I Maidə Surəsi 55-56

26 ............................................. əl-Mizan Fi Tefsir'il-Kur'an - c. 6

Səhləbi Təfsirində bu məlumata yer verildiyi köçürülür: Bizə Əbul-

Həsən Məhəmməd b. Noyabr Fakih, ona Abdullah b. Əhməd

Şa'rani, ona Əbu Əli Əhməd b. Əli b. Rezin, ona Müzəffər b. Həsən

Ənsarı, ona Ardıcıl b. Əli Varrak, ona Yəhya b. Abdulhamid Ceməni,

ona Kays b. Rebi, ona A'meş, ona Əbaya b. Ribi bildirdiyinə görə

bir gün Abdullah b. Abbas Zəmzəm quyusunun yanı başında bizə

hədis nəql edirdi. O sırada başı və yüzü/üzü sarıqla örtülmüş bir adam

çıxıb gəldi. Abdullah, "Peyğəmbər dedi ki" dedikcə, o da ona,

"Peyğəmbər dedi ki" deyə cavab verirdi."

İbni Abbas adama, "Allah adına sənə soruşuram, sən kimsən?"

dedi. Adam yüzünü örtən sarığı açaraq bunları söylədi: "Ey

insanlar, məni tanıyan tanıyar. Tanımayanlara söyləyirəm ki, mən

Cündeb b. Cü-nade Bedri Ebuzer Gıfariyəm. Peyğəmbərimizdən bu

iki qulağımla eşitdim. Yalan danışıramsa qulaqlarım kar olsun.

Onu bu iki gözümlə gördüm. Yalan danışıramsa gözlərəm kor olsun.

Peyğəmbər belə dedi: Əli, yaxşıların öndəri və kafirlərin öldürənidir.

Ona kömək edənə Allah kömək edər. Onu tək buraxanı Allah

tək buraxar."

"Mən günlərdən bir gün Peyğəmbər (s. a. a) ilə birlikdə günorta namazı

edirdim. Dilənçinin biri məscid içində kömək istədi. Heç

kimsə ona bir şey vermədi. Bunun üzərinə əllərini havaya qaldıraraq:

'Allahım şahid ol ki, mən Peyğəmbərin məscidində kömək istədim;

lakin heç kim mənə bir şey vermədi.' dedi. O sırada rüku

halında olan Hz. Əli dilənçiyə sağ əlinin üzük barmağını işarə etdi.

Hz. Əlinin o barmağında üzük vardı. Dilənçi ona yaxınlaşdı və

barmağındakı üzüyü çıxarıb al/götürdü."

"Bu hadisə Peyğəmbərin gözü qarşısında reallaşmışdı. Peyğəmbər

namazı bitirincə başını havaya qaldırdı və belə dedi: 'Allahım,

Musa sənə belə dua etmişdi: 'Rəbbim, sinəmi mənim üçün aç, işimi

mənə asanlaşdır, dilimdən düyünü həll et ki, söylədiklərimi anlasınlar

və ailəmdən mənə bir köməkçi et, qardaşım Harunu.

Onunla arxamı gücləndir və onu işimə ortaq et/ət.' [Taha, 25-32]

Quranda buyurduğuna görə sən də ona bu cavabı verdin: 'Bazunu

qardaşınla gücləndirəcəyik və ikinizə bir qüdrət verəcəyik. Artıq

ayələrimiz sayəsində onlar sizə çata bilməyəcəklər.' [Qəsəs, 35]"

"Allahım, mən sənin peyğəmbərin və seçilmiş qulun Muham

Maidə Surəsi 55-56 .......................................................... 27

medim. Allahım, mənim də sinəmi mənə aç, işimi mənə asanlaşdır

və ailəmdən mənə bir köməkçi et, Əlini. Onunla arxamı gücləndir."

Ebuzer belə davam edir: "Peyğəmbər (s. a. a) sözlərini

tamamlayar tamamlamaz Cəbrayıl, Allah qatından enərək ona, 'Ey

Məhəmməd! Oxu!' dedi. Peyğəmbərin, 'Nə oxuyum?' deməsi

üzərinə ona, 'Sizin vəliniz ancaq Allah, ONun Elçisi və namaz

edən və rüku halında ikən zəkat verən möminlərdir, deyə oxu.'

dedi." [Gayet'ül-Meram'dan canlı, s. 103, h: 1]

Zerrrin, əl tərəfindənmi Beyne's-Sıhah'is-Sitte adlı əsərinin üçüncü

dərisində, "Sizin vəliniz ancaq Allah, ONun Elçisi..." ayəsinin təfsirində

Nəsəsidən canlı bu məlumata yer verir: Abdullah b. Salam

dedi ki: "Peyğəmbərə (s. a. a) gəldik və ona, 'Allaha və Peyğəmbərə

inandıq deyə qövmümüz bizə düşmən kəsildi, bizimlə danışmayacaqlarına

and içdilər.' dedik. Bunun üzərinə, 'Sizin vəliniz ancaq

Allah, ONun Elçisi və namaz qılan və rüku halında ikən zəkat

verən möminlərdir.' ayəs(n)i endi."

"Arxasından Bilal günorta azanını oxudu. İnsanlar namaza qalxdılar.

Kimi səcdədə, kimi də rükuda idi. O sırada bir dilənçi dilənməkdə

və kömək istəməkdə idi. Əli rüku halında ikən ona üzüyünü

verdi. Dilənçi bunu Peyğəmbərə xəbər verdi. Peyğəmbər də bizə

bu ayələri oxudu: Sizin vəliniz ancaq Allah, ONun Elçisi və

namaz qılan və rüku halında ikən zəkat verən möminlərdir. Kim

Allahı, ONun Elçisi və haqqında danışılan möminləri vəli əldə etsə, (bilsin

ki) qalib gələcəklər olanlar, tək Allahın hizbidir."

İbni Mağazilinin Menakıb adlı əsərində "Sizin vəliniz ancaq

Allah, ONun Elçisi və... möminlərdir." ayəsinin təfsiri əsnasında

bu məlumata yer verildiyi nəql edilir: Məhəmməd b. Əhməd b. Osmanın,

Əbu Bəkir Əhməd b. İbrahim b. Şazan Bezzazdan, onun

Həsən b. Əli Advidən, onun Sələmə b. Şebibdən, onun

Abdurrezzakdan, onun Mücahiddən rəvayət etdiyinə görə İbni

Abbas, "Sizin vəliniz ancaq Allah, ONun Elçisi və namaz qılan və

rüku halında ikən zəkat verən möminlərdir." ayəsinin Hz. Əli (ə.s)

haqqında endiyini bildirmişdir.

Yenə eyni əsərdə bu məlumata yer verildiyi nəql edilir: Əhməd b.

Məhəmməd b. Tavanın, Əbu Əhməd Ömər b. Abdullah b. Şevzeb'-

deyil, onun Məhəmməd b. Əhməd Əsgəri Dekkakdan, onun

28 ..................................... əl-Mizan Fi Tefsir'il-Kur'an - c. 6

Muham-med b. Osman b. Əbu Şeybedən, onun Ubadedən, onun

Ömər b. Sa-bitdən, onun Məhəmməd b. Saibdən, onun Əbu Saleh'-

bədən rəvayət etdiyinə görə İbni Abbas belə dedi:

"Hz. Əli (ə.s) rüku halındaykən yanına bir yoxsul dilənçi gəldi.

O da üzüyünü ona verdi. Peyğəmbər dilənçiyə, 'Bunu sənə kim

verdi?' dedi. Dilənçi, 'Onu mənə bu rüku halındakı adam verdi.' dedi.

Bunun üzərinə, 'Sizin vəliniz ancaq Allah, ONun Elçisi və... möminlərdir.'

ayəs(n)i endi."

Yenə eyni əsərdə bu məlumata yer verildiyi nəql edilir: Əhməd b.

Məhəmməd b. Tavan, Əbu Əhməd b. Abdullah b. Şevzebdən, o

Mu-hammed b. Cəfər b. Məhəmməd Əsgəridən, o Məhəmməd b.

Osmandan, o İbrahim b. Məhəmməd b. Meymundan rəvayət etdiyinə

görə Əli b. Abis belə dedi: "Mən və Əbu Məryəm, Abdullah b.

Təyin edilin yanına getdik. Əbu Məryəm ona, 'Daha əvvəl mənə Əbu Cəfərdən

nəql etdiyin hədisi, Əliyə də nəql et.' dedi."

"Bunun üzərinə Abdullah b. Ata bunları söylədi: 'Mən bir gün

Əbu Cəfərin yanında otururdum. O sırada Abdullah b. Salamın

oğulu oradan keçdi. Mən, 'Allah məni sənə fəda etsin, bu adam

Quran elminə sahib olan adamın oğulu deyilmi?' dedim. Əbu Cəfər

mənə; Xeyr, o dediyin xüsusiyyətdəki adam imamınız Əbu Talib oğulu Əlidir.

Onun haqqında enən ayələr vardır. Bunların başlıcaları bunlardır:"

"Sizinlə mənim aramda Allahın və kitab məlumatına sahib kimsənin

şahidliyi yetər." [Rə'd, 43]

"Rəbbindən açıq-aşkar bir dəlili olan və özünü yenə

özündən bir şahid izləyən kimsə..." [Hud, 17]

"Sizin vəliniz ancaq Allah, ONun Elçisi və... möminlərdir."

Hatibi Harezmidən köçürülən məlumata görə Əmr b. As ilə

Müaviyə arasındakı məktublaşmada, Əmr b. As Müaviyəyə bu cavabı

vermişdir: "Ey Müaviyə, bildiyin kimi Quranda Hz. Əlinin rəqibsiz

fəzilətləri haqqında ayələr vardır. Bunların başlıcaları bunlardır:"

"Verdikləri sözləri yerinə yetirərlər." [İnsan, 7]

"Sizin vəliniz ancaq Allah, ONun Elçisi və namaz qılan və

rüku halında ikən zəkat verən möminlərdir." [Maidə, 55]

"Rəbbindən açıq-aşkar bir dəlili olan və özünü yenə

özündən bir şahid izləyən və ondan əvvəl..." [Hud, 17]

Maidə Surəsi 55-56 ............................................................... 29

sinden bir şahid izləyən və ondan əvvəl..." [Hud, 17]

"Allaha verdikləri sözdə dayanan kişilər..." [Əhzab, 23]

"Də ki: Mən bunun qarşılığında yaxınlarımı sevmənizdən başqa

sizdən bir ödəniş istəmirəm." [Şura, 23]

Yenə Hatibi Harezminin, öz rəvayət zənciriylə Əbu Salehə

söykən/dözərək verdiyi məlumata görə İbni Abbas belə demişdir: "Abdullah

b. Salam, yanında qövmündən İslamı qəbul etmiş bir qrup ilə

birlikdə Peyğəmbərimizə gələrək belə dedilər: 'Ey Allahın Elçisi!

Evlərimiz uzaqdadır. Bu yığıncaqdan başqa qatıla biləcəyimiz bir

yığıncaq və danışma da yoxdur. Soydaşlarımız bizim Allaha və

Peyğəmbərə inandığımızı görüncə bizi tərk etdilər. Bizimlə oturub

qalxmamağa, evlilik əlaqəsi qurmamağa və danışmamağa qərar

verdilər. Bu bizim ağrımıza getdi.' Bunun üzərinə Peyğəmbər onlara,

'Sizin vəliniz ancaq Allah, ONun Elçisi və namaz qılan və rüku

halında ikən zəkat verən möminlərdir.' ayəsini oxuyaraq cavab

verdi."

"Bunun arxasından Peyğəmbər otaqdan çıxaraq məscidə getdi.

İnsanların kimi kıyamda, kimi rükuda idi. Bu vaxt gördüyü bir dilənçiyə,

'Sənə bir şey verən oldumu?' dedi. Dilənçi, 'Bəli, bir üzük.'

dedi. Peyğəmbər, 'Onu sənə kim verdi?' dedi. Dilənçi Hz. Əli'-

ye göstərərək, 'Bu ayaqdakı adam.' dedi. Peyğəmbər, 'Onu sənə nə

vəziyyətdəykən verdi?' dedi. Dilənçi, 'Onu mənə rüku halındaykən

verdi.' dedi. Bunun üzərinə Peyğəmbər təkbir gətirdi və arxasından,

'Kim Allahı, ONun Rəsulunu... vəli əldə etsə, (bilsin ki) qalib

gələcək olanlar, tək Allahın hizbidir.' ayəsini oxudu. Şair Xüsusiyyətin

b. Sabit də bu hadisə üzərinə bu şeiri söylədi:

"Ey Əbu Həsən, canım və ruhum sənə fəda olsun!

Hidayət yolunda ağır ağır və sürətli şəkildə yol alan/sahə hər kəsin canı

də!

Gərək mənim bu tərifim, gərəksə sevənlərinin tərifi boşamı

gedər?

Allah rizası üçün edilən təriflər boşa getməz.

Rükudaykən sədəqə verən sənsən!

Bu qövmün canları sənə fəda olsun, ey rükuya çatanların ən xeyirlisi!

30 .............................................. əl-Mizan Fi Tefsir'il-Kur'an - c. 6

Mübarək üzüyünü sədəqə olaraq verdin, ey əfəndilərin ən xeyirlisi!

Ey alıcıların və satıcıların ən xeyirlisi!

Uca Allah vəliliyin ən xeyirlisini sənin haqqında endirdi

Və sənin vəliliyini dinin ən möhkəm qanunlarından etdi."

Hameveyninin, öz rəvayət zənciriylə Əbu Hüdbe İbrahim b.

Hüdbedən nəql etdiyinə görə Ənəs b. Malik belə dedi: "Dilənçinin

biri, 'Borclusuna möhlət tanıyıb, borcunu tam olaraq ödəyən birinə

borc verəcək biri varmı?' deyərək məscidə gəldi. Əli rüku halındaykən

əli ilə, 'Barmağımdakı üzüyü çıxar da al/götür.' deyə işarə etdi.

Bunun üzərinə Peyğəmbərimiz, Ömərə, 'Lazımlı oldu.' dedi. Ömər,

'Ey Allahın Elçisi, anam və atam sənə fəda olsun, nə lazımlı

oldu?' dedi. Peyğəmbər (s. a. a) ona bu cavabı verdi: 'Ona (Əliyə)

cənnət lazımlı oldu. Vallah o üzüyü barmağından çıxarar

çıxarmaz bütün günahlardan təmizlənmiş oldu."

Yenə Hameveyninin, öz rəvayət zənciriylə Zeyd b. Əli b. Hüseyndən,

onun atasından, atasının babasından rəvayət etdiyinə

görə Ammar b. Yasir belə dedi: "Hz. Əli nafilə namazında rüku

halındaykən yanına bir dilənçi gəldi. O da üzüyünü çıxarıb dilənçiyə

verdi. Dilənçi Peyğəmbərə gələrək bunu xəbər verdi. Bunun

üzərinə, 'Sizin vəliniz ancaq Allah, ONun Elçisi və namaz qılan

və rüku halında ikən zəkat verən möminlərdir.' ayəs(n)i endi. Sonra

Peyğəmbər, 'Mən kimin mövlası əmsə, Əli də onun mövlasıdır.' dedi."

Hafiz Əbu Nuaymın Əbu Zübeyrdən rəvayət etdiyinə görə Cabir

belə dedi: "Abdullah b. Salam ilə soydaşlarından bir neçə adam Peyğəmbərimizə

gəldi. Müsəlman olduqlarından bəri soydaşlarının

özlərindən uzaqlaşdıqlarından şikayətçi idilər. Peyğəmbərimiz,

'Burada dilənən biri olacaq, onu mənə ol/tapıl.' dedi. Məscidə girdik.

Dilənçinin biri Peyğəmbərimizə yaxınlaşdı. Peyğəmbər ona, 'Sənə

bir şey verən oldumu?' dedi. Dilənçi, 'Bəli, rüku halında olan birinin

yanına getdim, mənə üzüyünü verdi.' dedi. Peyğəmbər, 'Get mənə

onu göstər.' dedi. Getdik, gördük ki, Əli ayaqda dayanır. Dilənçi,

'İşdə bu adam!' dedi. Bunun üzərinə, 'Sizin vəliniz ancaq Allah, O'-

nun Elçisi və... möminlərdir.' ayəs(n)i endi."

Yenə Əbu Nuaymın Musa b. Kays Hadremidən rəvayət etdiyinə

Maidə Surəsi 55-56 ........................................................... 31

görə Sələmə b. Kuheyl belə dedi: "Əli rüku halındaykən üzüyünü

sədəqə olaraq verdi. Bunun üzərinə 'Sizin vəliniz ancaq Allah, O'-

nun Elçisi və...' ayəs(n)i endi."

Yenə Əbu Nuaymın Avf b. Ubeyd b. Əbu Rəfidən, onun da atasından

rəvayət etdiyinə görə babası belə dedi: "Bir dəfə

Peyğəmbərin yanına mədaxilim. Peyğəmbər yuxuda özünə vəhy

gəlirdi. Otağının bir tərəfində bir ilan gördüm. Onu öldürüb Peyğəmbərimizi

oyandırmaq istəmədiyim üçün özü ilə ilanın arasında

yerə uzandım. Bir şey olsa mənə olsun istədim. Az sonra

Peyğəmbər, 'Sizin vəliniz ancaq Allah, ONun Elçisi və... möminlərdir.'

ayəsini oxuyaraq oyandı və, 'Əlhəmdülillah!' dedi. Yanıma

gəldi və, 'Niyə burada yatırsan?' dedi. 'Bu ilanın varlığı üzündən.'

dedim. Mənə, 'Qalx öldür onu!' dedi, mən də onu öldürdüm."

"Sonra əlimi tutaraq belə dedi: 'Ey Əbu Rəfi, məndən sonra Əli

ilə döyüşən bir birlik çıxacaq. Onlar ilə cihad etmək Allaha qarşı

bir vəzifədir. Onlara qarşı əli ilə cihad etməyə gücü çatmayanların

dilləri ilə, dilləri ilə cihad edə bilməyənlərin ürəkləri ilə cihad etmələri

lazımdır. Bunun sonrası yoxdur."