I L l bob. M a sh ina detallarining yeyilish sabablari

3.4. Mashina birikmalarini yig‘ishning sifati va uning 
ycyilishga ta ’siri
M ashina birikm alarini yig‘ish sifati d etallar yeyilish qiy­
m ati va xizm at m uddatiga ta ’sir qiladi.
Ishqalanuvchi ju ftliklam i 
yig‘ishda 
y o ‘l 
q o ‘yiladigan 
xatoliklar — podshipniklarni kerih o ‘rnatish, o ‘q va vallam ing 
parallellikdan 
ehetga 
chiqishi 
va 
qiyshayishi, 
tishli 
g^ldiraklarning n o to ‘g‘ri tishlashishi (radial va o ‘q b o ‘yicha 
depsinishi), aylanuvchi m ashina detallarini yetarli darajada 
m uvozanatlam aslik - yeyilishni ortiradi.
P odshipniklarni tarang o ‘rnatish natijasida solishtirm a 
yuklanish va sirt qatlam i harorati ortad i. ishqalanish jo yid a is- 
siqlik yig‘iladi va antifriksion qotishm ani eritadi.
T utashm alarda h aroratning ortishi tirqishlam i kam ayishiga 
sabab b o ‘ladi, bu esa ishqalanish juftligini qisilib qolishiga olib 
keladi.
Yig‘ish jaray o n id a o ‘q va vallarning parallellikdan ehetga 
chiqishi va qiyshayishiga yo‘l qo'yilishi ko n tak t yuzani (tishli 
juftlik) kam aytiradi, natijada sirpanib ketish va n o to ‘g‘ri d u - 
m alashdan yeyilish kuchayadi.
Val o ‘qining qiyshayishi podshipnik bilan kontakt nuqtasi 
tayanch sirtining qirg‘oqlarida joylashishiga olib keladi, 
natijada ishqalanish juftligida solishtirm a bosim va h aro rat 
ortib ketadi, moyli ishqalanish o ‘z qiym atini y o ‘qotadi.
A ylanuvchi detallar (arrali silindr, ventilyator parragi, qo - 
ziqli baraban, arrali baraban va boshqa detal h am d a qism lar) 
ni n o to lg ‘ri m uvozanatlash katta m iqdordagi inersiya kuchini 
hosil qiladi, bu esa tebranishni keltirib chiqaradi va natijada 
ishqalanuvchi sirt ju d a h am tezlikda notekis yeyiladi.
M ashina birikm alarini yig’ish sifatiga bog‘liq b o ‘lgan yeyi­
lishni kam aytirish u ch u n yig‘ishning texnik shartlariga q a t’iy 
rioya qilinishi, yig‘ish operatsiyalarini bajarish jaray o n id a o ‘z 
vaqtida va puxta nazorat qilib borish kerak.
38

---