Inson tafakkurini rivojlanishi va u bilan bogMiq madaniy rivoj miloddan awalgi 2 ming yillik boshi - 1 ming yillik oxirlarida O'zbekiston hududida yirik ijtimoiy-madaniy birlashmalarni yuzaga keltira boshladi. Temir asriga kelib ijtimoiy hayotning murakkablashuvi, oqsoqol va harbiy rahb arlar orasidagi munosabatlar mustahkam davlat tuzilmalarini kuchayishiga olib keldi. 0 ‘zining aniq mafkura va ko'rsatmasiga tayangan mustaqil davlatlar shakllandi. Ma’lumotlarga ko‘ra miloddan avvalgi VIII - VI asrgacha bo'lgan davrda Markaziy Osiyo yerlarida bir qator quldorlik davlat birlashmalari mavjud bo'lgan. Ular mustaqil tarzda xo'jalik yuritib o'z qudratlarini oshirib borganlar. Shulardan biri So'g'd bo'lgan. Poytaxti Maroqand (Samarqandning qadimiy nomi)da joylashgan bu davlat birlashmasi Zarafshon, Qashqadaryo vohalarini o'z ichiga olgan. Bu vohada qadim paytlarda o'troq va ko'chmanchi qabilalar yashab kelgan. Shu yerlarda miloddan awalgi 1 ming yillik oxirlarida dastlabki shahar madaniyati shakllana borgan. So'g'dning qulay o'rni Buyuk Ipak yo'li ustidan o'tganligi ham uning madaniy hayotining jonli bo'lishini ta’minlagan. Sharq va G'arb o'rtasida joylashgan bu davlat miloddan avvalgi VII asrlardayoq Old Osiyo va O'rta dengiz havzasidagi davlatlar bilan, jumladan, Yunon-Rim davlatlari bilan yaqin aloqada bo'lgan. So'g'dda san’at, madaniyat yuqori bo'lgan, haykaltaroshlikda shu davrlarda yaratilgan ayrim namunalar bizgacha yetib kelgan va ularda ko'proq ayollar haykali uchraydi.
2-mavzu. Markaziy Osiyo xalqlari ibtidoiy va eng qadimgi madaniyati Reja: 1. Ibtidoiy(arxaik)davrdagi insonning fikrlash tarzi. Diniy madaniyatning ilk shakllari va ko’rinishlari Madaniyatning tarixiy bosqichlari. 2. Skiflar madaniyati. Skiflar madaniyatining O’rta Osiyoda, xususan, Turonzaminda shakllanganligi, Gerododning bu xaqda dalillari. 3. “Amudaryo xazinasi” – dunyo madaniyati tarixida muhim voqea.
