Informatika o’qitish metodikasi yo’nalishi 13. 404-guruh bitiruvchisi Ashurova Gulasal Baxadirovnaning “Informatika fanini o’qitishda innovatsion uslublarni ishlab chiqish va ularni dars jarayoniga tadbiq etish”

va 
informatika
darslarida takrorlash-umumlashtirish darslarini quyidagi turlarga 
ajratish mumkin. 
1. O'quv yili boshidagi takrorlash-umumlashtirish. 
2. Kundalik takrorlash. 
3.Tematik takrorlash-umamlashtirish darsi. 
4. Yakuniy takroriash-umumiashtirish darsi.
Har bir takrorlash darsini o'z o'rni va maqsadi bordir. O'quv yili boshidagi 
takrorlash darsida o'qituvchi avvalgi sinfda o'tilgan asosiy mavzu materiallarining 
mazmunini hamda bu mavzularda ishlatilgan asosiy matematik tushunchalarni 
o'qituvchining o'zi takrorlab imkoniyati boricha umumlashtirib beradi. Informatika 
fanini o'zi shunday fanki, o'qituvchining o'zi har bir darsda yangi mavzuning 
mazmunini tushuntirish jarayonida ilgari o'tilgan mavzular mazmuni va ulardagi 
matematik tushunchalardan foydalanib dars o'tadi. Bunday takrorlashni kundalik 
takrorlash darsi deb yuritiladi. 
Informatikadan biror bob mavzu materiallari o'tib bo'linganidan keyin alohida 
takrorlash-umumlashtirish darslari o'tkaziladi. Bunday takrorlashni tematik 
takrorlash-umumlashtirish darsi deyiladi. Tematik takrorlash-umulashtirish darsi 
bo'lishidan oldin o'qituvchi takrorlanadigan bob mavzu materiallarini o'z ichiga 
oluvchi mantiqiy ketma-ketlikka ega bo'lgan savollarni o'quvchilarga bir hafta 
ilgari berib qo'yishi va ana shu savollar asosida tematik takrorlash darsi bo'lishini 

---

36 
aytib qo'yishi lozim. Ana shu berilgan savollar asosida o'quvchilar bo'ladigan 
tematik takrorlash darsiga oldindan tayyorgarlik ko'radilar. Bunday takrorlash 
darsini o'qituvchi savol javob usuli orqali o'tkazadi. O'qituvchi rahbarligida 
o'quvchilar mavzularning ketma-ketligi va ularda qatnashayotgan matematik 
tushunchalar orasidagi mantiqiy bog'lanishlarni tushunib etadilar. Natijada 
o'quvchilarning ana shu bob mavzu materiallari yuzasidan olgan bilimlari mantiqiy 
ketma-ketlikka ega bo'ladi va umumlashadi. 
O’quv yili oxirida ham reja asosida takrorlash darsi ajratilgan bo'ladi, bunday 
takrorlashni yakuniy takrorlash darsi deb yuritiladi. Yakuniy takrorlash darsida 
o'quv yili davomida o'tilgan har bir bob mavzu materiallari takrorlab 
umumlashtirib boriladi. 
Yakuniy takrorlash-umumlashtirish darsining muvaffaqiyatli o'tishi uchun 
o'quv yili boshidagi, kundalik, tematik takrorlash darslari o'z vaqtida o'tkazilgan 
bo'lishi kerak. Yakuniy takrorlash-umumlashtirish darsi orqali o'quvchilarning yil 
davomida olgan bilimlari umumlashtiriladi va sistemalashtiriladi. Yakuniy 
takrorlash-umumlashtirish darsini hamma o'qituvchilar ham metodik jihatdan 
tashkil qilmaydilar. Biz bir necha maktabda o'tkazilgan yakuniy takrorlash-
umumlashtirish darslarini kuzatdik, ular o'quv materiallarini umumlashtirish va 
sistemalashtirish o'rniga ba'zi maktablarda o'quvchilarni doskaga chiqarib qo'yib, 
ulardan o'tilgan o'quv materiallarini so'rash, ba'zilarida esa bir necha misol yoki 
masala yechish bilan cheklanishdi. 
Ko'pchilik o'qituvchilar yakuniy takrorlash-umumlashtirish darsini o'tkazishda 
quyidagi kamchiliklarga yo'l ko'yadilar: 
1.Takrorlash-umumlashtirish darsi uchun faqat o'quv yili oxirida soat ajratib 
uni o'tkazadilar.
2.Takrorlash-umumlashtirish darsi uchun material tanlashga befarq qaraydilar. 
3.Takrorlash-umumlashtirish darsini o'tkazish metodikasini to'g'ri tanlay 
olmaydilar. 

---

37 
4.Takrorlash-umumlashtirish darsi uchun material yuzasidan savollar va 
mashqlar sistemasini tuzmaydilar. 
O'qituvchi yakuniy takrorlash-umumlashtirish darsi bo'lishidan bir necha kun 
avval shu darsda qaysi materiallarni qanday usullar bilan takrorlash va 
umumlashtirishini hamda ularga doir qanday masalalarni yechish kerakligini 
aniqlab, so'ngra o'quvchilarga shu mavzular bo'yicha tuzilgan savollar va mashqlar 
sistemasini berishi, ular shu o'qituvchi ko'rsatmasiga asosan yakuniy takrorlash-
umumlashtirish darsiga tayyorgarlik ko'rishlari kerak. O'qituvchi yakuniy 
takrorlash-umumlashtirish darsini uyushtirishdan oldin quyidagilarga e'tibor 
berishi kerak: 
1.Takrorlash-umumlashtirish 
darsining 
materiali 
o'sha 
kursni 
umumlashtiruvchi xarakterda bo'lishi kerak. 
2.Shu darsda o'tish uchun ajratilgan material bo'yicha savollar sistemasi 
tuzilgan bo'lishi kerak. 
3.Takrorlash-umumlashtirish darsida ishlanadigan mashqlar sistemasi tuzilgan 
bo'lishi kerak. 
4.Tuzilgan savollar va mashqlar sistemasi takrorlanayotgan materialni 
sistemalashtiruvchi va umumlashtiruvchi xarakterda bo'lishi kerak. 
5.Takrorlash-umumlashtirish darsini o'tkazish metodikasiga e'tibor berish 
kerak. 
O'qituvchi yakuniy takrorlash-umumlashtirish darsi uchun mavzularni 
avvaldan 
rejalashtirishi 
kerak. 
Yakuniy 
takrorlash-umumlashtirish 
darsi 
o'qituvchining umumiy ma'ruzasi yoki o'quvchilarning shu mavzuga doir 
tayyorlangan ma'ruzalarini eshitish orqali o'tkaziladi. Dars oxirida o'qituvchi 
takrorlash-umumlashtiruvchi darsida faol qatnashgan o'quvchilami rag'batlantiradi, 
faol qatnashmagan o'quvchilami ogohlantiradi, so'ngra o'tilgan mavzu materialini 
umumlashtiradi va sistemalashtiradi. 
Yakuniy takrorlash-umumlashtirish darsi bo'lishidan 5-6 kun oldin 
takrorlanadigan mavzular o'quvchilarga beriladi. O'quvchilar esa o'qituvchining 

---

38 
ko'rsatmasiga 
asosan 
belgilangan 
kitoblardan 
foydalanib, 
takrorlash-
umumlashtirish 
darsiga 
ma'ruzalar 
tayyorlaydilar. 
Yakuniy 
takrorlash-
umumlashtirish darslarini bunday uyushtirish orqali har bir o'quvchini mustaqil 
ishga o'rgatiladi. 
Mavzularni yakuniy takrorlash-umumlashtirish darsi rejasiga bob yoki kursni 
o'z ichiga oladigan materiallardan tanlanadi.

---

39