İdman təbabəTİ VƏ GİGİyena

II HİSSƏ
XIII FƏSİL Gigiyena elminin məqsəd və vəzifələri. Bədən tərbiyəsi

və idman gigiyenasının inkişaf tarixi…………………..……..164

13.1. Gigiyena elminin məqsədi və vəzifələri …………..…………………….164

13.2. Gigiyenanın qısa inkişaf tarici ………………………………………….167

13.3. Azərbaycanda gigiyena elminin inkişafı. Bədən tərbiyəsi

və idman gigiyenası ……………………………………………………..170

XIV FƏSİL Atmosfer havasının gigiyenası ………………………………..175

14.1. Atmosfer havasının fiziki amillərinin gigiyenik əhəmiyyəti ………….176

14.2. Mikroiqlim şəraitinin orqanizmə kompleks təsiri……………………..181

14.3. Atmosfer havasının kimyəvi tərkibi ……………………………………183

14.4. Atmosfer havasının mikroiqlim göstəricilərinin fizioloji – gigiyenik əhəmiyyəti və təyini üsulları …………………………………………..186

14.4.1. Havanın hərarətinin təyini – termometriya …..……………………..187

14.4.2. Havanın rütubətinin təyini – hiqrametriya …...……………………..189

14.4.3. Atmosfer təzyiqinin ölçülməsi – barometriya ………………………193

14.4.4. Havanın hərəkətinin təyini – anemometriya ...…………………… 19 4

14.4.5. Havada tozların və mikrobların təyini …...………………………….195

XV FƏSİL Suyun və su təchizatının gigiyenası. Torpağın gigiyenası…….197

15.1. Suyun gigiyenik əhəmiyyəti, insan həyatı və sağlamlığında rolu ..……197

15.2. Yoluxucu xəstəliklərin yayılmasında suyun rolu ………………………200

15.3. Su təchizatı mənbələri ……………………………………………………201

15.3.1. Atmosfer suları ……………………………………………………… . 201

15.3.2. Yeraltı sular ……………………………………………………….. 202

15.3.3. Yerüstü və ya səth suları ………………………………………………203

15.4. Suyun keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasının gigiyenik əsasları …..….…...204

15.5. Su təchizatı mənbələri və su kəmərlərinin sanitariya mühafizəsi………208

15.6. Suyun keyfiyyət göstəriciləri, onlara gigiyenik qiymətləndirilməsi …..209

15.7. Torpağın gigiyenası …………………………………………… ……214

XVI FƏSİL İdman qurğularının gigiyenası ………………………………216

16.1. İdman qurğularına olan gigiyenik təlabat …………………………… 216

16.2. Üstüaçıq idman qurğuları ……………………………………………. 218

16.3. Üstüörtülü idman qurğuları ………………………………………….219

16.4. İdman qurğularının işıqlandırılması ……….…………………………..220

16.5. İdman qurğularının qızdırılması ……………………………………...222

16.6. İdman qurğularının ventilyasiyası ……………………………………223

16.7. İdman kompleksinin sanitar-gigiyenik müayinə kartası …..………..225

16.8. Üzgüçülük hovuzunun sanitar-gigiyenik müayinə kartası …………226

16.9. Üstüörtülü idman qurğularının sanitar gigiyenik müayinə kartası …. 227

XVII FƏSİ Şəxsi və ictimai gigiyena …...………………………………….229

17.1. Gündəlik rejim ………………………………………………………….229

17.2. Bədənə və ağız boşluğuna qulluq …………………………………… 230

17.3. Geyimin gigiyenası ……………………………………………………..234

17.4. Sağlam həyat tərzi ………………………………………………………237

XVIII FƏSİL Bədənin möhkəmləndirilməsinin gigiyenik əsasları ..…….240

18.1. Bədənin möhkəmləndirilmə əsasları ……………………………..240

18.2. Hava ilə bədənin möhkəmləndirilməsi …………………..…………. 242

18.3. Su ilə bədənin möhkəmləndirilməsi …………………………………….243

18.4. Günəş ilə bədənin möhkəmləndirilməsi ……...………………………..245

XIX FƏSİL Qidalanma gigiyenası. İdmançıların qidalanmasının

xüsusiyyətləri ……………………………………………………246

19.1. Qidalanmanın keyfiyyətcə tərkibinin gigiyenik səciyyələnməsi …..…..251

19.2. Zülallar …………………………………………………………………..251

19.3. Yağlar ……………………………………………………………………253

19.4. Karbohidratlar ……………………………………………………….. 254

19.5. Vitaminlər ………………………………………………………………295

19.6. Mineral maddələr ……… ……………………………………………….260

19.6.1. Makroelementlər………………………………………………………261

19.6.2. Mikroelementlər ..…………………………………………………….262

19.7. Qidalanma rejimi və hazır qida payına olan gigiyenik tələbat ……….262

19.8. İdmançıların qidalanmasının gigiyenik qiymətləndirilməsi ………… 266

19.9. Gündəlik sərf olunan enerjinin miqdarının hesablanması ..………….266

19.10. İdmançıların gündəlik qida payının tərkib hissələrinin və

kaloriliyinin hesablanması …………………………………………..269

19.11. İdmançıların gündəlik qida rasionunun tərtib edilməsi ...……………270

19.12. Qida məhsullarının gigiyenik cəhətdən qiymətləndirilməsi ..………...273

19.12.1. Ət və ət məhsulları …………………………………………………273

19.12.2. Süd və süd məhsulları ……………………………………………... 274

19.12.3. Balıq və balıq məhsulları ……………………………………………..275

19.12.4. Yumurta ………………………………………………………………276

19.12.5. Taxıl, paxlalı bitkilər və onların emal məhsulları …………………..276

XX FƏSİL Uşaq və yeniyetmələrin gigiyenası ………………………278

20.1. Uşaq təlim-tərbiyə müəssisələrinə, onların yerləşməsinə

və avadanlığına olan gigiyenik tələbat ……………………………….….. 283

XX1 FƏSİL Orta və ahıl yaşlarda olan insanların bədən

tərbiyəsinin gigiyenası …………………………………….……290

XXII FƏSİL Ayrı-ayrı idman növlərinin gigiyenası ……………………..294

22.1. Boksun gigiyenası ………………………………………………………294

22.2. Güləşin gigiyenası ……………………………………………………296

22.3. Üzgücülük gigiyenası ……………………………………………...298

22.4. Gimnastikanın gigiyenası ………………………………………… 299

22.5. Atletikanın gigiyenası ………………………………………………..301

22.6. İdman oyunlarının gigiyenası ……………………………………….303

22.7. Ağırlıqqaldırmanın gigiyenası ………………………………………306

22.8. Qılıncoynatmanın gigiyenası ……………………………………….307

22.9. Turizmin gigiyenası ………………………………………………….308

Ədəbiyyat ………………………………………………………………….311