Ijtimoiy fanlar ” kafedrasi falsafa

Falsafaning asosiy funksiyalari. 
Falsafa u yoki bu muammolarni hal qilar, qonunlar, muayyan 
tamoyillarni ta’riflar yoki gipotezalar, g‘oyalar va nazariyalarni ilgari surar ekan, ayni vaqtda
(ba’zan, shu tariqa), har xil funksiyalarni bajaradi. Falsafaning muhim funksiyalaridan 
dunyoqarashni shakllantirish, bilish, metodologik, integrativ, madaniy, aksiologik, axloqiy va
tarbiyaviy funksiyalarni qayd etish mumkin. Ularning barchasi bir-biri bilan uzviy bog‘liqdir. Bu 
funksiyalarning roli va ahamiyati falsafaning amal qilish sohasi, u hal qilayotgan vazifalar darajasi
va xususiyati bilan belgilanadi.

---

1-MAVZU: FALSAFA FANINING PREDMETI, MAZMUNI VA JAMIYATDAGI ROLI 

16 

Dunyoqarashni shakllantirish funksiyasi 

insonning o‘z-o‘zini va o‘zini qurshagan borliqni 

tushunishi, shuningdek, turli voqealar, hodisalarni va o‘z burchini qanday talqin qilishida 

namoyon bo‘ladi. 
Yuqorida ko‘rsatib o‘tilganidek, inson dunyoqarashida e’tiqodlar va bilimlar, 
tuyg‘ular va emotsiyalar, oqilonalik va irratsionallik, tajriba, intuitsiya va hokazolar chambarchas
bog‘lanadi. 

Falsafaning gnoseologik funksiyasi 


tajribada sinash, tavsiflash yoki shak-shubhasiz inkor etish 

mumkin bo‘lmagan, ya’ni fan ochib berish, tadqiq etish va tahlil qilishga qodir bo‘lmagan 

narsalar va hodisalarni oqilona yo‘l bilan tushuntirishga harakat qilishdir
. Falsafa u yoki bu 
mohiyati aniqlanmagan yoki

kam o‘rganilgan hodisalarni tushuntirishga nisbatan o‘z 

yondashuvlari, nazariyalari va gipotezalarini taklif qilar ekan, ularni bilishga bo‘lgan
qondirilmagan

qiziqish o‘rnini muayyan darajada to‘ldiradi, shu tariqa mifologik va diniy 

fantaziyalarga kamroq o‘rin qoldiradi. Falsafa gnoseologiyada hal qiladigan boshqa

bir muhim 

vazifa «Haqiqat nima?» «Uning mezonlari qanday?» degan masalalar bilan bog‘liq, zero har
qanday bilish jarayoni oxir-oqibatda, u yoki bu tarzda haqiqatning tagiga etishga qarab mo‘ljal 
oladi, bu esa eng muhim masaladir.