Humanitar fənər

İşgüzar ünsiyyətdə milli fərqlər. Beynəlxalq işgüzar ünsiyyətdə fərqli mədəniyyət­lərin nümayəndələrinin nitq davranışlarının xüsusiyyətləri daha az vacib yer tutur. Müasir ritorikanın ən böyük mütəxəssislərindən biri olan A.K.Mixalskaya etnoritorika kimi bir anlayışı elmi dövriyyəyə təqdim edir. O, müxtəlif milli personajların qəbul və nitq davranışlarına münasibətdə həssas olmalarının üstündə durur. Tədqiqatçı "Ritorikanın əsasları" kitabında yazır: "Hər mədəniyyətdə nitq ünsiyyətinin necə baş verməsi ilə bağlı xüsusi və dəqiq fikirlər formalaşır". Hər hansı bir mədəniyyətə qoşulan, ona "girən" insanlar onun tərkib hissələrindən biri kimi olan nitq davranışının idealını və "yaxşı" nitq məhsulunun necə görünməsi barədə fikirləri qəbul edirlər. Nitq davranışının və nitq məhsulunun bu ideal nümunəsi əsas xüsusiyyətlərinə görə estetik və etik (əxlaqi) ideallar haqqında ümumi fikirlərə uyğundur. Bu o deməkdir ki, hər bir insanın şüurunda "nitq ünsiyyətinin müəyyən bir vəziyyətdə necə baş verməsi ilə bağlı müəyyən dəyərlər və gözləntilər sistemi mövcuddur və fəaliyyət göstərir. Çox vaxt fərqli millətlərin tərəfdaşları arasındakı danışıqlar prosesində anlaşılmazlıq ritorik ideal ilə onun praktik həyata keçirilmə formaları arasındakı uyğunsuzluğu nümayiş etdirir.
Yuxarıda göstərilənləri yekunlaşdıraraq, müxtəlif millətlərin nümayəndələrinin həqiqi və nitq davranışlarının milli və mədəni xüsusiyyətlərini bilməyin vacibliyini qeyd etmək lazımdır. Başqalarının adət-ənənələrinə hörmət yalnız mədəniyyətlərarası əngəlləri aşmağa deyil, həm də uzun müddət hazırlanmış qarşılıqlı faydalı tərəfdaşlıq qurmağa kömək edəcəkdir.


Kommunikativ məzmunlu sual və tapşırıqlar üzərində praktik işlər


Tapşırıq. Suallara cavab verin.

1. 
   Mədəniyyətlərarası münasibət və onun tipləri haqqında danışın.
   
2. 
   Müasir Azərbaycan mədəniyyəti hansı xüsusiyyətlərə məxsusdur?
   
3. 
   Tərcüməçi ilə əlaqə qurarkən hansı əməl olunmalı qaydalar var?
   
4. 
   Effektiv qarşılıqlı fəaliyyət üçün işgüzar ünsiyyət sahəsində öz milli və mədəni ənənələrimizdən faydalana bilməyin üstünlükləri nələrdir?
   
5. 
   Beynəlxalq işgüzar ünsiyyətdə fərqli mədəniyyət­lərin nümayəndələrinin nitq davranışlarının xüsusiyyətləri haqqında nə deyə bilərsiniz?
   

Tapşırıq. Mətni oxuyun, işgüzar qarşılıqlı əlaqə zamanı tanınmalı və başa düşülməli olan müxtəlif işgüzar ünsiyyət üsullarına diqqət edin.