«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

8.4.Axborotlashtirilgan boshqaruv tizimlari 
 
Axborotni yig’ish va qayta ishlash jarayoni elektron hisoblash texnikasini 
qo’llash natijasida sifat jihatdan o’zgaradi. Elektron hisoblash texnikasining 
muhim ahamiyati shundan iboratki, u tarixiy paradoksni echish uchun texnik baza 
bo’lib xizmat qiladi. Zamonaviy ishlab chiqarish, texnika va ilm fan insondan 
shunday tezlik talab qiladiki, bu uning jismoniy va psixologik imkoniyatlari 
chegarasidan yuqori. Elektron hisoblash texnikasi katta hajmdagi axborotlarni 
tezlik bilan qayta ishlashni ta’minlaydi va rahbarlarga boshqaruv qarorlarini 
tayyorlash va qabul qilishda yordam beradi. 
Elektron hisoblash texnikasining keng imkoniyatlari avtomatlashtirilgan 
boshqaruv tizimlarida yanada to’liq amalga oshiriladi. Ular boshqaruvning ilmiy 
asoslanganligini chuqur-lashtiradi, chunki: qarorlar qabul qilish rahbarning 
sub’ektiv fikri va xissiyotiga bog’lik emas, balki foydalanilgan amaldagi va 
kutilayotgan 
xolatlarning 
miqdor 
xarakteristikalarida 
asoslanadi. 
Avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlari rahbari-yatni katta joriy ishlarni mexanik 
bajarilishidan ozod qilishga va muhim istiqbolli boshqaruv masalalarini ijodiy hal 
qilishga e’tibor qaratishga yordam beradi. Avtomatlash-tirilgan boshqaruv
tizimlari boshqaruv tezkorligini oshirib, boshqaruv jarayonida insonning faol 

---

83 
ishtirokini nazarda tutadi. Aynan inson qo’shimcha axborotni hisobga olib, turli 
variantlar bahosi asosida ohirgi hal qiluvchi qarorni qabul qiladi.
Zamonaviy ilm-fan va texnika insonni rad etmay va uni almashtirmay, 
ijtimoiy jarayonlarni boshqarishda katta rol o’ynaydi. Davriy fan-texnika yutuqlari 
boshqaruvni maqbul-lashtirish, boshqaruv muammolarini echish jarayonlarini 
muvo-fiqlashtirishda
 
yangi imkoniyatlarni ochadi. Tabiiyki, bu imkoniyatlar 
ijtimoiy munosabatlar xarakteriga bog’lik holda turlicha amalga oshiriladi.
Bu yo’nalishda elektron hisoblash texnikasining imkoniyat-lari haqiqatdan 
ham juda katta. EHMlarni boshqaruvda etarlicha qo’llanilmasligini sabablaridan 
biri shundan iboratki, ular ma’muriy tizimlar faoliyatini yaxshilash uchun 
ishlatiladi, lekin ijodiy masalalarni hal qilishga mo’ljallanmagan. Buni EHMlarni 
boshqaruvda qo’llash tajribasini o’tkazgan amerikalik tadqiqotchilar ham tan 
olishadi. EHMlar amerikaliklar biznesida ma’muriy va hisob ishlarini bajargani 
bilan, ular hozirgacha kompaniyalarning muhim tezkor muammolariga etarlicha 
ta’sir qila olmaydi. Aynan shu erda EHMning o’lkan salohiyatli imkoniyatlari 
yotibdi. 
Hozir echilishi kerak bo’lgan asosiy nazariy va amaliy muammo shundan 
iboratki, boshqaruv bo’yicha muhim faoliyat - strategik qarorlar qabul qilishga 
zamonaviy boshqaruv texni-kasini qanday kiritishi kerak. Bu boshqaruvda tub 
o’zgarish uning samaradorligini sifatli oshirish manbai bo’ladi.
Elektron hisoblash texnikasining axborotni qayta ishlash va qarorlar qabul 
qilish jarayonida rolining ortishi taxlil va qarorning insoniy uslublari chetlatiladi 
degani emas. Bunday uslublar sirasiga axborotni filtrlash va baholash, muqobil-
larini tanlash model va raqamli shakllardan foydalanish kabilar kiradi. Baholash 
va qaror qabul qilish inson uslublari keyin ham o’z ahamiyatini saqlab qoladi, 
lekin elektron hisoblash texnikasi ochib beradigan imkoniyatlar hisobiga boyitiladi 
va kuchaytiriladi.