I togayev yuksak o'simliklar sistematikasidan amaliy mashg’ulotlar

6-rasm. Dala qirqbo'g'imi. 1-vegetativ (yozgi) novda; 2-sporci hosil 
qiluvchi generativ 
(bahorgi) 
novda; 
3-sporangiofor; 
4-elaterali 
sporaning quruq va nam holdagi ko'rinishi; 5-otalik gametofit; 6-ante- 
rediy; 7-spermatazoid; 8-onaHk gametofit; 9-arxegoniy; 10-zigotaning 
l>o‘linishi; 11,12-murtakdan yosh sporofitning rivojlanishi.
Ishni bajarish tartibi va topshiriqlar
1. Gerbariy materiallaridan foydalanib, dala qirqbo‘g‘i- 
mining yer ustki va yer ostki novdalarini bir-biriga taq- 
qoslab 
o'rganing. 
Farqlarini 
albomingizga 
vozib, 
rasmlarini chizib oling.
2. Dala qirqbo'g'imining spora hosil qiluvchi boshog'iga 
alohida e'tibor bering. Boshoqcha o'qidan pintset 
yordamida bitta sporofilni ajratib oling. Uni tashkil 
etuvchi qismlari bilan tanishgandan so‘ng, rasmlarini 
chizib oling. Ishni davom ettirib, sporangiy devorini
27

---

preporoval nina yordamida yoring. Undagi sporalarni 
buyum oynasiga qo'yib mikroskop ostida ko'ring va 
tuzilishining rasmini chizib oling.
3. Jadvaldan foydalanib, otalik va onalik gametofit- 
larining hosil bolishi bilan tanishing va ularning 
rasmlarini chizib oling.
4. Gerbariydagi dala qirqbo'glmini shoxlangan qirq- 
bo'g'im bilan solishtiring va farqlarini albomingizga 
chizib oling.
Nazorat savollari
1. 
Dala qirqbo'g'imi hayotiy shakliga ko‘ra necha 
yillik o'simlik va qayerlarda o'sadi?
2. 
Dala qirqbo'g'imi o'simligi necha xil novda hosil 
qiladi va ular bir-biridan qanday farqlanadi?
3. 
Bu o'simlik necha yo‘l bilan ko'payadi?
4. 
Otalik va onalik gametofitlari shakli jihatdan 
qanday farq qiladi va ular necha uyli?