Информацион техналогиялар ва тизимлар

Mashg’ulot o’tkaziladigan joy: Fuqaro muhofazasi xonasi

Ko’rgazmali qurollar: Amaliy darsga oid plakatlar, rasmlar, diafilm va dozimetrik asboblar: DP-5A, DP-22V, DP-24.
VPXR va PPXR.


AMALIY MASHG’ULOT

Favqulodda vaziyat sharoitini baholashda radiatsion, ximiyaviy va bakteriologik nazorat usullari

Mashg’ulotning maqsadi: Talabalarga radiatsion, ximiyaviy va bakteriologik nazorat asboblarining tuzilishi va ulardan foydalanish jarayonini o’rgatishdan iborat.
MAVZUGA OID TAYANCH TUSHUNCHALAR

1. 
   Radiatsion, ximiyaviy va bakteriologik asboblarning turlari
   
2. 
   RM-larning mavjudligini aniqlash usullari
   
3. 
   ZM- larning mavjudligini aniqlash usullari
   
4. 
   BV- larning mavjudligini aniqlash usullari
   

MASHG’ULOT BO’YICHA NAZORAT SAVOLLAR.

1. 
   DP-5A dozimetrik asbobining tuzilishi va ishlash jarayonini ko’rsating
   
2. 
   DP-24 va DP-22V asboblarining tuzilishi va ishlash jarayonini ko’rsating
   
3. 
   VPXR va PPXR asboblarining tuzilishi va ishlash jarayonini ko’rsating
   
4. 
   Bakteriologik aerozollarning mavjudligini aniqlash va ketma-ketligi qanday amalga oshiriladi?
   
5. 
   DKP-50A asbobi yordamida qaysi turdagi zararlanish va qanday aniqlanadi?
   

FAVQULODDA VAZIYAT SHAROITINI BAHOLASHDA. RADIATSION, XIMIYAVIY VA BAKTERIOLOGIK NAZORAT USULLARI.

1. 
   Radiatsiya meyorini aniqlashda dozimetrik asboblardan foydalaniladi. Bu asboblarga qo’yidagilar kiradi: DP-2, DP-3, DP-5A, DP-5B, DP-12, DP-22V, DP-23A, DP-24, DP-63A, DP-64.
   

Zararlangan joyda radiatsiya meyorini va turli obyektlarinig radioaktiv zararlanish darajasini aniqlash.
Odamlarnind terisidagi, kiyimlaridagi, oziq-ovqatlar tarkibidagi, suv va turli boshqa buyumlardagi radiatsiya meyorini hamda radiatsiya bilan zararlanish darajasi хamda gamma nurlanish bo’yicha zararlanish darajalarini aniqlashda sanoatda ishlab chiqilgan DP-5A rengen-radiometrik asbobidan foydalanishadi.
DP-5A priborni ishga tayyorlash:

• 
  zondni g’ilofdan chiqarish,
  
• 
  telefonni asbobga ulash
  
• 
  diapozonni o’zgartirish dastasini “оchirilgan” vaziyatga burash, so’ngra dastasini soat strelkasiga teskari tomonga oxirgacha burash,
  
• 
  korrektor qopqog’ini chiqarib olib, strelkasini nol holatiga keltirib, qopqog’ini joyiga burab quyish,
  
• 
  diapazon dastasini “Rejim” vaziyatiga burab, priborni ishga tushirish,
  
• 
  Rejim dastasini soat strelkasi bo’yicha burab, mikroampermetr strelkasini uchi pastga qaragan uchburchak belgiga keltirish kerak. Agar strelka ungacha bormasa priborni ulash va energiya manbaining ishga yaroqligini tekshirib ko’rish kerak,
  
• 
  g’ilof qopqog’iga o’rnatilgan radioaktiv manba yordamida-priborning hamma diapazonlarida: birinchi “200” va boshqa vaziyatlariga burab ish faoliyatini tekshirib ko’rish,
  
• 
  zond ekranini “B” vaziyatiga burab, zondni shunday o’rnatish kerakki, radioaktiv manba zond oynasiga qarama-qarshi bo’lsin,
  
• 
  telefonni ulash
  
• 
  diapazon dastasini asta-sekin burab, 200, x1000, x100,…x0,1 vaziyatiga o’tkazib, pribor ko’rsatgichlarini kuzatish bilan birga telefonda qitirlagan ovozni eshitish mumkin,
  
• 
  radioaktiv manbai aktivligi yetarli bo’lmagan taqdirda ampermetr strelkasi diapazon dastasi x10, x1 vaziyatlarida bo’lganda joyidan suriladi, diapozonning x1000 va x100 bo’lgan vaziyatlarida strelka joyidan siljimaydi,
  
• 
  diapozon dastasini “Rejim” holatiga qo’yish.
  

Pribor ishga tayyor.