92. M.Jonson, K.Kristensen, X.Kagerman biznes modeli. Biznes-modelni shakllantirish: A. Ostervalder yondashuvi. Biznes modelni tanlash mexanizmini tushunganingizdan so‘ng, kompaniya biznes modelining asosiy elementlari yoki qurilish bloklarini tushunishingiz mumkin. Ushbu maqsadlar uchun
biz Mark Jonson, Kley Kristensen va Xenning Kagermann (Yoxson va boshqalar, 2008) tomonidan taklif qilingan biznes modelning ta’rifidan foydalanamiz. Aynan shu ta’rif bizning
fikrimizcha eng izchil, aniq va ma’lum qoidaga mosdir. Shunday qilib biznes model bir-biriga bog‘liq bo‘lgan to‘rtta element yoki sub-modellardan iborat bo‘lib, ular birgalikda qiymatni yaratadi va iste’molchilarga yetkazib beradi:
1) mijozning taklif qilingan qiymati (mijoz qiymatining prepozitsiyasi);
2) foyda formulasi;
3) asosiy resurslar; 4) asosiy jarayonlar Kompaniyaning biznes modelini shakllantirish jarayonini ko‘rib chiqing. Tashqi atrof-muhit omillarining yuqori dinamikasi, tovar va xizmatlarning hayotiy davrlari qisqarishi, shuningdek uzoq muddatli pozitsiyani aniqlash strategiyasini ishlab chiqishga nisbatan qisqa vaqt ichida samarali biznes tuzilmalarini shakllantirish jarayoniga bosqichma-bosqich o‘tish. Biznes modellarining belgilangan, umume’tirof etilgan ta’rifi bugungi kunda mavjud emas. Ushbu atamani ta’riflashda izchillik va ravshanlikning yo‘qligi biznesni modellashtirish sohasida yagona tadqiqot yo‘nalishini ishlab chiqishga xalaqit beradigan doimiy chalkashliklarni keltirib chiqaradi. Endi biz to‘g‘ridan-to‘g‘ri biznes modelni rasmiylashtirishga e’tibor qaratamiz. Bunday rasmiylashtirish usullaridan birini Aleks Ostervalder va Iv Pignet o‘zlarining “Biznes modellarini qurish” kitobida taklif qilishgan. Asosiy g‘oya- biznes modelni aniq tuzilgan, bitta A4 varaqqa joylashtirilishidir. Ostervalder istalgan biznes modelni to‘qqiz blokli xarita shaklida tuzishni taklif qildi. Ushbu shakl juda qulay, chunki har bir blokni boshqasidan ajratib tahlil qilish mumkin bo‘ladi. Shakl yordamida komponentlardan biridagi o‘zgarishlarni boshqalarga qanday ta’sir qilishini ko‘rishimiz mumkin. Osterwalder o‘zining biznes modelini tashkilotni yaratish, rivojlantirish va muvaffaqiyatli ishlashining asosiy tamoyillarini tavsiflash uchun zarur bo‘lgan vosita sifatida belgilaydi. Osterwalder modelining bloklarini to‘ldiramiz: Osterwalder modelining birinchi va asosiy bloki “qiymat taklifi” bloki hisoblanadi.
