I o‘zbekiston ssr konstitutsiyasini qabul qilishga tayyorgarlik

II-BOB. O‘zbekiston SSR konstitutsiyalari va saylash huquqlari tarixi
II.1.O`zbeksiton SSSR konstitutsiyasini qabul qilinishi
1924-yil 27-oktabrda Turkiston ASSR (RSFSR tarkibiga kirgan), Buxoro va Xorazm sotsialistik Sovet respublikalari hududlari tarkibida Oʻzbekiston SSR tuzildi. Oʻzbekiston SSRning birinchi Konstitutsiyasi 1927-yil 30-martda Sovetlarning ikkinchi UmumOʻzbekiston qurultoyida qabul qilingan. Poytaxti Samarqand shahri boʻlgan Oʻzbekiston SSR, tarkibida Tojikiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi “ishchilar va dehqonlarning sotsialistik davlati” deb eʼlon qilindi, bunda “barcha hokimiyat ishchilar, dehqonlar va dehqonlar kengashlariga tegishli. Qizil Armiya deputatlari."
"Ishchilar, dehqonlar va qizil armiyachilar" hokimiyatini o'rnatish uchun oliy organ - Ishchilar, dehqonlar va Qizil Armiya deputatlari Sovetlari S'ezdi tuzildi. Darhaqiqat, mamlakatga mamlakatning oliy qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi, ma’muriy va nazorat qiluvchi organi bo‘lgan Sovetlar Markaziy Ijroiya Qo‘mitasi Prezidiumi hamda O‘zbekiston SSR Xalq Komissarlari Soveti – mamlakat hukumati rahbarlik qilgan. Albatta, hokimiyatlar bo‘linishi yoki nazorat va muvozanat tizimi haqida gap bo‘lmadi. Mahalliy joylarda davlat hokimiyatini kengashlarning mahalliy qurultoylari va ular tomonidan tuzilgan ijroiya qo'mitalar (ijroiya qo'mitalari) amalga oshirdi. Quyi ijroiya qoʻmitalari yuqori turuvchilarga, okrug ijroiya qoʻmitalarining boʻlim va boʻlimlari (xalq taʼlimi, sogʻliqni saqlash, moliya va boshqalar) esa tegishli xalq komissarliklariga (xalq komissarliklariga) hisobdor boʻlgan. Vazirliklar va davlat organlarining mahalliy bo‘linmalarining amalda amalda ikki tomonlama bo‘ysunishi ana shu o‘tmishdagi boshqaruv tizimidan – ham o‘z vazirligiga, ham mahalliy hokimlikka meros bo‘lib qolgan bo‘lishi mumkin.
Bu konstitutsiyada barcha milliy ozchiliklarga oʻz ona tilidan qurultoylarda, sudda, davlat va jamiyat hayotida erkin foydalanish, shuningdek, oʻz ona tilida oʻqish huquqi berilgan, farmon (qonun), qaror va farmoyishlar bilan oʻzbek, rus va tojik tillarida nashr etilgan. Bu konstitutsiyaning yana bir qiziq jihati shundaki, mehnat fuqarolarning huquqi emas, balki burchi sifatida, balki yollanma mehnatdan foyda olish maqsadida foydalanadigan shaxslar, shuningdek, xususiy savdogarlar, sotuvchilar, diniy xizmatchilarning majburiyati sifatida tan olingan. , Rossiya imperiyasi, Buxoro amirligi va Xiva xonligining militsiya va boshqaruvining sobiq xodimlari saylov va kengashlarga saylanish huquqidan mahrum qilindi.
O‘zbekiston SSSRning birinchi Konstitutsiyasi 10 yil - 1937 yilgacha amal qildi. 1936-yilda SSSRning “stalincha” konstitutsiyasi qabul qilingandan so‘ng O‘zbekiston SSRning asosiy qonuni ham yangi tahrirda qabul qilindi. Xuddi avvalgi konstitutsiyada bo‘lgani kabi O‘zSSR ham “ishchilar va dehqonlarning sotsialistik davlati” deb e’lon qilingan edi. Tojikiston ASSR ittifoq respublikasiga aylantirildi va shu tariqa 1929 yilda Oʻzbekiston SSSR tarkibidan chiqarildi. Qoraqalpogʻiston ASSR Oʻzbekiston SSR tarkibiga kirdi, Ittifoq respublikasi tuman, tuman, milliy okrug va shaharlarga boʻlindi. Toshkent shahri allaqachon poytaxt edi.
Hokimiyatni bir organda jamlashning avvalgi yondashuvi saqlanib qoldi, faqat Sovetlar S’ezdi o‘rniga O‘zbekiston SSR Oliy Kengashi deb ataldi. Oliy Kengash, avvalgi Sovetlar qurultoyi kabi doimiy faoliyat yurituvchi organ boʻlmagan, balki yiliga ikki marta chaqirilganligi sababli Oliy Kengash Prezidiumi — doimiy organ — tuzildi. Prezidium xalq komissarlari - hukumat a'zolarini tayinladi va lavozimidan ozod etdi. Konstitutsiyaning avvalgi tahririda bo‘lgani kabi, mahalliy hokimiyat organlari mahalliy kengashlar tomonidan tuzilgan va yuqori ijroiya qo‘mitalari oldida hisob beruvchi ijroiya qo‘mitalar edi. Oliy sud va quyi sudlar tomonidan taqdim etilgan sud hokimiyati oliy kengash va tegishli mahalliy kengashlar tomonidan saylangan. Mehnat endi majburiyat emas, balki fuqarolarning huquqi edi. Konstitutsiyada dam olish, ta’lim olish, qarilik, kasallik va nogironlik chog‘ida moddiy ta’minlanish huquqi ham kafolatlangan, shuningdek, shaxs daxlsizligi, uy-joy va yozishmalar, jamoat tashkilotlariga birlashish, vijdon, so‘z, matbuot erkinligi kabi muhim huquqlar e’lon qilingan. , yig'ilish va mitinglar, ko'cha yurishlari va namoyishlar. Avvalgi konstitutsiyada mavjud bo'lgan ayrim toifadagi shaxslarni saylov huquqidan mahrum qilish to'g'risidagi qoida chiqarib tashlandi: rasmiy ravishda barcha fuqarolarga saylash va saylanish huquqi kafolatlangan.
1978 yilda “Stalincha” konstitutsiya “Brejnev” konstitutsiyasi bilan almashtirildi. O‘zbekiston «respublikadagi barcha millat va elatlarning mehnatkashlari, dehqonlari va ziyolilari, mehnatkashlarining irodasi va manfaatlarini ifodalovchi butun xalqning sotsialistik davlati» deb e’lon qilindi. Ushbu konstitutsiya Sovet Ittifoqi Kommunistik partiyasining (KPSS) "rahbar va rahbarlik rolini" mustahkamladi - haqiqiy vaziyat qonuniy ravishda rasmiylashtirildi va Kommunistik partiya Markaziy Qo'mitasining birinchi kotiblari rasmiy oliy organga qaraganda ko'proq vakolatlarga ega edilar. davlat hokimiyati — Oʻzbekiston Oliy Kengashi, uning Prezidiumi bilan. Oliy Kengash davlat hokimiyatining oliy ijro etuvchi va boshqaruv organi — Vazirlar Kengashini tuzdi<sup>6</sup>. Quyi xalq sudlari fuqarolar tomonidan, yuqori sudlar esa tegishli kengashlar tomonidan saylangan. 1989-1992-yillarda 1978-yilgi konstitutsiyaga jiddiy oʻzgartirishlar kiritildi. Tarixda "Turon", "Turkiston" va "Movarounnahr" nomi bilan mashhur bo`lgan O‘rta Osiyo, ayniqsa, O‘zbekiston hududida minglab yillar davomida yuksak madaniyat gullab yashnadi, qudratli davlatlar mavjud bo`ldi. Ular insoniyat tarixida sezilarli iz qoldirdi.Masalan, tarixiy manbalarga ko`ra, XIII-XIX asrlarda Movarounnahrda davlatning huquqiy ahvoliga ma'lum darajada ta'sir ko`rsatib kelgan Amir Temur tuzuklari Sharqona madaniyatga monand konstitutsiyaviy hujjatlar edi.
O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining qabul qilinishi va unda mustaqilligimizning mustahkamlab qo`yilishi ota-bobolarimizning uzoq yillar mobaynida olib borgan kurashlari natijasidir. Ma'lumki, Rossiya imperiyasida 1917 yil oktabr oyida davlat to`ntarishi bo`lib o`tdi, o`zlarini xalqparvar deb e'lon qilgan, kommunistlar hokimiyatni qo`lga oldilar. Shundan keyin O‘rta Osiyoda o`rnatilgan shovinistik tengsizlik natijasida milliy ozodlik harakatlari vujudga
<sup>6</sup>O‘zbekiston SSR Konstitutsiyasi (Asosiy qonuni), 1978 yilda qabul qilingan [Конституция (Основной закон) УзССР 1978 года]
keldi. Boshqa millatlarni bir-biriga qarshi qo‘yish, (masalan dashnoqlarga, O`rta Osiyoda mahalliy xalqni qirg`in qilishlariga sharoit yaratib berildi) kabi salbiy ishlarni amalga oshirdilar. Turkiston ASSRning 1918 va 1920 yillaridagi Konstitutsiyalari, Xorazm va Buxoro Xalq Respublikalarining 1920-1921-1923 yillardagi konstitutsiyalari, O‘zbekiston SSRning 1927, 1937, 1978 yillardagi Konstitutsiyalarni qabul qilgan edi. Sovetlar davrida O‘zbekiston hududida 1918 yil 30 apreldagi Beshinchi Turkiston syezdida va Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi RSFSRning tarkibiga kiritilib, Turkiston ASSR ning muvaqqat (vaqtinchalik) konstitutsiyaviy “Nizomi” qabul qilingan edi.
Nizomga ko`ra:
1. Turkiston O‘lkasining hududi, Rossiya Federatsiyasi tarkibiga kirib, Turkiston Avtonom Sovet Respublikasi deb e'lon qilinadi.
2. Turkiston O‘lkasining tarkibiga, Buxoro va Xivadan tashqari, uning geografik chegaralarining hammasi kiradi.
3. Turkiston Sovet Respublikasi Avtonom boshqaruvda bo`lib, davlatdagi hamma sohalarni boshqarishda Rossiya Sovet Federatsiyasi hukumatini tan oladi.
4. Turkiston Respublikasining Oliy qonunchilik organi, ishchi, soldat, krestyan va musulmon deputat dehqonlarining 1 dekabrida chaqiriladigan syezdi hisoblanadi.
5. Doimiy qonunchilik organi syezd tomonidan saylangan 36 kishilik Turkiston o‘lkasining Markaziy Ijroiya Qo‘mitasi hisoblanadi.
6. Ijro etuvchi hokimiyat vazifasi syezd tomonidan saylangan 16 kishilik Xalq Komissarlari Sovetlariga yuklanadi va ularga O‘lkani boshqarish topshiriladi.
7. Joylardagi butun hokimiyat, Sovetlar va ularning Ijroiya Qo‘mitalari hisoblanadi.
Turkiston Sovet Avtonomiyasi e'lon qilinishi, kommunistlarning eng birinchi g‘alabasi bo`lib, sharqdagi "lenincha" siyosatni mustamlaka davlat tuzilishida amaliy ro‘yobga chiqishi edi. Turkiston ASSRning birinchi Konstitutsiyasi 1918 yil 15 oktabr kuni Sovetlar o`lkasining VI syezdida 1918 yil 10 iyulidagi RSFSR Konstitutsiyasi asosida qabul qilingan edi. Turkiston ASSR Konstitutsiyasi olti bo‘limdan iborat bo‘lib:
Turkiston ASSRning ikkinchi Konstitutsiyasi 1920 yil 24 sentabrda Turkiston Sovetlarining IX-syezdida Butun Ittifoq Markaziy Ijroiya Qo‘mitasi tomonidan sanksiyalangan: "Turkiston ASSR RSFSRning bir qismi sifatida avtonomdir" degan qarori ostida qabul qilinib, Turkiston ASSRning "qanday yashash huquqi" aniq qilib qo‘yilgan edi. Turkiston ASSRning bu Konstitutsiyasi: 6 bo‘lim 20 bobdan iborat bo‘lib, 109-moddani o`z ichiga olgan. 1-bo`limi: "Mehnatkash va ekspluatatsiya qilinuvchi xalq huquqlari dekloratsiyasi", 2-bo`limi: "RSFSR Konstitutsiyasi, asosiy nizom" deb atalib, 1918 yilgi RSFSR Konstitutsiyasining asl nusxasi kiritilgan. RSFSR bilan o`zaro munosabatlari hamda Turkiston ASSRning ijtimoiy va davlat tuzilishidagi huquqlari 3-bo`limda o`z aksini topgan.
IV-bo`limida esa, markaziy va mahalliy davlat hokimiyati vakillik organlarining faoliyatini tashkil etishga bag‘ishlangan edi, Markaziy organ to‘qqiz kishidan iborat bo`lishi, Turkiston Markaziy Ijroiya Qo‘mitasi va Sovetlar syezdining Prezidiumi, Xalq Komissarlari Sovetlarini tashkil etish tartib-qoidalari ko`rsatib berilgan.
Avtonom Respublikaning Xalq Komissarlari Sovetlari tizimiga viloyatlar, uyezdlar, shaharlar, qishloqlarning ishchi va qizil armiyachi sovetlari, deputatlari va ularning qo‘mitalari kirdi. Konstitutsiyaning V-bo`limida aktiv va passiv saylov huquqi o‘rnatilib, saylanish qoidalar va saylangan deputatlarni muddatidan oldin chaqirib olish kabi tartiblar belgilangan edi. Oxirgi VI-bo`limi Turkiston ASSRning moliya va budjetiga bag‘ishlangan. Turkiston ASSRning 1920 yildagi Konstitutsiyasi o‘sha paytdagi Rossiyadagi milliy qonuniyatlari asosida o‘zlarining yashash tarziga asoslanib qabul qilingan. Turkiston ASSR bilan birga hozirgi O‘zbekiston hududida Xorazm va Buxoro xalq Sovet Respublikalarida ham 1920-1923 yillardagi Konstitutsiyalar qabul qilingan. Bu Konstitutsiya milliy-davlat tuzumiga qarshi tuzilgan bo‘lib, Sovetlar hokimiyatini o‘rnatishning birinchi bosqichida mamlakatdagi ishlab-chiqarish vositalarini hususiy mulkligicha saqlash, yerga shaxsiy egalik qilish, uni sotish, har kimning o‘z boyliklaridan erkin foydalanish huquqlari cheklashlarsiz ruxsat etilgan. 1924 yil 29 oktabrida XXSR Sovetlarining V-syezdi chaqirilib, "Milliy-hududiy chegaralanish deklaratsiyasi"ni qabul qilgan. Bu deklaratsiyaga binoan, Turkiston ASSR Buxoro va XXSR xududida yangi tashkil etilayotgan, O‘zbekiston SSR, Turkmaniston SSR, Tojikiston ASSR, Qirg‘iziston va Qoraqalpog‘iston Avtonom viloyatlari tashkil etildi. O‘rta Osiyoda milliy davlat chegaralanishi o‘tkazilishi natijasida Turkiston ASSR, Buxoro va Xorazm Sovet respublikalarining o‘rnida O‘zbekiston va Turkmaniston SSR, Tojikiston ASSR, Qirg‘iziston va Qoraqalpog`iston Avtonom viloyatlari tashkil etilgan. Hozirgi O‘rta Osiyo respublikalarining konstitutsiyaviy-tarixiy davlat qurilishi sobiq ittifoq xukmronligiga o`tgan davrdan boshlab, 1917 yilgi soxta kommunistlarning (davlat to`ntarishi) inqilobi yuz bergan vaqtdan to 1922 yilga qadar jarayonlarni o`z ichiga oladi. 1922 yil 30 dekabrda “Sovet Sotsialistik Respublikalar Ittifoqining tuzish haqidagi deklaratsiya” va “SSR ittifoqining tuzish haqidagi shartnoma” SSSR konstitutsiyasini yaratilishiga asos solgan edi. “SSR ittifoqini tuzish haqida deklaratsiya”da teng huquqli ittifoqdosh respublikalarning ixtiyoriy ravishda birlashuvini e'lon qilib, uning tarkibiga boshqa davlatlarning kirishi ochiq deb ko‘rsatildi. Shuningdek undan chiqish erkinligi huquqi ham belgilangan edi.
1922 yil 30 dekabrda tashkil etilgan SSSR tarkibiga Ukraina SSR, Belorussiya SSR va Kavkazorti respublikalari kiritilgan. Sobiq ittifoq tarkibida bo`lgan respublikalar konstitutsiyaviy tarixiy bosqichlarini ikki davrga bo`lib, tanqidiy nuqtai nazardan o`rganish mumkin. Birinchi davr 1917-1922 yillarni o‘z ichiga olsa, 1924-1991 yillar so`nggi davri bo`lib hisoblanadi. 1925 yil 17 fevralda O‘zbekiston SSRning I-syezdi bo`lib, 1924 yil 31 yanvardagi SSSR Konstitutsiyasiga muvofiq, "O‘zbekiston SSRni tashkil etish to`g`risida"gi Deklaratsiya qabul qilingan. SSSR Konstitutsiyasining I-bo`limi: "Sovet Sotsialistik Respublikalar Itifoqini tuzish haqidagi deklaratsiya" va "Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqini tuzish haqida shartnoma"dan iborat bo`lgan.
O‘zbekiston SSRning birinchi Konstitutsiya loyihasi Sovetlarining II-syezdida 1927 yil 27-31 mart kunlari tasdiqlangan. Bu Konstitutsiyada ham boshqa Ittifoq respublikalari Konstitutsiyalaridagidek, davlat hokimiyati vakolatlarini "ishchi dehqon va qizil askar Sovetlarining deputatlari amalga oshiradilar", deb belgilangan. O`zbekiston tarkibiga Tojikiston Avtonom respublikasi kiritilgan. Bunda ko`pgina vakolatlar Tojikiston ASSRga berilgan bo`lib, ular o`rtasidagi aloqalarga bag`ishlangan.
1937 yil 14 fevralda Butun O‘zbekiston Sovetlarining Favqulotda VI-syezdi O‘zSSRning ikkinchi Konstitutsiyasini SSSRning 1936 yilgi Konstitutsiyasiga mos ravishda qabul qilgan. Bu Konstitutsiya 13 bobdan iborat bo`lib:
I bob – ijtimoiy tuzilishi;
II bob – davlat tuzilishi;
III bob – O‘zbekiston SSR davlat hokimiyatining oliy organlariga bag‘ishlangan;
IV bob – O‘zbekiston SSR davlati idora organlari haqida;
V bob – Qoraqalpog`iston ASSR davlat hokimiyati oliy organlarini tuzilishi belgilangan;
VI bob – Qoraqalpog`iston ASSR davlat idora organlari haqida;
VII bob – davlat hokimiyati mahalliy organlarning faoliyat prinsiplari belgilangan;
VIII bob – O‘zbekiston SSR budjeti to`g`risida;
IX bob – sud va prokuratura organlari tuzilishi;
X bob – fuqarolarning asosiy huquqlari va burchlari haqida;
XI bob – saylov tizimiga bag`ishlangan;
XII bob – gerb, bayroq, poytaxt;
XIII bob – Konstitutsiyaga o`zgartirish kiritish tartibi belgilandi.<sup>7</sup>
Ushbu qabul qilingan O`zbekiston SSRning ikkinchi Konstitutsiyasi SSSRning 1936 yilgi Konstitutsiyasini so‘zma-so‘z takrorlaydi. Konstitutsiyada xotin-qizlar tengligi, fuqarolarning teng huquqliligi. matbuot erkinligi, ommaviy
⁷O‘zbekiston SSR Konstitutsiyasi (Asosiy qonuni), 1937 yilda qabul qilingan [Конституция (Основной закон) УзССР 1937 года]
yig`ilishlar o‘tkazish, ko‘chalarda namoyish o`tkazish huquqlari ko‘rsatib o‘tilgan. Bu huquqlar faqat qog`ozlarda SSSRdagi siyosatning boshqa davlatlarga namoyish etilishi uchun yozib qo`yilgan. 1937 yilgi O‘zbekiston SSR Konstitutsiyasida davlat boshqaruvini amalga oshirish shakllari joylardagi Sovetlarni tashkil etish tartibi, ularning vakolat muddatlari, saylash va saylanish tartiblarining ayrim holatlari oldingi Konstitutsiyaga nisbatan qisman o`zgartirilgan (saylash huquqi 20 yoshdan qilib, vakolat muddati qishloq, posyolka Sovetlariga 2 yarim yil muddat qilib, viloyat, tuman Sovetlariga 5 yil muddat qilib belgilangan). Shuningdek, respublika Oliy Soveti va boshqaruv organi Ministrlar Sovetining vakolatlari, tashkil etilish tartibi ko‘rsatib berilgan. Shuningdek, ma'muriy-hududiy tuzilishi, prokuratura, sud organlari tuzilishi, Konstitutsiyaga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish tartiblari belgilangan.
1978 yili O‘zSSRning uchinchi Konstitutsiyasi qabul qilingan. 1978 yil 19 mart kuni O‘zSSRning yangi Konstitutsiyasi loyihasi mutbuotda e'lon qilingan. O‘zSSR Oliy Sovet Prezidiumi tomonidan 15 aprel kuni Oliy Sovet sessiyasida O‘zSSR Konstitutsiyasi loyihasi SSSRning 1977 yil 7 oktabrida amalga kiritilgan Konstitutsiyasiga mosligi muhokama qilinib ayrim moddalariga o`zgartirishlar kiritilgan va 19 aprel kuni qabul qilingan. Konstitutsiyaning tuzilishi kirish qismidan, XI bo‘lim, 21 bob va 183 moddadan iborat bo`lib, ushbu Konstitutsiyada ham Sovet hokimiyatini amalga oshish qoidalari va ishchi dehqon sinfining kommunistik jamiyat qurishdan iborat oliy maqsadi belgilab berilgan. Masalan, Konstitutsiyaning kirish qismida, “xalq davlat hokimiyatini Sovetlar orqali amalga oshiradi” deb “kommunistik partiyaning jamiyat hayotidagi rahbarligi va yetakchilik qilishi”ga ko`p ta'rif berilgan. 70 yildan oshiqroq vaqt davomida qabul qilingan Konstitutsiyalarda xalq hokimiyati haqida chiroyli so`zlar bayon qilingan, lekin amalda joylarda tuzilgan viloyat, tuman, shahar, qishloq va posyolka Sovetlari kommunistik partiya dasturlari, rejalari bilan tashkil qilingan, soxta saylovlar o‘tkazilgan jamiyat va davlat hayotida hech qanday ahamiyatga ega bo`lmagan.
1991 yilning 19-21 avgust kunlari Moskvada sodir bo‘lgan davlat to`ntarishi, SSSRning imperiya sifatida bundan buyon hukmronlik qilishga qodir emasligini ma'lum qilib qo`ydi. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi, Ittifoqdagi vaziyatni oldindan ko`ra bilganligi va unga to`g`ri baho bera olganligi, shunda ko‘rinadiki, SSSR tarkibiga kiritilgan respublikalar ichida birinchilardan bo`lib u 1990 yil 20 iyunda "O‘zbekiston Respublikasining Mustaqillik deklaratsiyasi"ni qabul qildi. O‘sha davrda Ittifoqni tish-tirnog`i bilan saqlab qolishga intilayotgan qora kuchlar milliy nizolarni avj oldirish uchun barcha imkoniyatlarini ishga solgan. Buning misoli sifatida Farg‘ona bilan O‘shdagi voqealarni keltirishimiz mumkin. O‘zbekistonni Mustaqilligining e'lon qilinishi va uning tinchliksevar mamlakatlar tomonidan tan olinib qo`llab-quvvatlanganligi O‘zbekistonning tinch yo`l bilan o`z huquqini mustahkamlab olishida juda katta yordam berdi.
O‘zbekiston o`zining maqsad va taraqqiyot yo`lini belgilab, 1991 yil 31 avgustdagi Oliy Kengash yig`ilishida qabul qilingan "Davlat Mustaqilligi asoslari to`g`risida"gi konstitutsiyaviy qonunni butun dunyoga e'lon qildi. 1991 yil 21 dekabrda Sobiq Ittifoq respublikalari rahbarlari o`zaro hamkorlikni tenglik asosida, xalqaro huquq normalariga tayangan holda tashkil etishni yo`lga qo`yish maqsadida va sobiq Ittifoq taqdirini uzil-kesil hal etish uchun Olmaotada uchrashdilar. Sakkiz respublikaga Armaniston, Moldaviya va Ozarbayjon Respublikalari ham qo‘shildi. Mustaqil Davlatlar Hamdo`stligi deklaratsiyasiga 11 respublika rahbarlari qo‘l qo‘ydilar: Shunday qilib, 1922 yilda ta'sis etilgan SSSR Ittifoqi barham topdi va Olmaotada 11 ta Mustaqil Davlatlarning Hamdo`stligi vujudga keldi.