«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

14.4.Munitsipal hamjamiyat rivojlanishining kontseptsiyasi 
 
Yangi munitsipal xamjamiyat asosiga nimani ko’yish mumkin va integral 
natijaga erishish uchun nimalar qilish kerak? Mahalliy hamjamiyatning eng ustivor 
rivojlantirish strategiyasi bo’lib ijtimoiy
 
strategiya hisoblanadi.

Munitsipal xamjamiyat rivojlanishining kontseptsiyasining boshqa bir 

universal texnologiyasi bo’lib, maqsadli rivoj-lanishni almashtirmagan holda oddiy 
usullar orqali (bozor xo’jaligi, reforma) yashash sifatini oshirish hisoblanadi.
Bunday ish yuritish birinchidan, jaxon tajribasiga mos tushadi, munitsipal 
xamjamiyat maksadini iqtisodyot emas, balki ijtimoiy parametlar belgilaydi. 
Ikkinchidan, munitsipal ta’lim strategik maqsadlarini tuzish va olib chiqish tizimni 
o’zgartiradi. Buning asosida quyidagi proektlar chiqadi: 

birinchidan, munitsipal hamjamiyat daromadlarini oshirish, kambag’allar 
yo’q sharoitni tashkil qilish, faqat boylar va juda boylar mavjud;

ikkinchidan, salomatlikni mustahkamlash, buning natijasida aholining 
hayot davomiyligi 85 yoshni, bir ishchiga yiliga 1 kun kasal to’g’ri kelsin; 

uchinchidan, ijtimoiy himoya. 
Bu maqsadlarga erishish uchun korporativ usuldan foyda-lanish kerak. 
Natijada quyidagi masalalar hal bo’ladi: 

kasalliklarsiz uzoq umr ko’rish, ijodiy va ijtimoiy faollik; 

halqning yuqori daromadi, oilalar o’zlarini byudjet-larining faqatgina 10%
oziq-ovqatga sarflashadi; 

o’sib kelayotgan avlod ishlayotgan halq va nafaqaxo’rlar birga teng 
huquqli mulkdorga aylanishadi; 

halq- o’zi yashayotgan joyning egasi va xo’jaini. 

---

126 
Birinchi marotaba munitsipal hamjamiyat maqsadlari, uni amalga oshirish 
mexanizmlari, yashovchilarning birlamchi qizi-qishlari bilan hamohanglashgan, bu 
narsa zamonaviy motivlarni ochadi (faoliyatiga), boshqacha bir hayotiy sifatga o’z-
o’zini boshqarishni rivojlantirishga olib keladi. Munitsipal ham-jamiyat 
innovatsiyalashgan strategiyasi boshqacha bir umumjamiyat hayotiy munitsipal 
ta’lim printsiplariga asoslanadi: 
Munitsipal hamjamiyat yashovchilar - bu bir chegara ostidagi joy emas, balki 
odamlarning ijtimoiy jamiyati. 
Korporativ qiziqishlar bir oila va har bir odam qiziqishi orqali amalga 
oshiriladi. 
Halqning iqtisodiy mustaqilligi shaharning ijtimoiy - iqtisodiy muammolarini 
echish sharti sifatida yuzaga chiqadi. 
Munitsipal hamjamiyatning regional jamiyat bilan aloqalari shartnoma 
asosida amalga oshirilishi. 
Tadqiqot proektida strategiyani ishlab chiqish jarayoni va uni realizatsiya 
qilish texnologiyasi bir nechta bosqichlarni o’z ichiga oladi. 
Rejadan oldin:
a) strategik rejalashtirish uchun g’oyalar o’rganiladi. Buning asosiga hayot 
sifatini oshirish salomatlikni mustahkamlash yotadi. 
b) mahalliy darajada demokratik tarzda qabul qilingan qarorlar amalga 
oshiriladi. 
Birinchi bosqichda munitsipal hamjamiyat holatini ijtimoiy iqtisodiy 
diagnostikasi amalga oshiriladi, pozitsiya aniqlanadi - kim biz (soni mashg’uloti 
daromadi va boshqalar). 
Ikkinchi bosqich, strategik rivojlanishining texnolo-giyasini tanlash turida va 
bu texnologiya yashovchilarning qiziqishlariga javob bermog’i lozim. Texnik 
tarzda quyidagilar hal etiladi: 
a) mahalliy iqtisodiyotni rivojlanishini qanday tezlash-tirish mumkin; 
b) strategiyani qanday tanlash zarur, uning ijobiy va salbiy tomonlarini 
hisobga olgan holda. 
v) mavjud dasturlarni yangi strategiya asosida qanday baholash kerak; 
Uchinchi bosqich, mavjud bo’lgan alternativlardan rivoj-lanish strategiyasi va 
uni amalga oshirish texnologiyasi qabul qilinadi, bu holat orqali quyidagilarni 
aniqlash mumkin: 
a) qo’yilgan maqsadlar uchun resurslar etarligini; 
b) mavjud resurslardan unumli foydalanish uchun nima qilish kerak; 
v) rivojlanish dasturini amalga oshirish uchun aniq yo’llar qanday degan 
savolga javob beradigan turli dasturlar, metod-larni taqdim etilganligi; 
g) munitsipal ta’lim rivojlanish ko’rsatkichlari qayta ishlanadi, bularga esa:

---

127 

Iqtisodiyotning agrar sektori va ishlab chiqarishni rivojlantirish 
maromidaligi; 

Innovatsiyalarni, texnologiyalarni singdirish darajasi; 

Jamiyat hayotini demokratiyalashuvi; 

Jamiyat fikri, tavsifnomasi boshqaruv organlari faoliyatlarini baholash; 

Munitsipal ta’limning kadrlar tayyorlanishini baholash; 

Munitsipal ta’lim ma’naviy va moddiy texnika bazasi holati; 

Munitsipal ta’lim regionlardagi mavjud resurslardan foydalanishning
samaradorligi; 

Ilm-fan, savdo, ta’lim, sog’liqni saqlash sohasidagi ijtimoiy rivojlanishning 
ko’rsatkichlari; 

Ekologik vaziyat ko’rsatkichlari. 
To’rtinchi bosqich, faoliyat texnologiyasi unga tashkilotning resurslari asosiy 
boshqaruv va tashkilotchilik modellari va ushbu modellar munitsipal ta’lim 
rivojlanish strategiyasini mahalliy hokimiyat organlari bilan, sanoat - moliyaviy 
tashkilotlar bilan va munitsipal ta’lim halqi hammasi bilan birgalikda bog’liq.
Umuman munitsipal ta’lim kontseptsiyasini ishlab chiqarishda munitsipal 
ta’lim xususiyatlarini aniqlash, iqtisodiy hayot xarakteristikasi va rivojlanish 
mexanizmlarini aniqlash ko’zda tutiladi. 
Kontseptsiyada avtorlar nafaqat ijtimoiy-iqtisodiy rivoj-lanish dasturini, balki 
munitsipal ta’limda ijtimoiy boshqaruvining vazifalarini ham aniqlab beradilar va 
oxirgi holatda quyidagilar baholanadi: 
- oila byudjeti va har birining salomatligi darajasiga qarab odamning hayot 
sifati; 
- munitsipal ta’limda hayotiy sifat integral ko’rsatkichlari: 
ekologiya, salomatlik va axolining oziq - ovqati; 
barcha yashovchilvrning daromadlari va moddiy ta’minlan-ganlari; 
11
xo’jalik faoliyati natijalari; 
ijtimoiy aloqalar holati munitsipal ta’lim rivojla-nishining krizisga qarshi 
kontseptsiyasida boshqa mexanizmlar taqdim etilgan. 
Munitsipal ta’lim rivojida krizisga qarshi kontsep-tsiyasida bir qancha 
mexanizm ko’rsatilib o’tilgan. Ulardan biri munitsipal ta’limni korporativ 
boshqarish texnologiyasi. bu proektda bir qator moliyaviy-iqtisodiy texnologiyalar 
berilgan. Ularning barchasi ushbu g’oyani realizatsiyalash uchun yo’naltirilgan. 
Shunga monan u proektda quyidagilar taqdim etiladi: 
munitsipal ta’lim iqtisodiyotini normal rivojlanishini ta’minlaydigan, uning 
moliyaviy infratuzilmasini yaxshilay-digan texnologiyalar; 
mavjud moliyaviy resurslar, hamda texnologik baza va «nou-xau» ni 

---

128 
baholaydigan metodikalar. 
Umuman krizisga qarshi rivojlanish strategiyasini mahalliy va umuman butun 
jamiyatni sistemali krizisdan olib chiqishning qanday asosiy yo’nalishi bor degan 
savolga javob sifatida xo’jalik hayotini korporativ metod orqali tashkil-lashtirish 
ta’kidlanadi. 
Ho’jalik yuritishning korporativ metodi orqali markaziy hokimiyat bilan o’z-
o’zini boshqaruv orgnalari o’zaro aloqalari muvozanatlashtiriladi, resurslarni 
taqsimlashda ratsional yo’l tanlanadi va boshqalar mohiyatdan xo’jalik 
yuritishning korporativ shakllari jamiyati o’rta mulkdorlarni paydo bo’lishiga 
sharoit yaratadi. 
Qisqa xulosalar 
«Qisqa dasturlar»dagi zamonaviy boshqaruvning zararligi. Mahalliy 
xamjamiyatni 
krizisga 
qarshi 
kurashni 
rivojlanti-rishning 
zamonaviy 
kontseptsiyasi. Aholini xokimiyatdan bezib qolish xolati masalalarini echishning 
mexanizmlari. Mahalliy xamjamiyatni rivojlantirishda ijtimoiy strategiyaning 
mohiyati va ularni amalga oshirish texnologiyalari. Mahalliy o’z-o’zini 
boshqarishning huquqiy va moddiy texnik bazasini rivojlantirish. Mahalliy 
xamjamiyatda strategik rejalash-tirishning bosqichlari. Xududiy resurslardan 
kompleks foydalanish texnologiyalari.