I fəSİL. Müasir şəraitdə əmək potensialının formalaşmasının nəzəri metodoloji əsasları

Cədvəl 8 
Bəzi dünya ölkələri üçün təhsil xərclərinin ÜDM – də payı 
Ölkələr 
Təhsil xərclərin ÜDM – də payı, faizlə 
Lesoto 
12.98 
Kuba 
12.84 
Norveç 
7.37 
Finlandiya 
7.19 
ABŞ 
5.22 
Rusiya 
4.15 
İran 
3.06 
Qazaxıstan 
2.89 
Türkiyə 
2.86 
Azərbaycan 
2.46 
Ermənistan 
2.40 
Gürcüstan 
1.98 
Azərbaycanda bu göstəricin qiyməti 2,46% - dir. Dünya ölkələri ilə 
müqayisə göstərir ki, Azərbaycan bu göstəricinin həcmini tədricən artırmalıdır. 
Azərbaycanda savadlılıq səviyyəsi kifayət qədər yüksəkdir. Belə ki, 
statistik məlumatlara əsasən ölkəmizdə savadlılıq səviyyəsi 99,8% - dir. Təhsil 
səviyyəsini xarakterizə edən kəmiyyət göstəriciləri aşağıdakı cədvəldə 
göstərilib. 
Cədvəl 9 
Azərbaycanda savadlılıq səviyyəsi 
Təhsil səviyyəsi 
2001 
2006 
2011 
2012 
2013 
2014 
Ali və orta təhsil 
olan 15 və 
yuxarı yaşda 
939 
946 
968 
969 
969 
971 

---

49 
əhali (hər 1000 
nəfərə) 
O cümlədən: Ali 
108 
118 
124 
125 
125 
126 
Orta ixtisas 
114 
93 
85 
85 
85 
85 
Tam orta 
572 
601 
628 
629 
629 
630 
Ümumi orta 
145 
134 
131 
130 
130 
130 
 
Göründüyü kimi Azərbaycanda savadlılıq səviyyəsinin quruluşunda 2014- 
cü il üçün hər 1000 nəfərə düşən ali təhsillərin sayı 126 nəfər,orta ixtisas təhsilli 
mütəxəsisilərin sayı isə 85 nəfər təşkil edir. Bu rəqəmlər qabaqcıl dünya 
ölkələrinin göstəricilərindən təqribən 2 dəfə aşağıdır. Skandinaviya ölkələrində 
xüsusilə Norveçdə 25 yaşdan yuxarı əhalinin demək olar ki, hamısı ali 
təhsillidir. Müqayisəli təhlil göstərir ki, ölkəmizdə təhsilin bütün pillələri üzrə 
kəmiyyət göstəricilərinin yüksəlməsi üçün geniş imkanlar var, lakin bunun 
həyata keçirilməsi üçün xüsusi proqramın hazırlanmalıdır. Belə ki, dünyada bəzi 
ölkələrin universitetlərdə 2 illik institutlar təşkil edilir. Buraya tələbə qəbulunun 
genişləndirmək hesabına bilikləri nisbətən aşağı olan gəncləri cəlb etməklə
onlara konkret ixtisaslar öyrədilir. Nəticədə konkret ixtisasa yiyələnmiş, 
iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində işləyə bilən və müəyyən mənada ali təhsili 
olan vətəndaşlarımızın sayını artıra bilərik. 
Azərbaycan Respublikasında işçi qüvvəsinin ən mühüm göstəricilərindən 
biri hesab edilən əhalinin ümumi təhsil səviyyəsinin son 15-ildə dəyişilməsi 
dinamikasını aşağıdakı cədvəldən görmək olar.