«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

4. Aholini ish bilan ta’minlash deganda nimani tushunasiz? 
O’zbekiston Respublikasining «Aholini ish bilan ta’minlash» to’g’risidagi 
qonunining 2-moddasiga muvofiq: 
«Ish bilan ta’minlash - fuqarolarning qonun xujjatlariga zid kelmaydigan, o’z 
shaxsiy va ijtimoiy ehtiyojlarini qondirish bilan bog’liq bo’lgan, ularga ish xaqi 
(mehnat daromadi) keltiradigan faoliyatdir»
O’zbekiston Respublikasining «Aholini ish bilan ta’minlash» to’g’risidagi 
qonunga muvofiq qo’yidagilar ish bilan ta’minlangan deb hisoblanadi: 

---

301 

yollanib ishlayotgan, shu jumladan ishni to’liqsiz ish vaqtida haq evaziga 
bajarayotgan, shuningdek haq to’lanadigan boshqa ishga, shu jumladan 
vaqtinchalik ishga ega bo’lgan fuqarolar; 

betobligi, mehnat ta’tilida, kasbga qayta tayyorlashda, malaka oshirishda 
ekanligi, ishlab chiqarishning to’xtatib qo’yilganligi munosabati bilan, shuningdek 
qonun hujjatlariga muvofiq vaqtincha ish joyi saqlanib turadigan boshqa hollarda 
vaqtincha ish joyida bo’lmagan fuqarolar; 

o’zini ish bilan mustaqil ta’minlayotgan fuqarolar, shu jumladan yuridik shaxs 
tashkil qilmagan holda tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanayotgan fuqarolar, 
kooperativlarning a’zolari, fermerlar va ularning ishlab chiqarishda qatnashayotgan 
oila a’zolari; 

Qurolli Kuchlarda, Milliy xavfsizlik xizmati va ichki ishlar organlari va 
qo’shinlarida xizmatni o’tayotgan shuningdek muqobil xizmatni o’tayotgan 
fuqarolar; 

ta’lim to’g’risidagi qonun hujjatlariga muvofiq ishlab chiqarishdan ajralgan 
holda ta’lim olayotgan fuqarolar; 

qonun hujjatlariga muvofiq faoliyat olib borayotgan jamoat birlashmalari va 
diniy muassasalarda ishlayotgan fuqarolar
33
. 
5. Ishsizlar deb kimlarga aytiladi va uning darajasi qanday aniqlanadi? 

Ishsiz deb rasmiy ravishda ish bilan band bo’lmagan, lekin ishlashni 

xohlaydigan va ishni faol izlaydigan mehnatga layoqatli kishi tan olinadi. Ishsiz 
maqomini olish uchun bandlikka ko’maklashuvchi markazlardan ro’yxatdan o’tish 
lozim. Ro’yxatdan o’tgan kishilargina ishlashni xohlaydigan va ishni faol 
izlaydigan ishsiz deb rasman tan olinadi.
Ishsizlik darajasi – mehnat bozorining hozirgi paytdagi ahvoli haqida va unda 
muayyan vaqt mobaynida ro’y bergan o’zgarishlar to’\risida tasavvur beradigan 
asosiy ko’rsatkichdir.
Ishsizlik darajasi (N) davrning boshi (yoki oxiri)dagi ahvolga ko’ra tegishli 
sanada ishsizlik maqomiga ega bo’lgan kishilar sonining (I) ana shu sanadagi 
iqtisodiy faol aholi soniga (F) nisbati sifatida aniqlanadi: 
I=I/F*100% 
Ishsizlik darajasi ko’pchilik mamlakatlarda iqtisodiyotni rivojlantirishning 
eng muhim ijtimoiy omillaridan biri sifatida qaraladi.