Ilarning musiqiy savodxonligini rivojlantirish

 
47 
 
 
 
Musiqani nazariy amaliy ijrochilik tomondan bir butunlikda, uzviylikda o'zgartirib borish 
o'quvchilarni kelgusi faoliyatida muhim o'rin tutadi. Shuning uchun ham musiqa darslarini olib 
boruvchi o'qituvchilar eng avvalo, musiqa nazariyasi va metodikasidan yuqori malaka ega 
bo'lishlari talab etiladi. Dars jarayonida har bir mavzu mazmunida o'zlashtirish lozim bo'lgan 
musiqiy, musiqiy-nazariy bilimlarni mazmun va mohiyatini anglagan holda musiqaning ifoda 
vositalari (ifoda "til") musiqa adabiyoti bilan yaqindan tanishib borish o'quvchilarni hayotni 
musiqiy obrazlar orqali qanday aks etishi haqida zarur tushunchalarni egallashlariga, musiqiy 
tasavvur, obrazli his etishlariga olib keladi[2]. Bizga ma'lumki "musiqa madaniyati" darslari bir 
necha faoliyatlar negizida tashkil etiladi. Bu faoliyatlar tarkibida qo'shiq (jamoa bo'lib) kuylash, 
musiqa tinglash va musiqa savodi yetakchi faoliyatlar hisoblanib, o'quvchilarga dastur va 
darslik bo'yicha egallashi lozim bo'lgan bilim va tushunchalarni yetkazishga yo'naltirilgan 
bo'ladi. Shu o'rinda musiqa savodi faoliyatida amalga oshiriladigan ta'limiy va tarbiyaviy 
vazifalarga qisqacha to'xtalib o'tishni lozim deb topamiz. 
Musiqa madaniyati darslarining musiqa savodi faoliyatida asosiy maqsad o'quvchilarni nazariy 
(musiqaning elementar) qoidalarini, ya'ni nota yozuvi bilan bog'liq ifoda vositalarini 
o'zlashtirib borishlariga asoslanadi. Musiqa savodi faoliyatida amalga oshiriladigan pedagogik 
faoliyat o'quvchilarning musiqiy tafakkur va musiqiy dunyoqarashi, musiqiy xotira, musiqiy 
idrokini shakllanishiga xizmat qiladi. Bu faoliyatda o'quvchilar musiqa asarining yaratilish 
tarixi, musiqaning ifoda vositalari, ritm, metr, o'lchov, registr, lad, temp, nota yo'li, nota 
cho'zimlari, tovushlar balandligi, sanalishi, ijodkorlari, ijrochilari haqidagi bilimlarni 
o'zlashtiradi. 
TADQIQOT NATIJALARI. Darsda belgilangan pedagogik maqsadlar, musiqiy faoliyatlar uzviy 
yaxlitlikda olib borilganda o'quvchilarda musiqiy va musiqiy-nazariy bilimlarni o'zlashtirish 
orqali o'z ustida ishlash jarayoni samarali kechadi. 
Bu o'rinda: 
- musiqiy qobiliyatlarni riojlantirish; 
- o'quvchilarning musiqani idrok etish malakalarini o'stirish; 
- qo'shiq kuylash malakalarini (vokal-xor) rivojlantirish; 
- musiqa nazariyasi asoslarini (elementar qoidalarini) o'rganish; 
- musiqiy ritmni xis etish, unga mos xarakatlar bajarish orqali musiqiy q-qobiliyatlarni 
rivojlantirish; 
- musiqiy-nazariy bilimlarni o'zlashtirish jarayonida o'quvchi shaxsida ijodiy tafakkurni 
shakllantirish; 
- musiqaning g'oyaviy-badiiy mazmuni vositasida o'quvchilarda musiqiy dunyoqarashni 
shakllantirish, estetik va ahloqiy tarbiyani amalga oshirishga erishiladi. Natijada o'quvchilarda 
musiqa asarlari haqida mushoxada yuritishning boshlang'ich asoslari vujudga keladi. 
Musiqa darslarida o'quvchilarning o'z ustida ishlash ko'nikmalarini shakllantirishda 
boshlang'ich 
sinflarda 
o'quvchilarning 
musiqiy, 
musiqiy-nazariy 
savodxonligini 
rivojlantirishning metodik shart-sharoitlari olib borilgan tajriba-kuzatuv ishlarining tahliliy 
xulosalariga tayangan holda umumta'lim maktablari musiqa darslari jarayonida o'quvchilarda 
nazariy bilim, ko'nikma va malakalarini oshirishning shakl va uslublari aniqlandi. Boshlang'ich 
sinf musiqa darslarida musiqa savodi faoliyatining asosiy negizi va pedogogik maqsadi yangi 

---

`