Intercultural Communication and Mutual Understanding

Journal of Advanced Research and Stability 
ISSN: 2181-2608 

www.sciencebox.uz/ 
267
“Intercultural Communication and Mutual Understanding”
 
Special Issue | 2022

 
 Aloqa jarayonida lingvistik shaxsiyat; 
 tilning amaldagi va kontekstdagi sifati; 
 muloqotning maqsadga muvofiqligi va samaradorligi; 
 og'zaki muloqotning talqini jihati; 
 Til insonning amalga oshiradigan faoliyati vositasi sifatida. 
Sh.Safarov pragmalingvistikaga berilgan ta’riflarni umumlashtirib, tadqiqotchilarning bu 
boradagi asosiy g’oyalarini quyidagicha tasniflaydi: 
 kommunikativ faoliyat tavsifining tayanch nuqtasi faoliyat tushunchasidir; 
 lison muloqot ishtirokchilarining o’zaro munosabatini harakatga keltiruvchi vositadir; 
 lisoniy faoliyat voqelanishi bevosita muloqot muhiti bilan bog’liq hodisadir. 
Ma’lumki, muloqot muhiti, asosan, matnda o’zining bor imkoniyat va xususiyatlarini namoyon 
etadi. Shunga ko’ra lingvistik birliklarning pragmatik xususiyatlarini o’rganish matn 
lingvistikasini chuqur o’rganishni talab etadi. Zero, so’zlovchining axborot uzatishdan maqsadi, 
tinglovchining axborotni qanday qabul qilganligini matnda yanada aniqroq bilishimiz mumkin. 
Bugungi kunda matnni tadqiq etish pragmalingvistika yo’nalishiga bo’lgan e’tiborning 
kuchayishi bilan yanada avj oldi. Qator tadqiqotlar matn qurilishi, unda o’z imkoniyatlarini 
topgan 
kategoriyalar, 
matnning 
kognitiv 
xususiyatlariga 
bag’ishlandi. 
Jumladan, 
S.Boymirzayevaning «Matn modalligi», «Matn mazmunida temporallik semantikasi» nomli 
monografiyasi, Sh.Turniyozovaning «Hozirgi o’zbek tilida matn shakllanishining derivatsion 
xususiyatlari» mavzusidagi nomzodlik dissertatsiyasi, M.Yo’ldoshevning «Badiiy matn va uning 
lingvopoetik tahlili 
soslari» nomli o’quv qo’llanmasi o’zbek tilida matn tilshunosligi oldidagi qator muammolarning 
yechilishiga turtki bo’ldi.
Xulosa. Umumiy qilib olganda Pragmalingvistika faqat ingliz yoki o’zbek emas balki butun 
dunyo tillari zamirida yotib , u shaxslararo muloqot jarayonida namoyon bo’ladi. Ya’ni qaysi 
tilni olmaylik , ularni tahlil qilish jarayonida Pragmalingvistikaning o’rni naqadar muhim 
ekanligini ko’rishimiz mumkin . 
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati (havolalar): 
1. Rasulov Ravshanxo’ja (2010) “Umumiy tilshunoslik” 9-bet 
2. Safarov Shaxriyor (2008) “Pragmalingvistika ” 6-7-betlar 
3. Safarov Shaxriyor (2008) “Pragmalingvistika ” 41-42-betlar 
4. Susov Ivan Pavlovich (1990) “ Semiotika i lingvisticheskaya pragmatika” 125-126-betlar 
5. Suxachev (2003) “O semiotike Ch.S.Pirsa : Troystvenniy znak v universume reprezentatsiy ” 
50-53-betlar 
6. Volkov aleksandr Aleksandrovich (1966) ”Yazik kak siztema znakov ”34-bet