İnformatika (MÖvzular və testləR) yeniDƏN İŞLƏNMİŞ NƏŞR

İ N F O R M A T İ K A 
____________________________________________________________ 
390 
Kbaytdan artıq olmayan informasiya ötürülür. Marşrutizatorların köməyi ilə 
İnternetin ayrı-ayrı hissələri bir-biri ilə əlaqə yaradır. Marşrutizatorlar paketlərin 
haraya göndərilməsi haqda qərar qəbul edirlər. Yerli altstansiya onu digər 
altstansiyaya göndərir. Bu əməliyyat xəbərin ünvana çatmasına qədər davam 
edir. Səbəkələr arası IP (İnternet Protokol) protokolu ünvanlaşdırmağa 
“cavabdeh”dir və şəbəkədə paketlərin hərəkətini təyin edir. 
IP-ünvan bir-biri ilə nöqtələrlə ayrılmış 4 baytdan (və ya 32 bitdən) 
ibarətdir. Məsələn, Macintosh firmasının fərdi kompüterləri 198.70.150.9 IP 
ünvanına malikdir. 
İNTERNETDƏ RESURSLARIN ÜNVANLAŞDIRILMASI 
 
Ümumdünya şəbəkəsi olan İnternetdə hər bir kompüter (əslində, 
kompüterin şəbəkə adapteri) eyni zamanda 3 ünvan alır: birincisi, 
adapterin 
zavod nömrəsidir
, ikincisi, 
IP ünvanın kodudur
, üçüncüsü, 
domen 
ünvanıdır
ki, bütün bunlar da istifadəçi interfeysi üçün nəzərdə tutulmuşdur.
IP-ünvanı 4 baytlıq ölçüyə malikdir və 3 hissədən ibarətdir: IP –ünvanın 
ranqı, lokal şəbəkənin nömrəsi və şəbəkə daxilindəki kompüterin nömrəsi. IP –
ünvanın ranqı bu tipdən olan şəbəkələrin sayını və maksimal ölçüsünü təyin edir. 
Şəbəkənin nömrəsi qeydiyyat zamanı verilir. Şəbəkənin nömrəsini şəbəkənin 
sahibi olan təşkilat verir. Şəbəkə daxilində kompüterin nömrələnməsi isə şəbəkə 
inzibatçısının səlahiyyətindədir.
Ünvanların domen təşkilatı 
DNS
(
Domain
 
Name
 
System
) iyerarxik 
quruluşludur. Yuxarı səviyyənin bir neçə domeni vardır ki, bunların da hər birinə 
müəyyən ad verilir
.
Növbəti səviyyə domeni yuxarı səviyyə domeninə yeni ad 
əlavə etməklə yaradılır. Domen adları sistemi İnternet xidmətləri içərisində 
mərkəzi yerlərdən birini tutur. 
İnternet məlumatları sərbəst ötürməyi həyata keçirməklə stansiya ünvanına 
xüsusi tələb qoyur. Tələb əsasən ondan ibarətdir ki, ünvan formatlı olmaqla 
informasiyanın avtomatik işləməsinə imkan yaratsın. Bu cəhətdən hər bir 
kompüter üçün ünvan müəyyən edilmişdir: 
rəqəm
və 
domen
unvanı. Ünvanların 
hər ikisindən bərabər səviyyədə istifadə etmək mümkündür. 
Rəqəm ünvanı kompüterlərdə işləmək üçün, domen unvanı isə istifadəçilərin 
daha yaxşı başa düşməsi üçün yararlı hesab edilir (serverin kompüterlər 
toplusuna və onlara qoşulmuş işçi stansiyalara domen deyilir). 
Rəqəm ünvanı uzunluğu 32 bit olub, hər biri 8 bitdən ibarət olan 4 blokdan 
ibarətdir. Bunları da onluq sayda qeyd etmək olar. Ünvan kompüterin 
identifikasiyası üçün zəruri informasiyanı tam saxlamaq qabiliyyətinə malikdir. İki 
blok şəbəkə ünvanını, digər iki blok isə bu şəbəkənin daxilində kompüterlərin 
ünvanını müəyyən edir. Ünvanlar arasında sərhədi təyin etmək üçün müəyyən 
edilmiş qayda fəaliyyət göstərir. Buna görə də IP üç komponenti özündə 
birləşdirir: 

Şəbəkə ünvanı; 

---