Hozirgi kunda o'qituvchi nutq texnikasi va notiqlik madaniyatini takomillashtirish muammolari

Iqtisodiy boshqaruv. Tahlim-tarbiyani maqsadga mos holatga keltirish usuli boshqaruv bosqichida rejalashtirilgan ishlarni bajarishga ketadigan sarf-xarajatlar miqdori aniq hisoblanib, moliyaviy tahminlanish manbaalari hamda xuquqiy asoslari ishlab chiqiladi.
Har bir pedagog avvalam bor o‘quvchilarga qolaversa boshqa kishilarga yaxshi munosabatda bo‘lishi, ularga qanday so‘zlar bilan murojat qilishni bilishi kerak.
Keyingi vaqtda «munosabat pedagogikasi‖ to‘g‘risida ko‘p gapirilmoqda va ko‘p ѐzilmoqda. Shuning uchun ko‘pincha u «tadbirlar pedagogikasi‖ga qarama-qarshi qo‘yilmoqda. O‘ylaymizki, birinchi ikkinchisiga qarama-qarshi qo‘yish nourin. Bular tarbiyaga turlicha ѐndashuv aniqrog‘i uning turli pag‘onalaridir. Ayniqsa pedagoglar o‘rtasidagi munosabatlar, muloqatlar, ularning ish tajribalarini takomillashtirishga ѐrdam beradi.
Pedagog o‘quvchiga yaxshi muomala bilan munosabatda bo‘lish o‘rtoqlari oldida uni yerga urmasligi, turli laqablar bilan haqoratlamasligi muhim.
Pedagog o‘quvchilarga shirinsuxanlik bilan yaxshi munosabatda bo‘ladi.Natijada o‘quvchilaryaxshi tarbiya topadi. Ota-onaga, ѐrubirodarlarga bo‘lgan munosabatlarni talqin qilib beradilar. Ulardan ibrat oladilar. Pedagoglarning munosabati orqalio‘quvchilardan yaxshiyaxshi shirinsuhan pedagog, katta-katta fan arboblari chiqishi mumkin.
Pedagogning odob qoidalari. Pedagog o‘z kasbini doimo sevishi, xurmat qilishi lozim. O‘z ishga, qo‘l ostidagilarga doimo xurmat va extiromda bo‘lishi, ta’lim-tarbiya jaraѐnida kamchilikka yo‘l qo‘ymasligi va tanlagan kasbiga befarq bo‘lmasligi zarur. Pedagog o‘z faoliyati davomida jamiyat taraqqiѐtiga xissa qo‘shish maqsadida ish olib boradi. Halqning an’anasiga sodiq bo‘lish bilan birga mehnatsevarligi, intizomliligi, muvaffaqiyatsizlikdan tushkunlikka tushmasligi bilan pedagogva o‘quvchilar o‘rtasida namuna ko‘rsata oladi. O‘zning rost so‘zligi, pokizaligi bir ishni qiѐmiga yetkazmay turib, ikkinchi ishgao‘tmasligi bilan boshqalardan farq qiladi.
Pedagog o‘z shogirdlarida ruhiy olamini yaratish, uning pedagogik mahoratiga bog‘liq. Darhaqiqat, o‘rtoqlik, do‘stlik, hamkorlik, hamjixatlik, sadoqat, mehr-muruvvat, kasb tanlash imkoniyati, vatanparvarlik, milliy iftixor, insonparvarlik, xushmuomalalik, ozodalik, samimiylik, ziyraklik, tashabbuskorlik, insoflilik, rostgo‘ylik, or-nomuslilik, andishalilik, kattalarni xurmat qilish, sof muxabbatni qadrlash, vazminlik, to‘g‘rilik, millatlarni xurmat qilish, har bir o‘quvchining madaniyatidan chuqur o‘rin egallash lozim.
Pedagogik qobiliyatlar faqat pedagogik faoliyat samarali bo‘lishining shartigina emas, balki kup jihatdan o‘qituvchining muvaffaqiyatli ishlashining natijasi hamdir. Shu munosabat bilan o‘qituvchining o‘zida pedagogik qobiliyatlarining aniq maqsadni ko‘zlab tarkib topishi va rivojlanishi katta rol o‘ynaydi. Tajriba va maxsus tadqiqotlar buning batomom haqiqiy narsa ekanligini ko‘rsatmoqda, masalan shaxs perseptiv xo‘susiyatlarining eng muhim elementi bo‘lgan ko‘zatuvchilik o‘qituvchiming pedagogik tajriba hosil qilishiga ham, uning maxsus kuch-g‘ayrati natijasida ham rivojlanadi, takomillashadi. O‘qituvchi o‘zining sotsial psixologik ko‘zatuvchanligini, yahni uqituvchilar turli xarakter xususiyatlari va mayillari payqab olish qobiliyatinigina emas, shu bilan birga ularning paydo bo‘lish vaziyatiga muvofiq baho berish mahoratini va hokazolarni rivojlantirishga qodirdir. Agar o‘qituvchida o‘quvchilar bilan munosabatlarniig ishonch asosida qurilishiga yo‘lyuriqlar bulsagina, bunday muloqot ro‘y beradi. Tarbiya tajribasida bunday Yo‘l-yo‘riqni amalga oshirish qiyin ishdir, lekin bunga butun erishish mumkin. Albatga katta ѐshdagi kishining bolalar muhitiga uzviy ravishda qo‘shilib ketishi nihoyatda qiyin narsa. Lekin bu muhitga u yaqinlasha oladi, ancha yaqinlashib boradi. Pedagogda bolalar bilan o‘zaro ishonch va do‘stlik munosabatlari vujudga kelgandagina bunga erishish mumkin.