Ibragimova nafosat shuhrat qizi bitiruv malakaviy ishi mavzu: dilafgor adabiy merosi

 
 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
……............................64-66
 
 

---

3 
KIRISH 
Mavzuning dolzarbligi.
O‘zbek adabiyoti tarixida yaratilgan minglab 
asarlar badiiy adabiyotimiz tadrijiy takomilida o‘z maqomini saqlab qola olganligi 
bilan umrboqiylik kasb etdi. O‘tgan asr boshlarida yashagan yuzlab adiblar ijod 
maydonida qalam tebratganlar. Mustaqillikdan so‘ng ular ijodi milliy istiqlol 
ruhida tadqiq etildi va haqiqiy bahosini oldi. Biroq bu borada qilinishi zarur ishlar 
talaygina. Haqiqiy adabiyot muhiblarininggina ma'naviy jasoratlari evaziga 
saqlanib qolgan ba'zi adiblarning ijod namunalarini yaxlit ravishda o‘rganish 
hamon bugungi adabiyotshunosligimiz oldida turgan muhim va dolzarb 
vazifalardan bo‘lib qolmoqda. XX asrda o‘zbek adabiyoti ulkan yangilanish va 
o‘zgarishlarga to‘la bo‘lgan davrni boshdan o‘tkazdi. Mazkur asr milliy 
uyg‘onishni boshlab bergan jadid ziyolilari ijodi bilan nurafshon va muzayyan 
bo‘ldi. Chunki bu vaqtda Turkiston o‘lkasida ijtimoiy-siyosiy vaziyat qaltis bo‘lib, 
millatning ma'naviy rahnamolari mana shunday vaziyatda aziz umrlarini shu 
muqaddas Vatanga fido qildilar. Millatning yorug‘ istiqboli – shu millatning 
qutlug‘ istiqloli evaziga yuzaga kelishini taqozo qilar va bu hodisa o‘z-o‘zidan 
bino bo‘lmasligi aniq edi. Shuning uchun bu millatning jasoratli, fidoyi ziyolilari 
zimmasiga ulkan yumush yuklangan, ya'ni ular milliy ozodlik, Vatan hurligi uchun 
o‘zlarining bor iste'dodlarini, tashkilotchiligini ishga solishga kirishgan edilar. 
Istiqlol uchun olib borilgan kurash tarixi bor haqiqat bilan ilmiy va xolis 
yaratilmog‘i lozim. Bu kurash esa, millatning ma'rifati, madaniyati, taraqqiyoti, 
pirovardida milliy istiqlol uchun olib borilgan. “Asrimiz boshida Turkistonda 
kechgan voqyealarni eslang, - deb yozadi Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov: 
“Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q” sarlavhali maqolasida. – Nega bu o‘lkada o‘sha 
yillari ma'rifatchilik harakati har qachongidan ham kuchayib ketdi? Negaki, Chor 
Rossiyasi asoratiga tushib qolib, butkul tanazzulga yuz tutgan o‘lkani uyg‘otishga, 
xalqning ko‘zini ochishga faqat ma'rifat orqaligina erishish mumkin edi”
1
. 
Mustaqillik davrida XIX asr oxiri – XX asr boshlarida yashab ijod qilgan 
ma'rifatparvar ijodkorlar adabiy merosini o‘rganish borasida qator ishlar amalga 
1
“Мулоқот” журнали, 1998 йил, 5-сон, 3-бет. 

---

4 
oshirildi. Biroq bu davr adabiyoti bo‘yicha tadqiqotchilarini kutayotgan mavzular 
talaygina ekani ham ayni haqiqatdir. Ana shunday hayoti va ijodiy merosi deyarli 
tadqiq etilmagan ijodkorlardan biri Bo‘riboy Shermuhammad o‘g‘li Dilafgordir. 
Shu paytga qadar uning ilmiy biografiyasi yaratilgan emas. Shoir adabiy merosi ilk 
manbalar asosida alohida o‘rganilmagan. Dilafgorning “Gulshani Dilafgor” 
to‘plamidagi she'rlarni adabiy manbushunoslik va matnshunoslik erishgan bugungi 
yutuqlar asosida tadqiq qilish dozarb vazifalardan biridir. Qolaversa, bu ijodkor 
asarlarining mavzu ko‘lami, badiiy xususiyatlari yetarlicha tadqiq qilinmagan. 
Shunga ko‘ra, ushbu bitiruv ishi dolzarb mavzu tadqiqiga bag‘ishlangan.