|
TARQATMA MATERIALLAR
361
9
Қадимги Ҳиндистон фалсафаси
.
ҚадимгиҲиндистонфалсафасинидаврлаштириш
Ведадаври
(мил. авв. XV - VI асрлар).
Ведалар
(“билимлар") – диний-фалсафий ёзмалар (трактатлар), Ҳиндистонга
милоддан аввалги XV асрдан сўнг Ўрта Осиё, Волга атрофи, Эрондан келган арий қабилалари томонидан яратилган.
Қадимги Ҳиндистон фалсафасини ўрганувчилар ведаларнинг охирги хулосавий қисмлари – упанишадалар
(санскритданўқитувчи оёғи остида ўтириш) - билан жуда қизиқишади. Упанишадаларда ведаларнинг фалсафий
талқини берилади.
Ведаларнингтаркибийқисмлари
•
“муқаддас ёзув", диний мадҳиялар ("самхитлар");
•
маросимларнинг таърифи ("брахманлар"), брахманлар томонидан ёзилган ва улар томонидан диний маросимларни
ўтказишда фойдаланилган;
•
ўрмон қаландарлари китоблари ("араньяклар");
•
ведаларга фалсафий шарҳлар ("упанишадалар").
Эпикдавр
(мил. авв.VI - II асрлар), бу даврнинг энг машҳур манбалари – икки поэма
“Махабхарата”
ва
“Рамаяна”
эпослари, уларда даврнинг кўплаб фалсафий масалалари ўз ьифодасини топган
Сутралардаври
( мил. авв. II а. – мил.VII а.) – қисқа фалсафий ёзмалар даври, уларда алоҳида масалалар
кўриб чиқилган (м-н, “намасутра” ва б.) – қадимги Ҳиндистон фалсафасига якун ясайди.
Кейинчалик (ўрта асрларда) Ҳиндистон фалсафасида Гаутама-Будда – буддизм таълимоти етакчи ўринни эгаллади.
XVIII – XX асрларда Ҳиндистон фалсафаси европа фалсафаси ютуқлари билан бойиди, айниқса инглиз фалсафаси
ютуқлари билан
8
Қадимги
Шарқ
фалсафаси
Хусусияти
Белгиси
Шарқ
фалсафасининг
ўзига
хос
хусусиятларидан
бири
дунёвий
,
мантиққа
асосланган
билимларнинг
диний
мифологик
қарашлар
билан
аралашган
ҳолда
намоён
бўлишидадир
.
Қ
a
димги
шарқ
фалсафасининг
ўзига
хос
белгиларидан
яна
бири
унда
якка
шахсларнинг
индивидуал
фикрларига
нисбатан
умумжамоа
манфаатларини
акс
эттирувчи
умумжамоа
руҳининг
у
c
т
y
ворлик
қилишидир
.
Истеъдодли
шахслар
ана
шу
руҳнинг
ажойиб
ифодаловчилари
бўлиб
,
тарих
саҳнасига
кўтарилганлар
.
|
