7
I BOB. DILAFGOR TARJIMAI HOLIGA OID MA’LUMOTLAR VA
SHOIR SHE'RLARINING MATNIY TADQIQI
1.1.
Dilafgor tarjimai holiga oid ma’lumotlar
Dilafgor tarjimai holi va ijodiy merosiga doir ma'lumotlar unchalik ko‘p
emas. Mavjud manbalar ham mazkur ijodkor faoliyati
haqida muxtasar xabarlar
shaklidadir.
Mavjud manbalarga tayangan holda shoir Dilafgor hayoti va ijodi haqidagi
ma'lumotlarni quyidagicha tasniflash mumkin:
1) shoir zamondoshlari bo‘lgan
tazkiranavislarning asarlarida uchraydigan ma'lumotlar.
2) muallif asarlarida uchraydigan ma'lumotlar.
Shoir
zamondoshlari
bo‘lgan
tazkiranavislarning
asarlarida
uchraydigan ma'lumotlar
.
Shuni qayd etish kerakki, agar ijodkorlar o‘z tarjimai
hollarini yozib qoldirmagan bo‘lsa, ular to‘g‘risida bir gap aytish mushkul. Bunday
sharoitda ular haqidagi ma'lumotlar tazkiralardan qidirib topiladi. Ma'lumki,
Dilafgor ham o‘zi haqida batafsil ma'lumot yozib qoldirmagan. Uning hayoti va
ijodiga oid ma'lumot Po‘lotjon Domulla Qayyumiyning “Tazkirai Qayyumiy”
asarida uchraydi. Tazkirada: “Bu kishi Toshkent shoirlaridan bo‘lib, Piskand
qasabasidandur. Nomi Mulla Abdulboriy bo‘lib, nima kasbda ekani bilinmaydi.
Andijon shahridan turib Vataniga xat yozganidan Farg‘ona
vodiysiga kelib
yurgani, savdogar bo‘lgani ehtimol tutiladur. 1914 yilda 48 betli devonchasini
Toshkentda o‘z xarajoti ila toshbosmada bosilib chiqdi”, - deyiladi va
“Salomnoma” turkumidagi asaridan
bir band keltiriladi
1
. Po‘lotjon Domulla
Qayyumiy domla Dilafgor ijod namunalari bilan yaqindan tanish bo‘lganligidan
yuqoridagi xulosaga kelgan deyish mumkin. Shu o‘rinda shoirning kasb-kori, asli
ismi kabi jihatlar haqida boshqa manbalarda o‘zgacha ma'lumotlar borligini
ta'kidlash zarur. Yani Dilafgorning o‘zi tomonidan nashr qilingan “Gulshani
Dilafgor” kitobining birinchi sahifasida “Mulla Abdulboriy” deb qayd qilinganiga
1
Пўлотжон домулла Қайюмий. Тазкираи Қайюмий. – Т.: 1998. 2-жилд. – Б.379.
8
qaramay u o‘zini kitob so‘ngida “Kitobfurush mullo Bo‘riboy
Shermuhammad
o‘g‘li” deb tanishtiradi.
Shoir Piskent ahliga mulla Bo‘ri Shermuhammad hoji o‘g‘li Dilafgor nomi bilan
ma'lum va mashhur bo‘lib, u 1877-1949 yillarda yashab, ijod etgan.
Shoirning otasi Shermuhammad hoji Fayziboy hoji o‘g‘li mirishkor dehqon,
onalari Bunisa otin nihoyatda ilmli ayol bo‘lgan. Bunisa otindan taniqli olima
Muzayyana Alaviya, piskentlik Hamroh otin, Tursun otin, Huri otinlar tahsil olgan.
Dilafgorning uch o‘g‘li va ikki qizi bo‘lgan. Katta o‘g‘li Jo‘raning Abbos va
salomat ismli farzandlari bor. Quddus va Yunus ismli o‘g‘illari
Ikkinchi jahon
urushiga ketib, halok bo‘lishgan. Quddusning o‘g‘li Sobir Said qishlog‘ida yashab
o‘tgan. Katta qizi Sharifa hozir 85 yoshdan o‘tgan bo‘lib, Toshkentda istiqomat
qiladi. Ikkinchi qizi Latifa ham Toshkentda yashab o‘tganlar.
Mulla Abdulboriyning ikki ukasi bo‘lgan: katta ukasi Mirzaahmad Ikkinchi
jahon urushida halok bo‘lgan (1943 yil). Uning Rustam va Elnora ismli farzandlari
bo‘lib, qizi hozir ham Toshkent shahrida istiqomat qiladi. Ukasi
Bekmuhammadning ikki qizi va bir o‘g‘li bor. Dilafgorning Dono va Ulug‘bu
ismli singillari bo‘lgan.
Bundan tashqari, shoirning Oynisa, Muharram va
Tuhfaniso ismli singillari ham bo‘lgan.
Otasi Shermuhammad hoji ikkinchi bora haj safariga
otasi Fayziboy hoji
bilan birga borgan. Fayziboy hoji uchun bu uchinchi haj safari bo‘lib, shu uchinchi
ziyoratda Makkai mukarrama shahrida vafot etganlar
1
.
Dilafgor hayoti va ijodiy faoliyati to‘g‘risida ancha batafsil ma'lumotlar
Mo‘minjon Muhammadjon o‘g‘li Toshqinning “Toshkent shoirlari” tazkirasida
uchraydi. Jumladan, tazkirada Dilafgor haqida quyidagi ma'lumotga duch kelamiz:
Dostları ilə paylaş: