat haqini hisobga olish samaradorligini oshirish va baholash, shuningdek nazorat qilish usuli tavsiya qilindi; Mehnat haqi bo’yicha muomalalari auditini o’tkazish bo’yicha savolnoma ishlab chiqildi va tavsiya etildi; 58 Ichki audit nazoratining baholash va uning ma’lumotlari asosida auditorlik taomillarni o’tkazish bo’yicha tavsiyalar ishlab chiqarildi Bugungi iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida mehnat haqini hisobga olish tasniflanishiga quyidagi asosiy tasniflash alomatlari ya’ni ularning xizmat ko’rsatish jarayonida vazifasidagi bog’liq holda, ish xizmatiga ularning munosabatiga bog’liq holda hisob kitobini auditiga bog’liq holda kabi tasniflash alomatlari javob berish haqida fikr bildirildi. |