I bob. Moliyaviy tahlilning mazmuni, predmeti va vazifalari

o‘rganilayotgan subyektning tijorat sirini saqlagan holda uning moliyaviy ahvolini keng jamoatchilikka ko‘rsata bilish va tashqi investorlarni subyekt faoliyatini yaxshilashga jalb qilish; - xo‘jalik yurituvchi subyektning rivojlanishi uchun joriy va istiqbolli rejalarini tuzish uchun iqtisodiy ko‘rsatkichlar tizimini shakllantirgan holda kelgusida samarali boshqaruv qarorlarini qabul qilishi uchun oqilona va to‘g‘ri xulosalar berish. Moliyaviy tahlil ham iqtisodiy hodisa va jarayonlarni o‘rganishda bir qancha prinsiplarga asoslanadi. Bu prinsiplar tahlil fanining obyektivligini, mantiqliligini, shakl-mazmunini, miqdor-sifatini va boshqa shu kabi jihatlarni tavsiflab, real voqelikni yagona tushunchasini hosil qiladi. Shu jihatdan tahlilning ham iqtisodiy hodisa va jarayonlarni o‘rganishda o‘zi amal qiladigan bir qator prinsiplari mavjud

Tizilmalilik Ishonchlilik Taqqoslanuvchanlik Betaraflilik Davriylik Mazmunning shakldan ustunligi Aniq baholash Pulli baholash Hisobga olish Uzluksizlik va boshqa printsiplar Moliyaviy tahlil fanining printsiplari 1.1-rasm. Moliyaviy tahlil fanining prinsiplari - tizilmalilik prinsipi. Bunda tahlil etilayotgan obyekt alohida bir butun tizilma yoki tizilmaning elementi deb qaraladi; - ishonchlilik prinsipi. Axborotlarda jiddiy xatolar va taxminlar bo‘lmasa 34 hamda unga foydalanuvchilar asoslanishsa ishonchli bo‘ladi. Ya’ni tahlil qilinayotgan ma’lumotlar xatolardan xoli va haqqoniy deb qaraladi; - taqqoslanuvchanlik prinsipi. Bunda ko‘rsatkichlar taqqoslanuvchanligiga, ularning bir asosli tarzda turli davrlar va boshqa korxonalar faoliyati to‘g‘risidagi xuddi shunday ma’lumotlar bilan qiyosiy o‘rganish tushuniladi; - betaraflilik prinsipi. Bu prinsip tahlil ma’lumotlaridan foydalanuvchilarning bir guruhining zarari hisobiga boshqa guruhining manfaatini qondirishning o‘rinsizligini anglatadi; - davriylik prinsipi. Bu olingan ma’lumotlarning davriy oralig‘i ya’ni, xo‘jalik faoliyati to‘g‘risidagi ma’lumotlar bilan vaqtida ta’minlab turish; - mazmunning shakldan ustunligi prinsipi. Agar hisob-kitob hujjatlarida va moliyaviy hisobotda axborot operasiyalar va voqealarning mazmunini ishonchli darajada aks ettirsa, bunday axborot uning huquqiy shakli bilangina emas, balki mohiyati va iqtisodiy realligi bilan muvofiq holda hisobga olinishi va taqdim etilishi zarur; - aniq baholash prinsipi. Aktivlar va foydaning joriy davr bozor narxlarida qayta ifodalanishi tushuniladi; - pulli baholash prinsipi. Barcha xo‘jalik operasiyalari, voqealar, aktivlar va passivlar bir xil birlikda o‘lchanishi – pul bilan baholanishi lozim; - hisobga olish prinsipi. Bu prinsipga muvofiq aktivlar, passivlar, o‘z sarmoyasi, daromadlar, xarajatlar, xo‘jalik operasiyalari va voqealar buxgalteriya hisobida bu harakatlar yuzasidan pul mablag‘lari yoki ekvivalentlari olingan yoxud to‘langan vaqtda emas, balki shu harakatlar sodir etilgan paytda aks ettiriladi; - uzluksizlik prinsipi. Korxona xo‘jalik faoliyati yuzasidan barcha jarayonlar o‘z yakuniga qadar hisobda uzluksiz aks ettirilishini anglatadi.