Husnixat va uni o`qitish metodikasi uquv qullama

Hirot xattotlik maktabi. Hirot Xurosonning eng katta va mashhur 
shaharlaridan bo’lib, olimlar, fozillar, shoirlar va xattotlar bilan tolgan 
xushmanzara bog’-bo’stonlari, turli meva va suvlarining ko’pligi bilan shuxrat 
qozongan. 
Xurosonning katta qismidagi markaziy shaharlardan yana biri Marv Shohjon 
(Turkmaniston)dir. Yoqut Hamaviyning aytishicha, al mavron *(ikki marv) degan 
so’z bo’lib, biri Marvrud ikkinchisi Marv shdhjondir. 
Yoqut shunday deydi: «Marvda ilmiy ahamiyatga ega bolgan qimmatli 
kitoblar juda ko’p edi. Men u erdan ketgan vaqtimda (1220 yilda) vaqf qilingan 10 
ta kutubxona bor ediki, dunyoda kitobning ko’pligi va yaxshiligi jihatidan unday 
joyni ko’rmaganman. Ular quyidagicha: 
1. Katta jomega qarashli 2ta kutubxona bolib, biri Sulton Sanjar 
xodimlaridan Aziziddin Abu Bakr Zanjoniy nomiga qo’yilgan. Unda 12 ming 
jildga yaqin qolyozma kitoblar saqlanadi. 
2. Al-Kamoliya kutubxonasi (kimga nisbat berilganligi ma’lum emas). 
3. 1100 yilda vafot etgan Al Mustavfiy Abulsa’d Muhammad ibn 
Mansurning madrasasidagi kutubxona. 
4. Nizom al-Mulk Hasan binni Ishohning madrasasidagi kutubxona. 
5. Somoniylarga tegishli ikki kutubxona. 
6. Al-Amidiyya madrasasidagi kutubxona. 
7. Marvdagi oxirgi vazirlardan Majdi mulkning kutubxonasi. 

---

27
8. Madrasa Xotuniyadagi kutubxona. 
9.Yana u erda Az-Zamiriya kutubxonasi. Bularning hammasi 1221 yilda 
mo’g’’ullar tomonidan xarob etilgan». 
Axmad Tayibshoh Movarounnahriy bir necha xatga, ayniqsa, suls xatiga 
ravshanlik kiritgan. 1215 yilda vafot etgan. Ba’zilar bu xattotni Ibrohim shoh 
Tayib Axmad deydilar. 
Mavlono Yusuf Xurosoniy xattot Yoqutning mashx ur shogirdlaridandir. 
Ustozi bilan bir vaqtda vafot etgan. Yoqut xat bilan 1210 yilda ko’chirilgan 
«Kalimoti murtazaviyya» asari Ayoso’fiya kutubxonasida saqlanadi. «Kalimot» 
bilan birga Ali binni Hilol xatida Salomat ibn Jandal ismli arab shoirning 
qasidasini ko’chirgan. Bu qasidani 1218 yilda ko’chirib tamomlagan. 1269 yilda 
vafot etgan. 
Ibroqim Mirzo Shohrux o’g’li Temur nabiralaridan bo’lib, Sharafiddin Ali 
Yazdiy shogirdlaridandir. Ulug‘ tarixchi o’zining «Zafarnomaiy Temuriy» asarini 
Temurga bag’ishlab yozgan. Mirzo Ibrohim olti xil xatda tengi yo’q xattot edi. 
Yoqut uslubiga taqlid qilib, xat san’atida undan o’tib ketgan. U yozgan xat 
qoldiqlarining ba’zilari hozir ham Sheroz qadimiy binolarida saqlanib qolgan. 
Xattot 1431 yilda vafot etgan. 
Ahmad Rumiy Sulton Boysunqor kitobxonasining xattotlaridan bo’lib, ko’p 
vaqtlar ulug’ kishilar bilan suhbatlashgan. 
Sulton Boysunqor Temuriy shahzodalaridandir. U 35 yoshida -1427 yilda 
vafot etgan. «Davlatshox tazkira»da ko’rsatilishicha, uning kitobxonasida 40 nafar 
mashhur xattotlar tun kun kitobat bilan shug’ullanar edilar. Xattotlik, zarafshonlik, 
oltin xalash, naqsh, lavxa, rasm, miniatyura va boshqa badiiy san’atlar ishlash 
Boysunqor davrida ravnaq topgan. Istanbulning xar bir kutubxonasida hech 
bo’lmaganda bir nusxa uning davrida ko’chirylgan asar mavjud. Sulton buyrug’i 
bilan ko’chirilgan qolyozmalardan «Faraj ba’da shiddat»ning tarjimasi va «Nusxat 
ul-arvox» kitobi diqqatga sazovordir. 
Mirzo Ulug’bek astronomiya va xandasada o’z davrida yagona bo’lgani kabi 

---

28
Boysunqor mirzo she’r va xatda o’z davrining eng mashxur kishisi edi. 
Eronliklaming aytishicha, to’rt kishi to’rt xatda sulsda Boysunqor Mirzo, 
nasta’liqda Mir Imod, nasxda Mirzo Ahmad, shikasta xatda Darvesh Abdu Majid 
Tolqoniy ustod emish.