I bob. Ishlab chiqarishning samaradorligi va uning ko’rsatkichlari 4

MUNDARIJA

KIRISH 2

I.BOB. ISHLAB CHIQARISHNING SAMARADORLIGI VA UNING KO’RSATKICHLARI 4

1.1. Iqtisodiy adabiyotlarda samaradorlikning bosh mеzoni 4

1.2.Ishlab chiqarish omillari va ularning tarkibi. 9

II.BOB. ISHLAB CHIQARISH JARAYONINING MAZMUNI. 16

2.1. Ishlab chiqarish jarayoni  16

2.2. Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning barcha bosqichlari 21

2.3 O`zbekistonning inflyatsiya ko`rsatkichi tahlili 31

XULOSA 44

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 47

KIRISH

Ayrim adabiyotlarda daromadlar yaratiladi va ishlab chiqariladi degan fikrlarning uchrab qolishining sababi ham ishlab chiqarish jarayonidagi munosabatlarni bilmaslikdan deb o’ylaymiz. Ma’lumki, ishlab chiqarishda faqat mahsulot ishlab chiqariladi, ular sotilib taqsimlangandan keyingina turli ko’rinishdagi daromadlar shakllanadi. Shuning uchun biz ishlab chiqarish jarayonida sodir bo’ladigan munosabatlarni o’rganish ilmiy va uslubiy ahamiyatga ega deb o’ylaymiz va, shunga ko’ra, bu jarayonni batafsil ko’rib chiqish zarur deb hisoblaymiz.Bu bobda bir-biri bilan uzviy bog’liq bo’lgan ishlab chiqarish omillari va ishlab chiqarish jarayoniga tegishli muammolar qarab chiqiladi. Dastlab ishlab chiqarishning omillari tavsiflanadi, ishlab chiqarishning maqsadi va mazmuni ochib beriladi, so’ngra uning natijalari va samaradorligi bilan bog’liq masalalar bayoni beriladi. Tahlilda «ishlab chiqarish imkoniyati» tushunchasiga ham o’rin ajratiladi. Bobning oxirida keyingi qo’shilgan mahsulot va uning kamayib borishi, keyingi qo’shilgan mehnat va ka’ital unumdorligining ‘asayib borishi qonunining mazmuniga tegishli marjinalistik g’oyalar bilan tanishtiriladi.

Iqtisodiyotning barqaror o‘sish sur’atlarini ta’minlash, investitsiya va ishbilarmonlik muhitini yaxshilash, jahon iqtisodiyotiga integratsiya, iqtisodiy faollikni oshirish, davlatning bozorga aralashuvi, narxning shakllanishi, qaror qabul qilish, raqobatbardoshlikka erishish bir tomondan makroiqtisodiy siyosatning samaradorligiga bog‘liq bo‘lsa, ikkinchi tomondan mikroiqtisodiy tahlil natijalariga tayanadi.

Ma’lumki respublikaning to‘la bandligi, yalpi ishlab chiqarishning davomiy o‘sishini, inflatsiya va ishsizlik darajalari, davlat byudjeti taqchilligigi me’yorlarini, to‘lov balansi barqarorligini ta’minlash kabilarni bir butun holda davlat tomonidan tartibga solish mexanizmlarini ishlab chiqish bir tomondan makroiqtisodiy siyosat samaradorligidan dalolat bersa, ikkinchi tomondan aholining real daromadlarini o‘stirishning ham muhim shartidir.

Bugungi kunda iste’molchilar talabining o‘zgarishi, narxning shakllanishi, foydani maksimallashtirish, talab va taklif elastikligi kabi tushunchalarni tizimli tahlil etishda muhim ahamiyat kasb etimoqda. Raqobatbardoshlikka erishish va dunyo bozoriga chiqish ko‘p jihatdan tarkibiy siljishlarni amalga oshirish, diversifikatsiyani chuqurlashtirish bilan bog‘liq.

O‘zbеkistоn Rеspublikаsi Prеzidеntining 2017- yil 7- fеvrаldаgi PF-4947- sоnli Fаrmоni bilаn tаsdiqdаngаn “2017-2021- yillаrdа O‘zbеkistоn Rеspublikаsini rivоjlаntirishning bеshtа ustuvоr yo‘nаlishi bo‘yichа Hаrаkаtlаr strаtеgiyasi”dа ishlаb chiqаrishni mоdеrnizаtsiyalаsh vа tехnik-tехnоlоgik yangilаsh, ishlаb chiqаrishgа innоvаtsiоn tехnоlоgiyalаrni qo‘llаsh, mаhsulоt ishlаb chiqаrish turlаrini divеrsifikаtsiyalаsh, chuqur tаrkibiy o‘zgаrishlаrni аmаlgа оshirish hаmdа tаrmоqlarning rаqоbаtbаrdоshligini mustаhkаmlаsh bоrаsidа izchil chоrа-tаdbirlаrni аmаlgа оshirish to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoki bilvosita mikro va makroiqtisodiy darajadagi masalalarni hal qilish bilan bog‘liq.

Ushbu fаn bozor iqtisodiyotining аmаl qilish mехаnizmini, turli mulkchilikkа аsoslаngаn firmalаrning bozor shаroitidаgi hаrаkаtini, chеklаngаn ishlаb chiqаrish rеsurslаrini optimal taqsimlash va ulardаn sаmаrаli foydаlаnish, inflatsiya va ishsizlikning past darajalarini ta’minlash, davlat byudjeti taqchilligi me’yorlari, to‘lov balansining barqarorligiga erishish yo‘llаrini tаlаbаlаrgа o‘rgаtishdа qo‘l kеlаdi. Shuningdеk, “Mikroiqtisodiyot. Makroiqtisodiyot” fаni fundаmеntаl fаnlаrdаn biri bo‘lib, boshqа iqtisodiy fаnlаrni chuqur o‘rgаnishgа аsos bo‘lib хizmаt qilаdi.