Ibragimova nafosat shuhrat qizi bitiruv malakaviy ishi mavzu: dilafgor adabiy merosi

Omilxon to‘ra
sihat-salomat mulk aro, 
Ham yana 
mullo
Muhiddin
dilbari huriliqo, 
Degil albatta basad albatta, ey bodi sabo,
Har na ko‘rganingni bir-bir so‘zlagil qilmay ibo, 
Jumlai xurdu kalon, tab'i rasolarga duo. 
Omilxon to‘ra
ayollari Hamza otin bilan farzandlari Abduvahob va 
Abdulazizni tarbiyalab voyaga yetkazishgan. Abdulaziz aka hozir Olmaliq 
shahrida istiqomat qiladi. 

---

19 
Dilafgorning eng yaqin do‘stlaridan biri mulla Odil vofurush o‘z davrining 
ilmli kishilaridan bo‘lmish Mirbuva to‘nfurushning o‘g‘li bo‘lgan. Mirbuva 
to‘nfurushning otasi Mirzoir o‘sha davrda Marg‘ilondan Piskentga kelib chit va 
bo‘z to‘qiydigan oila bilan hamkorlik qilib, to‘qigan matolarini sotib yurganlaridan 
ularni Mirzoir chitfurush deyishgan. 
Farzandlari Mirbuva va ularning ayollari esa to‘n tikib sotishganidan Mirbuva 
to‘nfurush deb atashgan. Ularning farzandi Odil Mirboboev dehqonchilik ishidan 
tashqari kosiblik ham qilgan. Kovush va maxsido‘zlik bilan shug‘ullanganidan 
ularni mulla Odil vofurush deyishgan.
Muhiddinxon Malikov
(Muyitxon) 1888 yilda Piskentda tug‘ilib, maktab-
madrasada tahsil olganlar. Asosan daladagi yumushlar va dehqonchilik ishlari 
bilan shug‘ullangan. O‘sha paytdagi Piskentning boy-badavlat kishilarining 
yerlarida qarol bo‘lib ishlagan, paxta yetishtirib, oila boqqan. 
Muyitxon aka “Pyatiletka” xo‘jaligiga rais qilib saylanadi. Ushbu xo‘jalik 
ilg‘or xo‘jaliklardan biriga aylanadi. Bu ishlarda Muyitxon akaning 
ishbilarmonligi, o‘ta adolat bilan ish yuritishi, odamlarga mehribonligi asosiy 
omillardan bo‘lgan. O‘sha paytdagi respublika yetakchilari Y.Oxunboboev, 
F.Xo‘jaevlar jamoaga tez-tez kelib turishgan. 1937 yildagi qatag‘on oqibatida 
F.Xo‘jaevlar qatorida Piskent firqa qo‘mitasi birinchi kotibi Abbosxon 
Boboxo‘jaev ham qamoqqa olinadi. Ularning “dumi” deb M.Malikovlar 1938 
yillarda qamaladi va otishga hukm qilinganlar qatorida bo‘ladi. Lekin o‘z 
davrining ziyoli ayollaridan bo‘lgan turmush o‘rtog‘i Muharramxon opaning sa'y-
harakati natijasida qayta sud bo‘lib, Muyitxon aka oqlandi. 
1939 yillardan boshlab M.Malikov Piskentda paxta va sabzavot yetishtirish 
ishlari bilan shug‘ullangan.
Shu bilan birga “Duoi salom”da nomlari keltirilgan mulla Ibrohim, Abul 
Qosim tikuvchi, lafkador Noyob, Inomjon chitfurush, mulla Muxtor qori, 
Fo‘lodxo‘ja eshon, Xudoyqul to‘nfurush, Uzoq qassob va samovarchi 

---

20 
Muhammadalilar haqida hyech bir ma'lumot topa olmadik, - deya izoh berishadi 
“Gushani Dilafgor” noshirlari
1
.
Ta'kidlash kerakki, Dilafgor nafaqat o‘z ijodi bilan, balki davrining ilg‘or va 
ziyoli vakili sifatida ham o‘z o‘rniga ega bo‘lgan.
Ushbu fasldagi ilmiy kuzatuvlardan quyidagi xulosalarga kelish mumkin:
1. Mavjud manbalarda Dilafgor “Mulla Abdulboriy” deb qayd qilinsada, 
biroq shoir o‘zini “Kitobfurush mullo Bo‘riboy Shermuhammad o‘g‘li” deb 
tanishtiradi. Shoir Piskent ahliga adib mulla Bo‘ri Shermuhammad hoji o‘g‘li 
Dilafgor nomi bilan ma'lum va mashhur bo‘lib, 1877-1949 yillarda yashab, ijod 
etgan.
2. Dilafgor shoir sifatida salaflariga ergashadi, ularga taxmislar bog‘laydi, 
fuzuliyona tilda g‘azallar bitgan, Yassaviy, Mashrab, Xislat, Haziniy, Muqimiy, 
Furqat, Miskin, Zavqiy, Furqat, Kamiy kabi shoirlarga muxammaslar bog‘lagani 
fikrimizni tasdiqlaydi.
1
Гулшани Дилафгор. – Т.: MUMTOZ SO‘Z. 2011. – Б. 93-101.

---

21