Siyosiy madaniyat- kishilarning siyosiy ongi, manfatlari, maqsadlarini
ifodalovchi siyosiy-huquqiy g’oyalar majmuidir. Siyosiy madaniyat jamiyat
jamiyatning turli ijtimoiy tabaqalari manfatlari bilan bog’liq holda vujudga
keladi va siyosiy faoliyatda namoyon bo’ladi. Har bir ijtimoiy tabaqa o’zining
siyosiy manfatlaridan kelib chiqib g’oyalar, dasturlar ishlab chiqadi, siyosiy
tashkilotlar tuzadi va siyosiy hokimiyat uchun turli usullar, vositalar bilan
amaliy harakat qiladi.
Siyosiy madaniyat
huquqiy madaniyat bilan bog’liq. Huquqiy madaniyat
qonunlarini bilish, ularga amal qilish, huquqiy ong, huquqiy saviya, huquqiy
munosabatlar, huquqiy faollik madaniyat demakdir.
Iqtisodiy madaniyat deganda iqtisodiy bilim, iqtisodiy ong, iqtisodiy
faoliyat, iqtisodiy-ijtimoiy munosabatlar tushuniladi. Shaxs iqtisodiy madaniyat
jamiyat
iqtisodiy
madaniyatning
tarkibiy
qismidir.
Shaxs
iqtisodiy
madaniyatning kamol topishi uchun iqtisodiy qadiryatlarni, iqtisodiy bilimlarni
puxta egallashi lozim, shundagina u erkin iqtisodiy faoliyat yurita oladi.
Axloqiy madaniyat tarkibiga axloqiy ong, xloqiy munosabat va axloqiy
faoliyat kiradi. Jamiyat axloqiy madaniyat axloqiy qadiryatlar tizimini ifodalasa,
shaxs axloqiy madaniyatida axloqiy qadiryatlarning individuallikda qanday
darajada aks etishi ifodalanadi.
Barkamol insonni tarbiyalashda ekologik madaniyat, estetik madaniyat,
din, fan va boshqalar ham muhim ahamiyatga ega.
Ko’pgina hollarda madaniyat va tsivilizatsiya so’zlari yonma-yon
ishlatiladi. Masalan, “Qadimgi Misr tsvilizatsiyasi”, “Qadimgi mirs
madaniyati”. Bu atamalar go’yo bir xil ma’noni anglatganday ko’rinadi. Aslda
esa tsivilizatsiya va madaniyat bir-birlaridan farq qiluvchi tushunchalardir.
Faylasuflardan O.Shpengler va A.Berdyaev asarlarida tsivilizatsiya - bu
insoniyat borlig’ining moddiy-texnik tomoni, madaniyat esa uning ma’naviy
tomonidir, deb tushuntiriladi.
