I bob. So‘zning funksiyasi



Yüklə 1,24 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə22/77
tarix27.01.2022
ölçüsü1,24 Mb.
#51657
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   77
Hozirgi o`zbek va koreys tillarida gapning aktual bo`laklarga bo`linishi

 

 


22 

II BOB. FORMAL - SINTAKTIK FUNKSIYALAR 

 

Hozirgi  davrgacha  til  belgilarining  shakily  sifatlari  yetarli  darajada 



o‘rganildi.  Lekin  til  belgilarining  ma’nosi  va  funksiyasi  bilan  bog‘liq 

muammolar hali izohtalabdir. Tilning har bir belgisi nutqda, ya’ni gap tarkibida 

aniq  qo‘llanilgandagina  o‘zining  konkret  ma’no  ifodasiga  va  sintaktik 

funksiyasiga  ega  bo‘ladi.  Bugungi  kunda  til  belgilarining  o‘zaro  munosabati 

muammosi kun tartibidagi asosiy masalalardan biri bo‘lib turibdi. Bu muammo 

yechimining  katta  bir  qismi  til  va  nutq  dixotomiyasi  asosida  quriladigan  gap 

unsurlarining funksional tahlil nazariyasi bilan ham uzviy bog‘liqdir. 

Tilning  har  qanday  belgisi  ham  o‘zining  aniq  mazmuni  va  funksiyasiga 

faqat  ma’lum  bir  gap  doirasidagina  ega  bo‘ladi,  shu  bilan  birga,  bu  jarayonda 

o‘ziga  nisbatan  kattaroq  boshqa  bir  belgining  tarkibiy  qismi  bo‘lib  keladi. 

Shunday ekan, belgi, agar u unga mukammallik baxsh etuvchi boshqa bir belgi 

tarkibida qo‘llanila olmasa, belgi bo‘la olmaydi

1



Til  belgisining  turli  ma’nolarda  va  funksiyalarda  qo‘llanilishida  nutq 



jarayoni  va  so‘zlovchi  shaxsning  ham  muhim  o‘rni  bo‘ladi.  Til  belgisi  kichik 

yoki  katta  bo‘lishi  mumkin.  Shunung  uchun  u  fonologik,  morfologik  yoki 

sintaktik  nuqtai  nazardan  ham  o‘rganiladi.  Fonema  sifatida  talqin  etish  uchun 

uni  morfemalar  qurshovida,  morfema  sifatida  o‘rganish  uchun  uni  so‘z 

qurshovida,  so‘z  tarzida  baholash  uchun  gap  doirasida,  gap  sifatida  o‘rganish 

uchun matn tarkibida tahlil etishimiz lozim. Boshqacha aytganda, bu jarayonda 

iyerarxik munosabat shakllanganligini ko‘ramiz. Shuni aytish kerakki, funksiya 

so‘zini  turlicha  tushinish  mumkin.  Shuning  uchun  til  elementlarining 

funksiyalarini  ularning  sintaktik  funksiyalaridan  farq  qilish  va  ularni  lingvistik 

tadqiqotning alohida sohasi sifatida talqin etish lozim. 

 


Yüklə 1,24 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   77




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin