Innovation in the modern education system

International scientific-online conference: 
“INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM”
 
PART 18, 25.05.2022 
7
Ko‟pincha jumlalar, so‟zlar bilan masalalar beriladi va ularni yechimini 
topishda chiziqli tenglamalar ko‟rinishida ifodalanadi. 
Misol: 
Dilafruz kitobning a ta betini o„qib bo'ldi. Bu esa 
kitob jami sahifalarining b % ini tashkil qiladi. Kitob necha betli?
Yechilishi: 
Tenglamani 
masala 
shartiga asosan tuzib olamiz: a 
bunda x kitobning umumiy betlari 
soni. Tenglamadan x ni topamiz: x 
. 
Bu 
masalaning pythondagi dasturi quyidagicha: 
a=int(input("a o'qilgan betlar sonini kiriting = ")) 
 
 
 

b=int(input("b o'qilgan betlarning umumiy betlariga nisbatan foizini kiriting = 
")) 
# kitobning umumiy betlari sonini x deb belgilayman
 
# a=b/100 * x dan x=a*100/b ni topamiz
 
 
 
x=a*100/b 
 
 
 
 
 
 
 
print("Kitobning umumiy betlari soni = ", x)
Natija olish: Bunda a va b larga ixtiyoriy sonlar 
kiritiladi. 
Misol: 
Sayyoh 4 km va qolgan yo'lning 1/4 qismini o „tgach hisoblab 
ko„rsa, jami yo„lning yarmiga yetishi uchun qolgan yo„lning 25 % ini yurishi 
kerak ekan. Jami yo„l necha kilometr? Yechilishi: Chiziqli tenglama tuzamiz:
bu yerda S – jami yo‟l. 
Noma‟lum qatnashgan hadlarni chap tomonga, ozod hadni esa o‟ng 
tomonga 
otkazamiz:
. 
Bu 
ifodani 
soddalashtirsak quyidagicha bo‟ladi: 
. Demak, S ekan. 
Misol: 
To‟g‟ri 
chiziqning 
burchak koeffitsienti -1 va (
) nuqta ushbu to‟g‟ri chiziqda joylashgan. 
Berilgan to‟g‟ri chiziqning tenglamasini toping. 
Yechilishi: To‟g‟ri chiziq tenglamasining umumiy ko‟rinishi y=ax+b. 
Shunga ko‟ra belgilash kiritib olamiz: a= -1, x = 
, y = 0 bular bizga noma‟lum 
ozod hadni, ya‟ni b ni topish uchun kerak bo‟ladi. 
y=ax+b 
tenglamaga 
belgilab olganlarimizni qo‟yamiz: 0
va bundan b 
ekanligi kelib 
chiqadi. Endi topilishi so‟ralayotgan tenglamamizni tuzamiz: y
Tenglamalarni yechishda ba‟zi shakl almashtirishlarni kiritish kerak. 
Masalan, 76

---