I bo’lim. Konserva korxonalari jihozlari

III – BO’LIM.
SUT VA SUT MAHSULOTLARI TEXNOLOGIYASI 
 
 
 
 
 
 
 
1-ma’ruza 
Texnologik qurilmalari strukturasi sinflanishi, asosiy
ko’rsatkichlari va ularga qo’yiladigan talabalar 
Sut sanoati korxonalari qo’l mexanatini mexanizatsiyalashtirish va uni 
boshqarishni avtomatlashtirishga xizmat qiladigan uskunalar bilan jixozlangan. Sut 
xom ashyosini oziq-ovqat va texnik mahsulotlarga qayta ishlashdagi 
oPeratsiyalarni bajarishga mo’ljallangan ishlab chiqarish uskunalari texnologik deb 
ataladi.
Ishlov berilayotgan mahsulot o’z fiz – mexanik va boshqa xossalarini 
saqlagan holda faqat shaklini, o’lchamlarini va shunga o’xshash jixatlarini 
o’zgartiradigan texnologik qurilma mashina deb ataladi. Mashinaning konstruktiv 
jixatdan ajralib turishi – mahsulotga mexanik ta’sir ko’rsatuvchi xarakterlanadigan 
ishchi organlarining borligi. 
Ishlov berilayotgan mahsulot o’z fizik–mexanik, biokimyoviy xossalarini 
yoki agregat xolatini o’zgartiridigan texnologik uskuna – aPParat deb ataladi. 
APParat konstruktsiyasining o’ziga xosligi – mahsulot xususyatlarin o’zgartirish 
maqsadida ta’sir ko’rsatish imkonini beradigan reaktsion bo’shliq (xajm) yoki 
ishchi kameraning (rezervuar) mavjudligi. 
Bundan tashqari aPParat faoliyat ko’rsatishi uchun issiqlik va sovuqlik 
tashuvchi har xil suyuqliklardan (issiq suv, sovuq, yaxna suv, bug’ va boshqalar) 
foydalaniladi. 

---

204 
Ishchi suyuqlik va ishlov berilayotgan mahsulot aPParat ichida bir – biri 
bilan bevosita kontaktda yoki yoki kontaktsiz holda bo’lishi mumkin. Ikkinchi 
holda, aksariyat o’zaro ta’sir ajratib turuvchi yuza (qism) orqali (metal devor) 
amalga oshiriladi. 
Uskunalar strukturasi (tarkibi
) 
Har bir texnologik uskuna birligi qo’yidagi qismlardan iborat: staninalar 
(korPuslar, ramalar va b.x.k.), mahsulot soladigan (bo’shatiladigan) moslama yoki 
qism, ximoya (blokirovka), uzatish va ish mexanizmlar, ishchi bajaruvchi organ va 
nazorat – o’lchov asboblari. Uskuna texnik tasnifini belgilovchi asosiy qismlar 
uzatish qismi, ish mexanizm va ishchi organlarining o’zaro (bog’liqlikdagi) 
faoliyatidir. 
Stanina uskunaning barcha qismlarini mahkamlash uchun, shu jumladan 
qushimcha moslamalarni (transPortirovka qiluvchi, ko’taruvchi va x.k.) 
mo’ljallangan. Ba’zi bir uskuna turlarida (seParatorlar va boshqalar) stanina asosiy 
vazifadan tashqari ishchi mexanizmni moylash uchun mo’ljallangan moy turadigan 
moslama (karter) vazifasini ham o’taydi.