3
Kirish
O'quvchilarning sinfdan tashqari ishlarining
mazmunini muhim ahamiyatiga
ega. Umumiy o'rta ta'lim maktab o'quvchilari fizikadan hali chuqur va mustahkam
bilimga ega emasligini, mustaqil ishlash qobilyati ham yetarli shakillanmaganligi
hamda ularning yosh xususiyatlaridan kelib chiqqan holda sinfdan tashqari
ishlarning mavzusi va mazmunini tanlashda
uning ilmiyligiga emas, balki uning
ahamiyatligiga asosiy e'tibor qaratish kerak. Akademik litsey va kasb-hunar
kollejlari talabalariga ham bo'lajak kasblarini hisobi olgan holda yondashish zarur.
O'quvchilarning mehnatga ongli munosabatda bo'lish ruhida tarbiyalash ta'lim-
tarbiya jarayonining vazifalaridan biridir. Bu masalani hal etishda sinfdan tashqari
ishlarining ahamiyati muhimdir. Sinfdan tashqari mashg'ulotlar davomida
uyushtiriladigan tajriba va kuzatishlar umumiy mehnat va amaliy ko'nikmalar hosil
qilishda katta imkoniyatga ega. Fizikadan o'tkaziladigan to'garak
ishing eng
qimmatlisi shuki, bunda o'quvchilar o'z bilimlarini amalda qo'llashni o'rganadilar,
hayotga ishlab chiqarish mehnatida ishtirok etishga tayyorlanadilar. Darsdan
tashqari fizik to'garagining mazmuni masalasi eng muhim hisoblanadi. Ko'pincha
o'qituvchi to'garak uchun qandaydir qisqa, texnik sohalarni-radiotexnika,
kinotexnika va hokazolarni tanlaydi. Fizika o'qituvchisi
rahbarlik qiladigan
to'garak ishi o'quvchilarning to'garakdagi ishini fizikani o'qitish bilan to'laroq
bog'lash imkoniyati bo'lishi uchun ko'proq fizika va texnika tematikasi bo'yicha
olib boriladi. Fizika-texnik to'garagining tashkil etish bilan o'qituvchi
o'quvchilarning shaxsiy qiziqishlarini hisobiga olishi, rejalashtirayotgan to'garak
faoliyatini ular bilan birga takomillashtirishi, mavzularning zamonaviy katta
ahamiyat kasb etadi.
Ma'lumki, o'quvchilarni
avtomatika, radio, yadro energiyasi, yarim
o'tkazgichlar, raketka texnikasi, kosmonavtika,
informatika kabi masalalar
qiziqtiradi. Fizika o'qitishdagi ilg'or metodlar, yangiliklar sinfdan tashqari
mashg'ulotlarda paydo bo‘lgani tasodif emas. Frontal laboratoriya ishlari, fizikadan
praktikum ishlari, ekspremental masalalar, o'quv filmlaridan
foydalanish sinfdan
tashqari mashg'ulotlar orqali kiritilgan, yani fizika xonasini elektr simlarini
4
o'tkazib jihozlash, qo'ng'iroqlarni
avtomatik chalish, magnitofonni o'chirish,
ulashni avtomatik boshqarish, maktabni radiolashtirish radiouzel orqali chiqib
o'quvchilarga murojaat qilish va h. k. Fizika kechlari -bu maktabda sinf tashqari
ishni avj oldirib borish uchun ko'p mehnat talabqiladigan
samarali tadbirlardan
biridir. Ular fizikaning ko'p sohalari bo'yicha o'quvchilar bilimlarini
chuqurlashtirish va kengaytirishga xizmat qiladi. Ko'pchilik o'quvchilarni ishtirok
etishi talab qinadi.
Ayrim o'quvchilar doklar, boshqalar, uchinchilari devoriy gazeta chiqaradilar,
to'rtinchilari kecha o'tkaziladigan zalni bezash bilan shug'ullanadilar, beshinchilari
mehmonlarni kitish bilan va h. k. lar bilan shug‘ullanadilar. Kechani o'tkazishga
o'quvchilarga o'quvchilarning ko'p tayyorgarlik ko'rishi ularning jamoa bo'lib
birlashishlariga ham yordam beradi.
O'quvchilarni darsda va darsdan tashqari vaqtlarida mustaqil ishlashlariga
o'qituvchi va ota-ona hamkorligi katta rol o'ynaydi. O'sib kelayotgan yosh avlodni
darsda va darsdan tashqari vaqtlari mazmunli
rejalashtirilishi barkamol, iste'dotli
kadrlarni yetish chiqishiga eng katta turki hamda poydevor hamdir. O'quvchining
darsdan tashaqari vaqtlarida fan to'garaklariga, fan kechalariga, kitobxonlik
kechalari jalb etish juda ham to'g'ri yo'ldir.