Hörmətli oxucular

II.  Hüquqi  şəxslərin  və  fərdi  sahibkarların  qeydiyyat 
qaydası.
Hüquqi şəxslərin yaradılması onların dövlət qeydiyyatına 
alınması ilə yekunlaşır. Bunun üçün qanunvericilikdə müəyyən 
tələblər nəzərdə tutulmuşdur. Belə ki, “Hüquqi şəxslərin dövlət 
qeydiyyatı  və  reyestri”  haqqında  Azərbaycan  Respublikası 
Qanununa əsasən hüquqi şəxs statusu almaq istəyən qurumun 
dövlət qeydiyyatına alınması üçün Azərbaycan Respublikasının 
vergi orqanlarına ərizə ilə müraciət edilməlidir. Ərizə təsisçi (bir 
neçə təsisçi olduqda isə, bütün təsisçilər) və ya onun (onların) 
müvafiq  qaydada  vəkil  etdiyi  şəxs  tərəfindən  imzalanır  və 
notariat qaydasında təsdiqlənir. Ərizədə aşağıdakılar göstərilir:
-  təsisçi (təsisçilər) fiziki şəxs olduqda - onun (onların) adı, 
soyadı,  atasının  adı,  yaşadığı  yer,  şəxsiyyətini  təsdiq  edən 
sənədin nömrəsi və verilmə tarixi;
-  ərizə  səlahiyyətli  şəxs  tərəfindən  imzalandıqda  habelə 
onun adı, soyadı, atasının adı, yaşadığı yer, şəxsiyyətini təsdiq 
edən  sənədin  nömrəsi  və  verilmə  tarixi  və  vəkalətnamə 
haqqında məlumatlar.
-  və  Vergilər  Nazirliyi  tərəfindən  təsdiq  edilən  ərizə 
formasında olan digər məlumatlar.³ 
Ərizəyə aşağıdakı sənədlər əlavə edilir:
-  təsis  sənədləri  –  hüquqi  şəxs  statusu  almaq  istəyən 
qurumun təsisçisi (təsisçiləri) və ya onun (onların) səlahiyyətli 
nümayəndəsi  tərəfindən  təsdiq  edilmiş  nizamnaməsi,  həmin 
qurumun  təsis  edilməsi,  nizamnaməsinin  təsdiq  edilməsi  və 
idarəetmə orqanlarının formalaşdırılması barədə qərarlar (təsis 
sənədləri Mülki Məcəllədə nəzərdə tutulmuş, habelə təsisçilər 
tərəfindən zəruri hesab edilən digər məsələləri əks etdirməli və 
bütün  təsisçilər  (və  ya  onların  səlahiyyətli  nümayəndələri) 
177

təmiri  və  fərdi  tikilişi,  saatların,  televizor,  soyuducu  və  digər 
məişət cihazlarının təmiri, nəqliyyat vasitələrinə texniki və digər 
xidmətlər,  bərbər  xidməti,  zərgərlik  və  metal  məmulatlarının 
təmiri və hazırlanması, nəqqaşlıq və rəssamlıq emalatxanaları 
və təmiri məntəqələrinin fəaliyyəti.
176
ərizənin forması üçün klikləyə bilərsiz: 
h p://www.taxes.gov.az/modul.php?name=birpencere&lang=&bolme=legal&bolme2=erize
 
3
II.  Hüquqi  şəxslərin  və  fərdi  sahibkarların  qeydiyyat 
qaydası.
Hüquqi şəxslərin yaradılması onların dövlət qeydiyyatına 
alınması ilə yekunlaşır. Bunun üçün qanunvericilikdə müəyyən 
tələblər nəzərdə tutulmuşdur. Belə ki, “Hüquqi şəxslərin dövlət 
qeydiyyatı  və  reyestri”  haqqında  Azərbaycan  Respublikası 
Qanununa əsasən hüquqi şəxs statusu almaq istəyən qurumun 
dövlət qeydiyyatına alınması üçün Azərbaycan Respublikasının 
vergi orqanlarına ərizə ilə müraciət edilməlidir. Ərizə təsisçi (bir 
neçə təsisçi olduqda isə, bütün təsisçilər) və ya onun (onların) 
müvafiq  qaydada  vəkil  etdiyi  şəxs  tərəfindən  imzalanır  və 
notariat qaydasında təsdiqlənir. Ərizədə aşağıdakılar göstərilir:
-  təsisçi (təsisçilər) fiziki şəxs olduqda - onun (onların) adı, 
soyadı,  atasının  adı,  yaşadığı  yer,  şəxsiyyətini  təsdiq  edən 
sənədin nömrəsi və verilmə tarixi;
-  ərizə  səlahiyyətli  şəxs  tərəfindən  imzalandıqda  habelə 
onun adı, soyadı, atasının adı, yaşadığı yer, şəxsiyyətini təsdiq 
edən  sənədin  nömrəsi  və  verilmə  tarixi  və  vəkalətnamə 
haqqında məlumatlar.
-  və  Vergilər  Nazirliyi  tərəfindən  təsdiq  edilən  ərizə 
formasında olan digər məlumatlar.³ 
Ərizəyə aşağıdakı sənədlər əlavə edilir:
-  təsis  sənədləri  –  hüquqi  şəxs  statusu  almaq  istəyən 
qurumun təsisçisi (təsisçiləri) və ya onun (onların) səlahiyyətli 
nümayəndəsi  tərəfindən  təsdiq  edilmiş  nizamnaməsi,  həmin 
qurumun  təsis  edilməsi,  nizamnaməsinin  təsdiq  edilməsi  və 
idarəetmə orqanlarının formalaşdırılması barədə qərarlar (təsis 
sənədləri Mülki Məcəllədə nəzərdə tutulmuş, habelə təsisçilər 
tərəfindən zəruri hesab edilən digər məsələləri əks etdirməli və 
bütün  təsisçilər  (və  ya  onların  səlahiyyətli  nümayəndələri) 
177

tərəfindən imzalanmalıdır);⁴
-  dövlət rüsumunun ödənilməsi haqqında sənəd;⁵
-  təsisçi fiziki şəxs olduqda - onun şəxsiyyətini təsdiq edən 
sənədin surəti;
-  qanuni  təmsilçinin  təyin  edildiyi  halda,  onun 
şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti
Ərizə  surəti  ilə  birlikdə  təqdim  edilir.⁶  Ərizənin  əsli 
Vergilər Nazirliyində saxlanılır, surəti isə müraciət etmiş şəxsə 
qaytarılır.  Yerli  investisiyalı  məhdud  məsuliyyətli  cəmiyyətin 
elektron  dövlət  qeydiyyatı  xidməti  mövcuddur.  Bunun  üçün 
Vergilər  Nazirliyinin  elektron  informasiya  saytı  bazasında 
yerləşdirilmiş  ərizə  forması  doldurulmalıdır.⁷  Dövlət  qeydiy-
yatına alınmış hüquqi şəxsə Vergilər Nazirliyi tərəfindən onun 
dövlət  qeydiyyatına  alınmasını  təsdiq  edən  sənəd  -  dövlət 
qeydiyyatı haqqında şəhadətnamə verilir. Hüquqi şəxsin dövlət 
qeydiyyatı  haqqında  şəhadətnamə  və  dövlət  reyestrindən 
çıxarışı  hüquqi  şəxsin,  onun  filial  və  nümayəndəliyinin 
fərdiləşdirilməsi üçün əsasdır. 
Əgər  sahibkarlıq  fəaliyyəti  ilə  hüquqi  şəxs  yaratmadan 
məşğul  olmaq  istəyirsinizsə,  o  zaman  yuxarıdakı  sənədlərlə 
məşğul  olmağa  ehtiyac  yoxdur.  Şəxsiyyət  vəsiqənizin  əsli  ilə 
daimi yaşadığınız yerin vergi orqanına müraciət edirsiniz, ərizə 
forması  doldurursunuz  və  2  gün  ərzində  sizə  fiziki  şəxsin 
sahibkarlıq uçotu haqqında şəhadətnamə təqdim olunacaqdır. 
Bununla da fəaliyyətinizə başlaya bilərsiz. Fiziki şəxslərin vergi 
uçotu elektron qaydada da həyata keçirilə bilər.⁸   Bunun üçün 
elektron imza və ya asan imza almaq lazımdır.⁹ 
178
təsis sənədləri nümunələri ilə tanış olmaq üçün klikləyin: 
h p://www.taxes.gov.az/modul.php?name=birpencere&lang=&bolme=legal&bolme2=nizamla
 
rüsumların məbləği ilə tanış olmaq üçün 
 -də maddə 20-yə baxa bilərsiniz.
h p://www.e-qanun.az/framework/2860
ərizənin doldurulma qaydası ilə tanış olmaq üçün klikləyin: 
h p://www.taxes.gov.az/modul.php?name=birpencere&lang=&bolme=legal&bolme2=sened
 
ərizənin forması üçün klikləyin: 
h p://www.taxes.gov.az/modul.php?name=birpencere&lang=&bolme=legal&bolme2=erize
h p://vn.taxes.gov.az/reqlament/7.4.pdf
 fərdi sahibkarların elektron qaydada qeydiyyata alınması qaydası ilə bağlı 
reqlamentlə buradan tanış ola bilərsiz. 
h ps://www.e-gov.az/az/login/index 
keçid vasitəsilə elektron imza və ya asan imza almaq qaydası ilə tanış ola bilərsiz.
4
5
6
7
8
9
h p://www.asan.gov.az/az/content/tree/235/kommersiya_huquqi_sexslerin_ve_vergi_odeyicilerinin_qeydiyyati 
lazım olan 
sənədlərin siyahısı ilə tanış ola bilərsiz.
10
Vergi  ödəyicilərin  və  hüquqi  şəxslərin  qeydiyyata 
alınması ASAN Xidmət mərkəzlərində də həyata keçirilir. ¹⁰
III. Vergi dərəcələri, ödəmə qaydası, hesabatlıq.
Əgər  sahibkarlıq  fəaliyyəti  ilə  hüquqi  şəxs  yaradaraq 
məşğul olmaq istəyirsinizsə, o zaman fəaliyyət istiqamətinizdən 
və dövriyyənizin həcmindən asılı olaraq vergi qanunvericiliyi 
ilə  nəzərdə  tutulmuş  mənfəət  vergisi,  əlavə  dəyər  vergisi, 
aksizlər,  torpaq  vergisi  və  ya  sadələşdirilmiş  vergi  ödəyicisi 
olacaqsınız. Lakin, bu o demək deyil ki, hər hansı formada vergi 
ödəyicisi  kimi  qeydiyyata  alınmısızsa,  digər  vergilərdən 
azadsınız  (sadələşdirilmiş  vergi  ilə  bağlı  hal  istisna  olmaqla). 
Belə  ki,  fəaliyyətinizin  istiqamətinə  və  dövriyyənizin 
həcmindən asılı olaraq eyni zamanda bir neçə vergi ödəyicisi ola 
bilərsiniz.
Sadələşdirilmiş  vergi.  Əgər  şəxs  ƏDV  ödəyicisi  kimi 
qeydiyyata  alınmayıbsa  və  12  aylıq  dövrün  istənilən  ayında 
gəliri  200.000  manat  və  ondan  azdırsa  bu  zaman  o 
sadələşdirilimiş  vergi  ödəyicisi  olmaq  hüququna  malikdir. 
Həmçinin, vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi ardıcıl 12 aylıq 
dövrün istənilən ayında (aylarında) 200.000 manatdan artıq olan 
ticarət və (və ya) ictimai iaşə (yəni, kafe, restoran, yeməkxana, 
çayxana,  qəlyanaltı  və  s.)    fəaliyyəti  ilə  məşğul  olan  şəxslər 
sadələşdirilmiş  vergi  ödəyicisi  olmaq  hüququna  malikdirlər. 
Əgər  şəxs  mal  satılmasından,  iş  görülməsindən  və  xidmət 
göstərilməsindən vəsait əldə edirsə, bu zaman Bakı şəhərində 
həmin  vəsaitin  4%-i,  digər  regionlarda  isə  2%-i  miqdarında 
sadələşdirilmiş  vergi  ödəyəcəkdir.  Vergi  tutulan  əməliyyat-
larının həcmi ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən ayında (aylarında) 
200.000  manatdan  artıq  olan  ticarət  və  (və  ya)  ictimai  iaşə 
179

tərəfindən imzalanmalıdır);⁴
-  dövlət rüsumunun ödənilməsi haqqında sənəd;⁵
-  təsisçi fiziki şəxs olduqda - onun şəxsiyyətini təsdiq edən 
sənədin surəti;
-  qanuni  təmsilçinin  təyin  edildiyi  halda,  onun 
şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti
Ərizə  surəti  ilə  birlikdə  təqdim  edilir.⁶  Ərizənin  əsli 
Vergilər Nazirliyində saxlanılır, surəti isə müraciət etmiş şəxsə 
qaytarılır.  Yerli  investisiyalı  məhdud  məsuliyyətli  cəmiyyətin 
elektron  dövlət  qeydiyyatı  xidməti  mövcuddur.  Bunun  üçün 
Vergilər  Nazirliyinin  elektron  informasiya  saytı  bazasında 
yerləşdirilmiş  ərizə  forması  doldurulmalıdır.⁷  Dövlət  qeydiy-
yatına alınmış hüquqi şəxsə Vergilər Nazirliyi tərəfindən onun 
dövlət  qeydiyyatına  alınmasını  təsdiq  edən  sənəd  -  dövlət 
qeydiyyatı haqqında şəhadətnamə verilir. Hüquqi şəxsin dövlət 
qeydiyyatı  haqqında  şəhadətnamə  və  dövlət  reyestrindən 
çıxarışı  hüquqi  şəxsin,  onun  filial  və  nümayəndəliyinin 
fərdiləşdirilməsi üçün əsasdır. 
Əgər  sahibkarlıq  fəaliyyəti  ilə  hüquqi  şəxs  yaratmadan 
məşğul  olmaq  istəyirsinizsə,  o  zaman  yuxarıdakı  sənədlərlə 
məşğul  olmağa  ehtiyac  yoxdur.  Şəxsiyyət  vəsiqənizin  əsli  ilə 
daimi yaşadığınız yerin vergi orqanına müraciət edirsiniz, ərizə 
forması  doldurursunuz  və  2  gün  ərzində  sizə  fiziki  şəxsin 
sahibkarlıq uçotu haqqında şəhadətnamə təqdim olunacaqdır. 
Bununla da fəaliyyətinizə başlaya bilərsiz. Fiziki şəxslərin vergi 
uçotu elektron qaydada da həyata keçirilə bilər.⁸   Bunun üçün 
elektron imza və ya asan imza almaq lazımdır.⁹ 
178
təsis sənədləri nümunələri ilə tanış olmaq üçün klikləyin: 
h p://www.taxes.gov.az/modul.php?name=birpencere&lang=&bolme=legal&bolme2=nizamla
 
rüsumların məbləği ilə tanış olmaq üçün 
 -də maddə 20-yə baxa bilərsiniz.
h p://www.e-qanun.az/framework/2860
ərizənin doldurulma qaydası ilə tanış olmaq üçün klikləyin: 
h p://www.taxes.gov.az/modul.php?name=birpencere&lang=&bolme=legal&bolme2=sened
 
ərizənin forması üçün klikləyin: 
h p://www.taxes.gov.az/modul.php?name=birpencere&lang=&bolme=legal&bolme2=erize
h p://vn.taxes.gov.az/reqlament/7.4.pdf
 fərdi sahibkarların elektron qaydada qeydiyyata alınması qaydası ilə bağlı 
reqlamentlə buradan tanış ola bilərsiz. 
h ps://www.e-gov.az/az/login/index 
keçid vasitəsilə elektron imza və ya asan imza almaq qaydası ilə tanış ola bilərsiz.
4
5
6
7
8
9
h p://www.asan.gov.az/az/content/tree/235/kommersiya_huquqi_sexslerin_ve_vergi_odeyicilerinin_qeydiyyati 
lazım olan 
sənədlərin siyahısı ilə tanış ola bilərsiz.
10
Vergi  ödəyicilərin  və  hüquqi  şəxslərin  qeydiyyata 
alınması ASAN Xidmət mərkəzlərində də həyata keçirilir. ¹⁰
III. Vergi dərəcələri, ödəmə qaydası, hesabatlıq.
Əgər  sahibkarlıq  fəaliyyəti  ilə  hüquqi  şəxs  yaradaraq 
məşğul olmaq istəyirsinizsə, o zaman fəaliyyət istiqamətinizdən 
və dövriyyənizin həcmindən asılı olaraq vergi qanunvericiliyi 
ilə  nəzərdə  tutulmuş  mənfəət  vergisi,  əlavə  dəyər  vergisi, 
aksizlər,  torpaq  vergisi  və  ya  sadələşdirilmiş  vergi  ödəyicisi 
olacaqsınız. Lakin, bu o demək deyil ki, hər hansı formada vergi 
ödəyicisi  kimi  qeydiyyata  alınmısızsa,  digər  vergilərdən 
azadsınız  (sadələşdirilmiş  vergi  ilə  bağlı  hal  istisna  olmaqla). 
Belə  ki,  fəaliyyətinizin  istiqamətinə  və  dövriyyənizin 
həcmindən asılı olaraq eyni zamanda bir neçə vergi ödəyicisi ola 
bilərsiniz.
Sadələşdirilmiş  vergi.  Əgər  şəxs  ƏDV  ödəyicisi  kimi 
qeydiyyata  alınmayıbsa  və  12  aylıq  dövrün  istənilən  ayında 
gəliri  200.000  manat  və  ondan  azdırsa  bu  zaman  o 
sadələşdirilimiş  vergi  ödəyicisi  olmaq  hüququna  malikdir. 
Həmçinin, vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi ardıcıl 12 aylıq 
dövrün istənilən ayında (aylarında) 200.000 manatdan artıq olan 
ticarət və (və ya) ictimai iaşə (yəni, kafe, restoran, yeməkxana, 
çayxana,  qəlyanaltı  və  s.)    fəaliyyəti  ilə  məşğul  olan  şəxslər 
sadələşdirilmiş  vergi  ödəyicisi  olmaq  hüququna  malikdirlər. 
Əgər  şəxs  mal  satılmasından,  iş  görülməsindən  və  xidmət 
göstərilməsindən vəsait əldə edirsə, bu zaman Bakı şəhərində 
həmin  vəsaitin  4%-i,  digər  regionlarda  isə  2%-i  miqdarında 
sadələşdirilmiş  vergi  ödəyəcəkdir.  Vergi  tutulan  əməliyyat-
larının həcmi ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən ayında (aylarında) 
200.000  manatdan  artıq  olan  ticarət  və  (və  ya)  ictimai  iaşə 
179

fəaliyyəti  ilə  məşğul  olan  şəxslər  ticarət  fəaliyyəti  üzrə  6%, 
ictimai iaşə fəaliyyəti üzrə 8% sadələşdirilmiş vergi ödəyirlər. 
Vergi  dərəcələri  bütün  məbləğə  şamil  edilir.  Sadələşdirilmiş 
vergi  ödəyən  hüquqi  şəxs  ƏDV,  mənfəət  vergisi  və  əmlak 
vergisi, fərdi sahibkarlar isə gəlir vergisi və ƏDV ödəməkdən 
azaddırlar. Məhz bu amil kiçik bizneslərin böyük əksəriyyətinin 
bu vergi rejimini tətbiq etməsinə rəvac verir. Vergi ödəyiciləri 
qanunla  müəyyən  olunmuş  müddətdə  vergi  orqanına 
bəyannamələr təqdim etməlidirlər.¹¹ 
Hüquqi  şəxslərin  mənfəət  vergisi.  Azərbaycan 
Respublikasında  rezident  və  qeyri-rezident  müəssisələr 
mənfəət  vergisinin  ödəyiciləridir.  Rezident  müəssisə  üçün 
vergitutma  obyekti  onun  mənfəətidir.  Mənfəət  isə  vergi 
ödəyicisinin  bütün  gəlirləri  ilə  gəlirdən  çıxılan  xərclər 
arasındakı fərqdir. Müəssisələrin mənfəətindən 20 faiz dərəcəsi 
ilə vergi tutulur. Mənfəət vergisi zamanı gəlirdən çıxılan xərclər 
vergi qanunvericiliyində öz əksini tapmışdır.¹² Bu vergi əsasən 
iri  bizneslərdə  tətbiq  olunur.  Bunun  üçün  olduqca  peşəkar 
mühasibat və maliyyə xidmətlərindən istifadə edilməlidir. 
Əlavə  dəyər  vergisi.  Vergi  qanunvericiliyinə  görə  
sahibkarlıq  fəaliyyəti  göstərən  və  ardıcıl  12  aylıq  dövrün 
istənilən  ayında  (aylarında)  vergi  tutulan  əməliyyatlarının 
həcmi  200.000  manatdan  artıq  olan  şəxslər  ƏDV  məqsədləri 
üçün məcburi qeydiyyat zamanı ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən 
ayında (aylarında) vergi tutulan  əməliyyatların  həcmi 200.000 
manatdan artıq olduqda növbəti ayın birinci günündən ƏDV-
nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməyə borcludur. 
ƏDV-nin  dərəcəsi  hər  vergi  tutulan  əməliyyatın  və  hər  vergi 
tutulan idxalın dəyərinin 18 faizidir (məs, satılan malın dəyəri 
180
Bəyannamə təqdim etməli olan şəxslərin dairəsi və bəyannamələrin təqdim olunma müddətləri ilə buradan tanış ola 
bilərsiz:  
= , 
h p://www.taxes.gov.az/modul.php?name=beyanname&lang
h p://www.taxes.gov.az/modul.php?name=beyanname&cat=2&lang
= , və buradan bəyannamələrin nümunələri ilə tanış ola 
bilərsiz: 
= 
h p://www.taxes.gov.az/modul.php?name=beyanname&cat=4&lang
 
 IX-X fəsillər
h p://www.e-qanun.az/code/12
11
12
 
  həmin hallara maddə 165-dən baxa bilərsiniz. 
h p://www.e-qanun.az/code/12
 
  - Vergi Məcəlləsi
h p://www.e-qanun.az/code/124
13
14
900  manatdırsa,  bu  zaman  162  manat  ƏDV  ödəyəcəksiniz).  
Bununla yanaşı vergi qanunvericiliyində ƏDV-nin 0 dərəcə ilə 
hesablandığı hallar da müəyyən edilmişdir.¹³  Bu vergi növü də 
əsasən dövriyyəsi böyük olan şirkətlər üçün əlverişlidir. 
Aksizlər.  Aksiz  -  aksizli  malların  satış  qiymətinə  daxil 
edilən  vergidir.  Azərbaycan  Respublikası  ərazisində  aksizli 
malların istehsalı və ya idxalı ilə məşğul olan bütün müəssisələr 
və  fiziki  şəxslər  aksiz  ödəyiciləri  hesab  olunurlar.  Aksizli 
malların  ixracı  sıfır  dərəcəsi  ilə  vergiyə  cəlb  olunur.  Aksizli 
mallara bunlar aiddir: içməli spirt, pivə və spirtli içkilərin bütün 
növləri, tütün məmulatları, neft məhsulları, minik avtomobilləri 
(xüsusi nişan və avadanlıqlarla təchiz olunmuş xüsusi təyinatlı 
avtonəqliyyat vasitələri istisna olmaqla) və s. Bu malların hər biri 
üçün  tətbiq  olunan  vergi  dərəcəsi  Vergi  Məcəlləsinin  190-cı 
maddəsində öz əksini tapmışdır.¹⁴ 
Əmlak və torpaq vergisi. Əmlakınız varsa (hüquqi şəxs 
yaratmaqla sahibkarlıq fəaliyyəti həyata keçirəcəksinizsə), onun 
orta  illik  dəyərinin  müəyyən  hissəsi  qədər  əmlak  vergisi 
(sadələşdirilmiş  vergi  ödəyicisi  deyilsinizsə)  ödəyəcəksiniz. 
Misgərlik,  qalayçılıq,  dulusçuluq  və  saxsı  məmulatlarının, 
təsərrüfat  müxəlləfatının,  bağçılıq-bostançılıq  alətlərinin,  xalq 
musiqi  alətlərinin,  oyuncaqların,  suvenirlərin,  qamışdan  və 
qarğıdan  məişət  əşyalarının  düzəldilməsi,  keramika 
məmulatlarının  bədii  işlənməsi,  bədii  tikmə,  ağac  material-
lardan  məişət  alətlərinin  hazırlanması  sahəsində  hüquqi  şəxs 
yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki şəxslərin 
sənətkarlıq  emalatxanalarının  binaları  və  ya  binaların  bu 
emalatxanalar yerləşən hissələri əmlak vergisinə cəlb edilmir.
Kənd  təsərrüfatı  məhsullarının  istehsalı  ilə  məşğul  olan 
hüquqi  və  fiziki  şəxslər  həmin  fəaliyyət  prosesində  istifadə 
181

fəaliyyəti  ilə  məşğul  olan  şəxslər  ticarət  fəaliyyəti  üzrə  6%, 
ictimai iaşə fəaliyyəti üzrə 8% sadələşdirilmiş vergi ödəyirlər. 
Vergi  dərəcələri  bütün  məbləğə  şamil  edilir.  Sadələşdirilmiş 
vergi  ödəyən  hüquqi  şəxs  ƏDV,  mənfəət  vergisi  və  əmlak 
vergisi, fərdi sahibkarlar isə gəlir vergisi və ƏDV ödəməkdən 
azaddırlar. Məhz bu amil kiçik bizneslərin böyük əksəriyyətinin 
bu vergi rejimini tətbiq etməsinə rəvac verir. Vergi ödəyiciləri 
qanunla  müəyyən  olunmuş  müddətdə  vergi  orqanına 
bəyannamələr təqdim etməlidirlər.¹¹ 
Hüquqi  şəxslərin  mənfəət  vergisi.  Azərbaycan 
Respublikasında  rezident  və  qeyri-rezident  müəssisələr 
mənfəət  vergisinin  ödəyiciləridir.  Rezident  müəssisə  üçün 
vergitutma  obyekti  onun  mənfəətidir.  Mənfəət  isə  vergi 
ödəyicisinin  bütün  gəlirləri  ilə  gəlirdən  çıxılan  xərclər 
arasındakı fərqdir. Müəssisələrin mənfəətindən 20 faiz dərəcəsi 
ilə vergi tutulur. Mənfəət vergisi zamanı gəlirdən çıxılan xərclər 
vergi qanunvericiliyində öz əksini tapmışdır.¹² Bu vergi əsasən 
iri  bizneslərdə  tətbiq  olunur.  Bunun  üçün  olduqca  peşəkar 
mühasibat və maliyyə xidmətlərindən istifadə edilməlidir. 
Əlavə  dəyər  vergisi.  Vergi  qanunvericiliyinə  görə  
sahibkarlıq  fəaliyyəti  göstərən  və  ardıcıl  12  aylıq  dövrün 
istənilən  ayında  (aylarında)  vergi  tutulan  əməliyyatlarının 
həcmi  200.000  manatdan  artıq  olan  şəxslər  ƏDV  məqsədləri 
üçün məcburi qeydiyyat zamanı ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən 
ayında (aylarında) vergi tutulan  əməliyyatların  həcmi 200.000 
manatdan artıq olduqda növbəti ayın birinci günündən ƏDV-
nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməyə borcludur. 
ƏDV-nin  dərəcəsi  hər  vergi  tutulan  əməliyyatın  və  hər  vergi 
tutulan idxalın dəyərinin 18 faizidir (məs, satılan malın dəyəri 
180
Bəyannamə təqdim etməli olan şəxslərin dairəsi və bəyannamələrin təqdim olunma müddətləri ilə buradan tanış ola 
bilərsiz:  
= , 
h p://www.taxes.gov.az/modul.php?name=beyanname&lang
h p://www.taxes.gov.az/modul.php?name=beyanname&cat=2&lang
= , və buradan bəyannamələrin nümunələri ilə tanış ola 
bilərsiz: 
= 
h p://www.taxes.gov.az/modul.php?name=beyanname&cat=4&lang
 
 IX-X fəsillər
h p://www.e-qanun.az/code/12
11
12
 
  həmin hallara maddə 165-dən baxa bilərsiniz. 
h p://www.e-qanun.az/code/12
 
  - Vergi Məcəlləsi
h p://www.e-qanun.az/code/124
13
14
900  manatdırsa,  bu  zaman  162  manat  ƏDV  ödəyəcəksiniz).  
Bununla yanaşı vergi qanunvericiliyində ƏDV-nin 0 dərəcə ilə 
hesablandığı hallar da müəyyən edilmişdir.¹³  Bu vergi növü də 
əsasən dövriyyəsi böyük olan şirkətlər üçün əlverişlidir. 
Aksizlər.  Aksiz  -  aksizli  malların  satış  qiymətinə  daxil 
edilən  vergidir.  Azərbaycan  Respublikası  ərazisində  aksizli 
malların istehsalı və ya idxalı ilə məşğul olan bütün müəssisələr 
və  fiziki  şəxslər  aksiz  ödəyiciləri  hesab  olunurlar.  Aksizli 
malların  ixracı  sıfır  dərəcəsi  ilə  vergiyə  cəlb  olunur.  Aksizli 
mallara bunlar aiddir: içməli spirt, pivə və spirtli içkilərin bütün 
növləri, tütün məmulatları, neft məhsulları, minik avtomobilləri 
(xüsusi nişan və avadanlıqlarla təchiz olunmuş xüsusi təyinatlı 
avtonəqliyyat vasitələri istisna olmaqla) və s. Bu malların hər biri 
üçün  tətbiq  olunan  vergi  dərəcəsi  Vergi  Məcəlləsinin  190-cı 
maddəsində öz əksini tapmışdır.¹⁴ 
Əmlak və torpaq vergisi. Əmlakınız varsa (hüquqi şəxs 
yaratmaqla sahibkarlıq fəaliyyəti həyata keçirəcəksinizsə), onun 
orta  illik  dəyərinin  müəyyən  hissəsi  qədər  əmlak  vergisi 
(sadələşdirilmiş  vergi  ödəyicisi  deyilsinizsə)  ödəyəcəksiniz. 
Misgərlik,  qalayçılıq,  dulusçuluq  və  saxsı  məmulatlarının, 
təsərrüfat  müxəlləfatının,  bağçılıq-bostançılıq  alətlərinin,  xalq 
musiqi  alətlərinin,  oyuncaqların,  suvenirlərin,  qamışdan  və 
qarğıdan  məişət  əşyalarının  düzəldilməsi,  keramika 
məmulatlarının  bədii  işlənməsi,  bədii  tikmə,  ağac  material-
lardan  məişət  alətlərinin  hazırlanması  sahəsində  hüquqi  şəxs 
yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki şəxslərin 
sənətkarlıq  emalatxanalarının  binaları  və  ya  binaların  bu 
emalatxanalar yerləşən hissələri əmlak vergisinə cəlb edilmir.
Kənd  təsərrüfatı  məhsullarının  istehsalı  ilə  məşğul  olan 
hüquqi  və  fiziki  şəxslər  həmin  fəaliyyət  prosesində  istifadə 
181

olunan  əmlaka  görə  2014-cü  il  yanvarın  1-dən  5  il  müddətinə 
əmlak vergisini ödəməkdən azaddırlar. Müəssisələr isə əmlak 
vergisi ödəyərkən əmlakın orta illik qalıq dəyəri əsas götürülür. 
Bu  zaman  hesabat  ilinin  əvvəlinə  olan  qalıq  dəyərlə  hesabat 
ilinin sonuna olan qalıq dəyər toplanaraq 2-yə bölünür. Alınan 
dəyərin 1%-i miqdarında əmlak vergisi ödəyir.