I türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans
Yüklə 2,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Hoy kömək mənasında işlənir. A bala, hoy elə maŋa. Huşdurum huşsuz, yelbeyin mənasındadır. Huşdurumsan, sənin yadında qalmaz. Xam təzə, yad mənalarında işlənir. Bu parça xamdı; Tanımeram onu, xam adamdı. Xəfcil qısqanc deməkdir. Onun əri yaman xəfcildi, a bajı. Xirnix' yapon xurması mənasındadır. Xirnix' ağzımı büzüşdürdü. Xirtix' Borçalı şivəsində boğazmənasını ifadə edir. Xirtix'indən tutub yerə yıxdı. İdim görkəm, zahiri görünüş deməkdir. İdimini Allah vursun elə. İncavara yaxşı ki, xöşbəxtlikdən, heç olmasa mənalarını ifadə edir. İncavara işin üsdü tez açıldı. İrişməx' yersiz, şit-şit gülmək mənasındadır. Arsız-arsız irişmə heç olmasa. İsvaha səliqəli deməkdir. Bu qavları isvaha saxla, anamdan qalıf. Kirmiş sakit mənasındadır. Həcərin qızı yaman kirmiş qızdı. Kür Borçalı şivəsində dəcəl, nadinc mənasında işlənir. Dialektoloji lüğətimizdə bu sözün Şamaxı şivəsində aciz, Salyan şivəsində isə tənbəl mənalarını ifadə etdiyi qeyd olunmuşdur (1, 268). Uşax yaman kür uşaxdı, anasına gün vermer. Qahmar tərəfdar çıxmaq, müdafiə eləmək mənalarını ifadə edir. O qıza qahmar çıxma, hər şey göz qavağındadı. Qaj bostanda əkilmişlərin cərgəsi, sırası deməkdir. Borçalı şivəsində bu sözlə yanaşı həm də “lağar” sözü işlənir. Suyu aşağkı qaja verim oralar da sulansın. Qaŋax qozun, fındığın yaşıl qabığı, narın qabığı, qarğıdalının büründüyü qabıq mənalarını ifadə edir. Qaŋaxı dəriyə töküf gəlerəm. Qaŋrılmax çevrilmək deməkdir. Çiynindən qaŋrılıf səs gələn tərəfə baxdı. Qaşqa alın deməkdir. Soyux dəyəndə qaşqam ağrıyır. Lılıx yetişmiş, yumşalmış meyvə mənasındadır. Lılıxlıyıf, götür ye. Ləj davakar, höcət, dəcəl mənasındadır. Hajı yaman ləj adamdı. Loğalax büküm, dəstə mənasındadır. Loğalaxlıyıf tökmə, isfaha yığ. Mafrax kövrək, davamsız deməkdir. Mafrax uşaxdı, hər gün xəstələner. Mağıl sözü dialektoloji lüğətdə Bakı, Dəvəçi, Gədəbəy, Goranboy və başqa şivələrdə yaxşı ki; heç olmasa mənalarını ifadə etdiyi qeyd olunmuşdur (1, 342). Borçalı şivəsində isə “mağıl” sözü ehtiyatlı mənasını ifadə edir. Mağıl elə, yıxılarsan. Mayıf şikəst deməkdir. Mayıf ha döysən, özün eləsən öz işini. Mıncılıx əzilmiş mənasındadır. Yeməy təmiz mıncılıx oldu. Naçax xəstə, naçaxlamax xəstələnmək mənalarındadır. Anam naçaxlıyıf gənə. Nəmər toyda ev sahibinə və aşığa verilən pul mənasındadır. Toyda yaxşı nəmər yığıldı. Oyux çökək deməkdir. Eşdə oyuxlar var, mağıl elə yıxılarsan. Pasax çirk, kir deməkdir. Qonşunun gəlini yaman pasaxlı gəlindi. Pazı çuğundur sözünün yerinə işlənir. Anamgil pazı alağına gediflər. Salaxana avara-avara gəzən deməkdir. Salaxana kimi bütün günü eşiylərdədi. Səvərməx' arxası üstə uzanmaq mənasındadır. Taxtın üstündə səvəriyli qalıf. Şapalaxlamax sözünün lüğətdə Ucar şivəsində ovuclayıb yemək mənasında olduğu qeyd olunub (1, 457). Borçalı şivəsində isə sillələmək mənasındadır. Bu dəyqə qulağının divindən şapalax açılajax. Tənə sırğa mənasındadır. Atam təzə tənə alıf maŋa. Təntiməx' sözü həm darıxmaq, həm də tələsmək mənasındadır. Qızqın adamı təntidir. Təntimə, hələ vaxta var. Yelli bərk, tez deməkdir. Maşını yelli sür, vaxtında çatax. Zayıl axmaq, səfeh mənasındadır. Zayıl-zayıl danışma, yekə kişisən. Zərdə sözü Borçalı şivəsində yerkökü mənasındadır. Get bazardan zərdə al. Lüğətdə qeyd olunmuşdur ki, Balakən şivəsində bu söz təmiz buğda deməkdir (1, 557). Zığ gözün qırağına yığılan çirk mənasındadır. Uşağın gözü zığlanıf. I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (II hissə)
171 Qeyd etdiyimiz sözlər Borçalı şivəsində işlənən sözlərin bir qismidi. Göründüyü kimi, Borçalı şivəsi zəngin və rəngarəng şivə leksikasına malikdir. Bundan başqa, Borçalı şivəsində köməkçi sözlər də var ki, xalq danışığında geniş şəkildə işlənir. Bunlara misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar: keşgə-kaş ki; hancarı-necə; anrı-o yan; bir hoyru-bir az; asma-guya və s. Borçalı şivəsində işlənən sözlərin bir qismi tarixən dilimizdə ədəbi səviyyədə olmuş, sonradan ancaq şivədə qalmışdır. Bəzi sözlər isə türk ədəbi dilində hal-hazırda da işlənməkdədir.
ƏDƏBIYYAT 1. Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti. Bakı, 2007 2. Bayramov İ. “Qərbi Azərbaycan şivələrinin leksikası”. Bakı, 2011 3. Əhmədov. B.B. “Azərbaycan dili şivələrində fono-semantik söz yaradıcılığı”. Bakı, 1994 4. Şirəliyev M.A. “Azərbaycan dialektologiyasının əsasları”. Bakı, 1967
RESUME In article it is discussed about the location of the literary language of dialects and about the role of language enrichment. Was given information about the meanings of words belonging to the Borchali accent, note that different shades of meaning are given. In the article are compared some words using in the literary language and other accents. Using the vocabulary of the dictionary comprehensive considered dialectological accent and is given an explanation of Borchali accent's words.
Key words: literary language, Borchali accent, words, comparison, meaning, features.
Fidan Vəliyeva
AMEA akademik Z.Bunyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutu, kiçik elmi işçi fidanveliyeva29@gmail.com
СПОСОБЫ ВЫРАЖЕНИЯ РОДА В АРАБСКОМ И АЗЕРБАЙДЖАНСКОМ ЯЗЫКАХ Род является языковой категорией и противопоставляется экстралингвистической категории пола. Пол как объективная реалия выражает противопоставление живых существ по чисто биологическому признаку и так или иначе, находит свое отражение во всех языках мира. В большинстве индоевропейских языков, в семитских, в дравидских и др. языках Европы, Азии, Африки, Америки и Австралии (в более 150 языках). В остальных же языках, не обладающих грамматической категорией рода, пол не получает в системе языка грамматического выражения и закрепляется в основном за лингвистической семантикой. Причины возникновения этой категории до сих пор являются предметом полемики. В лингвистике существует ряд теорий, каждая из которых по-своему трактует причину генезиса этой категории. Как уже упоминалось выше, в большинстве языков грамматическая категория рода отсутствует. Причины ее отсутствия, так же как и причины ее наличия, объясняются различными лингвистами по-разному. Представители «социальной» теории объясняют это социальными процессами. В связи с тем «что разделение труда между мужчинами и женщинами стало исчезать исчезла и причина делить предметы на мужской и женский». . Например, отсутствие этой категории в тюркских языках объясняется тем, что эти народы вели кочевой образ жизни и деления труда на мужской и женский изначально не было. В различных языках существуют различные способы выражения рода. В мире есть языки, в которых категория рода вообще отсутствует. И языки, в которых количество родов исчисляется десятками. Вообще, категория рода считается одной из сложных и абстрактных
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (II hissə)
172 грамматических категорий. В данном тезисе мы коснемся способов выражения рода в арабском и азербайджанском языках. В арабском языке два рода: мужской и женский. Мужской род не имеет особых показателей. Хотя, если отвлечься от научных определений и строгих правил, можно прийти к такому выводу, что в целом, арабский язык тяготеет к превосходству мужского рода и подчиненности женского. Андроцентричность языка закреплена в Коране, прямо говорящем о превосходстве и некоторой божественной избранности мужского рода. К женскому роду в арабском языке относят следующие слова: 1. Слова с окончаниями ة (tə-mərbutə - «таприсоединенная») َى ، (əlif məqsurə - “короткий алиф”)
ءا (əlif məmdudə «долгий алиф») например: - часы, ءا – пустыня, آ ى - величайшая 2. Географические названия, имена городов, населенных пунктов, стран: Москва - , племя Курейш –
3.
, ухо – نذإ
4. Слова, обозначающие людей и животных женского пола(самок), даже без внешних показателей женского рода, например: мать - مأ, беременная –
5.
, земля – ضرأ, огонь –ر . В этих существительных женский род определен морфологически и причины такого определения идут из древности. Изучение категории рода в арабском языке, имеет очень древние корни, почти все средневековые авторы уделяют этой категории особое внимание В азербайджанском языке, относящемся к тюркской языковой семье, понятие грамматического рода отсутствует. Род выражается иными способами. Для различения биологического пола используется ряд лексических единиц, напр.: qız – ‘девушка’, oğlan – ‘парень’, dişi – ‘самка’, erkək – ‘самец’, kişi – ‘мужчина’, qadın – ‘женщина’. Понятие «лексический род» означает род слов, которые не имеют внешних показателей (окончаний, суффиксов, или же других грамматических средств выражения). Как мы видим в арабском языке так же есть слова, род которых определяется по половому признаку. Так же следует отметить, что часто в сопоставляемых языках род имен не одинаков, чего не скажешь о «лексическом роде». Однако более детальное изучение тюркских языков приводит нас к выводу, что вполне возможно, род имен имел свое выражение. bəy – господин, bəyim – госпожа ∗
xan ∗ – господин, правитель xanım – госпожа, жена хана. В отличии от слова “bəyim” слово “xanım” широко используется в современном азербайджанском языке. Отсюда можно сделать вывод, что окончание -ım/-im могло означать принадлежность к женскому полу, хотя в современном языке это окончание обозначает категорию принадлежности. Хотя в азербайджанском языке нет грамматического способа выражения, половая принадлежность в языке выражается тремя путями: 1. Лексический способ. При выражении половой принадлежности лексическим путем используются слова, несущие соответствующую смысловую нагрузку, то есть слова обозначающие лиц или же животных определенного пола. Например əmi – дядя (брат отца), dayı – дядя (брат матери), bibi – тетя (сестра отца), xala – тетя (сестра матери), bacı - сестра, oğlan – мальчик 2. Морфологический способ. Вообще когда речь идет о морфологическом способе, подразумевается присоединение каких-либо окончаний или же суффиксов. В азербайджанском языке имеется ввидй окончание -ə. müəllim – учитель /müəllimə – учительница, sahib – хозяин/ sahibə – хозяйка,
∗ Это слово в современном азербайджанском языке используется в качестве женского имени. ∗ Титул феодальных правителей во многих странах Востока в средние века I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (II hissə)
173 müdir – директор / müdirə – директриса ∗ , katib – секретарь /katibə – секретарша Очень интересен тот факт, что это окончание, так же как и эти слова имеют арабское происхождение. Окончание -ə - это паузальная форма чтения арабское окончания та марбута ة. 3.Синтаксический путь. К словам присоединяются слова, обозначающие половую принадлежностьoğlan – мальчик, qız – девочка, qadın – женщина, kişi – мужчина.
Günel Orucova
AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu, Qədim dillər və mədəniyyətlər şöbəsinin elmi işçisi ORTA ƏSRLƏR FARSDİLLİ LÜĞƏTLƏRDƏ TÜRK LEKSİKASININ MORFOLOJİ XÜSUSİYYƏTLƏRİ
Leksikoqrafiya dilçiliyin ən qədim sahələrindən hesab olunur. Ən qədim lüğətlər bizim eradan əvvəl tərtib olunmuşdur. Lüğətlərin morfoloji və fonetik strukturları, onların dil xüsusiyyətləri türk alınmalarının müəyyənləşdirilməsində fonetik, morfoloji-sintaktik metod rolunu oynamışdır. C. Sadıqova və T. Ələsgərova fars lüğətləri barədə yazır: “Həmin lüğətlərdə sadəcə olaraq sözlərin izahı verilməmiş, leksik, fonetik, qrammatik izah üsullarından istifadə edilib onların tərkibi, qrammatik quruluşu, leksik xüsusiyyətləri, dialekt fərqləri və s. göstərilmiş, sözlərin qrammatik izahına bir sıra hallarda müraciət edilmişdir. Demək olar ki, fars dilçiliyinin müxtəlif sahələri, o cümlədən fonetika, qrammatika, tarixi leksikologiya, dialektologiya əsasında biz o dövrün dilinin leksik tərkibi, qrammatik quruluşu, fonetik sistemi, dialekt materialları haqqında məlumat əldə edə bilərik. Bir sözlə, qədim fars leksikoqrafları, eyni zamanda fars fonetistləri, qrammatistləri, leksikoloqları, dialektoloqları olmuşlar”. ( 9, s. 8-9) Məhz bu aspektdən yanaşdıqda aydın olur ki, lüğətlərdə verilən sözlər əslində dilin fonetik, morfoloji, leksik və digər cəhətlərdən inkişaf tarixini izləmək baxımından dəyərli material ehtiva edir. Hər bir dildə yeni sözyaratma üsulları mövcuddur. Dildəki sözlərin tədqiqi həmin dilin mənsub olduğu xalqın tarixi ilə birbaşa əlaqədardır. Fars dilində tarixən yeni sözlərin yaranmasının bir neçə üsulu olmuşdur. L. S. Peysikov yazır: “Fars leksikasının bütün inkişaf mərhələlərində lüğət tərkibinin formalaşmasında əsas amilə çevrilən proseslər müxtəlif olmuşdur, bununla belə fars dilinin bütün tarixi mərhələlərində leksikanın inkişafında ən əsas və ən intensiv proses alınma sözlər və sözün semantik strukturunun dəyişməsi olmuşdur. Bu proseslərdən hansının lüğət tərkibinin tamamlanmasında əsas faktor olması sualına birmənalı cavab verməkdə çətinlik çəkirik, çünki dilin lüğət tərkibi bütünlüklə dilin özü kimi inkişafın qeyri-bərabərliyi qanuna tabedir. (15, s. 16) Qeyd etmək lazımdır ki, fars leksikologiyasının qeyd olunan hər 3 inkişaf mərhələsində türk dillərinin müəyyən təsirləri müşahidə olunur. Belə ki, fars dilinə türk dillərindən yalnız türk sözləri deyil, türk şəkilçiləri, yarımaffiksləri, türk dilinə məxsus sintaktik strukturlar da keçmişdir. Nəticədə, fars lüğətlərində türk sözlərinin iştirakı ilə yaranmış çoxsaylı sözlərə rast gəlmək mümkündür. “Leksikanın və sözdüzəldici vasitələrin inkişafı prosesi tez-tez müxtəlif mənşəli morfemlərdən ibarət əcnəbi hibridlərin formalaşmasına səbəb olmuşdur”. (15, s. 28) L. S. Peysikov həm də qeyd edir ki, bəzi hibrid sözlərin tərkibini müəyyən etməkdə heç bir problem olmur, lakin bəziləri gizli hibridlərdir, tərkib hissələri dəyişib təhrif olunduğu üçün onların etimologiyasını müəyyən etmək çətin olur. (15, s. 28) Lüğətlərdə qeydə alınan hibrid sözləri tərəflərin etimologiyasını nəzərə alaraq bir neçə qrupa bölmək mümkündür: 1) Birinci tərəfi fars, ikinci tərəfi türk mənşəli sözlərdən ibarət olan hibridlər. Bu qrupa daxil olan mürəkkəb sözlərdən biri ق د (puladsəncaq) sözüdür. Tərcüməsi “cəsurlar, qorxmazlar” kimi verilmişdir. ( 17, s. 361) Bu mürəkkəb söz iki hissədən ibarətdir: birinci tərəf kimi
∗ Хотя в русском языке тоже слова обозначающие профессии не имеют половой дифференциации, а слова типа директриса, докторша, профессорша имеют несколько иную смысловую нагрузку I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (II hissə)
174 çıxış edən د (pulad) sözü bir çox əsərlərdə (218, 226, 135) pəhləvi sözü kimi verilmişdir. Azərbaycan dilində olduğu kimi “polad, dəmir parçası” mənasına gəlir. ق (səncaq) sözü Orxon- Yenisey abidələrində əks olunmuş ən qədim sözlərdəndir. Bir çox mənbələlərdə, o cümlədən fars lüğətlərində bu sözün müxtəlif yazılış şəkillərinə rast gəlinir: ق (səncuq) (Sihah-ol-fors), (səncəq) (Fərhəng-i Rəşidi, Fərhəng-i Əmid, L. Budaqov), ق /
(səncaq) (L. Budaqov, V. Radlov), ق /
(sancaq) (V. Radlov). Sancaq düzəltmə sözdür. “Sanc” feil kökü + “aq” şəkilçisi modeli əsasında düzəlmişdir və fars lüğətlərində “bayraq” mənasında verilmişdir. “Bayraq” mənasında da bu söz sanc feili ilə əlaqədardır. –aq şəkilçisi -ək, -k, -q şəkillərində təzahür edir və feil köklərindən müxtəlif sözlər düzəldir. D. Rəhimova yazır: “Fars dilinə keçmiş bu şəkilçili sözlərin səciyyəvi cəhətlərindən biri də budur ki, onların tərkibindəki leksemlərin demək olar ki, hamısı indi də fəaliyyət göstərən və öz işləkliyi ilə fərqlənən feillərin kökləridir”. (8, s. 116) Yuxarıdakı nümunədə poladsancaq sözünün “cəsur” mənasına gəlməsinin izahı belə ola bilər ki, sanc feil kökünün DTS-də həm də “qalib gəlmək, məğlub etmək” mənası verilmişdir. (14, s. 483) Bundan başqa “Bürhan-i Qate”də bu sözün “bayrağı və nişanı olan əmir” mənasında da bir vaxtlar işləndiyi qeyd olunub. (19, s. 1171-1172). Beləliklə, bu müsbət cəhətləri bildirən həmin iki sözün birləşərək “cəsur” mənasına gəlməsi ilə nəticələndiyini demək mümkündür. Bu tip birləşmələr determinativ birləşmələr adlanır. Belə birləşmələrin tərəfləri arasındakı münasibətlər mürəkkəb sözləri bir neçə qrupa bölməyə imkan verir və bu birləşmələrdə birinci isim ikincini təyin edir. Bu cür birləşmələrin fars dilində sifət +isim, isim+sifət, say+isim və bu kimi bir çox növləri vardır.İkinci qrupa aid birləşmələr isə kopulyativ birləşmələr adlanır və bu birləşmələrin tərəfləri semantik cəhətdən bərabərhüquqlu olurlar. Belə birləşmələr arasında fars dilində, əsasən, ا (a),
و (o) və digər bitişdirici elementlərdən istifadə edirlər. Lüğətlərdə türk mənşəli sözlərin də bu modelə uyğunlaşaraq yeni mürəkkəb sözlərin yaranamasında iştirak etdiyini görmək mümkündür. Məsələn, “çaxnaşma” mənasına gələn “çax/q” kökü vasitəsilə fars dilində “silah şaqqıltısı, cingiltisi” mənalı (çəxaçəx) mürəkkəb sözü yaranmışdır. Göstərilən poladsəncaq nümunəsində polad sözü həm də konversiyanın bir növü olan adyektivləşməyə nümunədir. Konversiya transpozisiyanın xüsusi növüdür. Fars sözlərinin yaradılmasında müşahidə olunan üsullardan biri də şəkilçi olmadan söz yaradıcılığı, başqa sözlə, transpozisiyadır. Transpozisiya sözlərin bir nitq hissəsindən digərinə, başqa sözlə, bir leksik-qrammatik sistemdən digərinə keçməsidir. Bu hadisə, hər zaman söz yaradıcılığı faktı olmasa da, onu söz yaradıcılığından ayırmaq mümkün olmur. Fars dilində konversiya üçün ən xarakterik nümunə addan – isim və sifətlərdən yaranmış feillərdir. Qeyd edək ki, nitq hissələrinin bu cür keçid prosesinə uğraması fars dilinə daxil olmuş türk sözlərində də müşahidə edilir. Türk mənşəli adlar bir çox feillərin yaranmasında rol oynamışdır. Fars dilində alınma əsasdan yaranmış belə feillər (fel-e cəli) “saxta feillər” adlanır. Ümumiyyətlə, istənilən dilin feil sistemində alınma sözlərə nisbətən az rast gəlinir. L. Bulaxovskiyə görə, hər hansı dildə başqa dildən bir çox feilin alınması dilin öz keçmiş simasını itirməsi deməkdir. (11, s. 49) Lakin fars dilində feil sisteminin genişliyi bəzi türk mənşəli köklər vasitəsilə fars dilində hibrid feillər yaranmasına səbəb olmuşdur: ند
،ند ،ند در və s. Orta əsrlər farsdilli lüğətlərdə nitq hissələri barədə digər qeydlər də mövcuddur. Erkən lüğətlərdə feillər, adətən, ikinci tərəf kimi məsdər formasında verilir. Bəzi feillər aorist formasında verilmişdir. “Töhfe-yi Hüsam” lüğətində siz əvəzliyinin farsca qarşılığı (şoma) olaraq verilib. Bu əvəzliyə İbn Mühənna və Əbu Həyyanın lüğətlərində də rast gəlinir. (3, s. 45) Lüğətlərdə həmçinin شا (yəvaş) zərfi, ق (çolaq), ق (şeltaq), (çabok) və digər sifətlər də qeydə alınmışdır. Ümumiyyətlə isə, lüğətlərdə qrammatik qeydlərə çox az və zəif şəkildə rast gəlinir. S. Bayevski qeyd edir ki, bu mənada ən seçilən lüğət “Fərhəng-i zəfanquya və cahanpuya”dır. Bu lüğətdə sözlər sadə və mürəkkəb olmaqla, məsdərlər, alınma sözlər isə ayrıca verilir. (12, s. 108) 2) Ərəb və türk mənşəli sözlərdən ibarət olan hibridlər. Türk sözləri ərəb mənşəli sözlərlə də birləşərək hibrid mürəkkəb sözlər yarada bilirlər. Belə sözlər fars lüğətlərində də yer almışdır. “Fərhəng-i Rəşidi”də rast gəldiyimiz
(xalebibi) sözü “ərəb+türk”hibridləri sırasındadır. (xale) ərəb mənşəlidir və fars dilində, o cümlədən bir çox türk dillərində alınma söz kimi mövcuddur. (bibi) sözü isə türk mənşəlidir. “Bürhan-i Qate”də yazılıb: “Bibi - yaxşı qadın, və evin xanımı”. (19, s. 331) M. Moin bu sözün şərqi türk dillərindən alındığını qeyd edir. (20, s. 617)
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (II hissə)
175 Qeyd edək ki, bibi sözü fars dilində
(bibihəkime), ن
(bibixatun), ز (bibi
zobeyde), ت
(bibihəyat), ناو
(bibişirvan),
(bibikəla) və bu kimi toponimlərin yaranmasına səbəb olmuşdur. Bu kimi birləşmələrin sayı lüğətlərdə çoxdur.
(xalebibi) birləşməsi iki sözün yanaşması nəticəsində yaranmışdır və bu türk-ərəb hibridi, əslində, yemək adı ifadə edir. Bu yemək barədə “Bürhan-i Qate”də yazılır: (19, s. 704) .
ن رد در زا ا م
(Undan hazırlanmış şorba adıdır, ona düyü də əlavə edirlər). Yüklə 2,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|