Introduktsiya” atamasi lotincha “introductio”

Yovvoi chilonjiyda Ziziphus jujuba
Аreali keskin qisqarib borayotgan kamyob, relikt, subtropik tur.
Qisqacha tavsifi. Bo`yi 12 m gacha yetadigan tarvaqaylagan, mevasiz shoxlarida barglari ikki g`ator joylashgan, yonbargchalari yirik tikanlardan iborat daraxt. Barglari cho`zig` tuxumsimon, uch tomirli, chetlari tishlisimon o`yilgan. Gullari mayda, yashilrog` rangli, o`tkir hidli. Mevasi cho`zig` yumalog` yoki yumalog`, diametri 1,5 sm gacha yetadi. Iyunь-sentyabrь oylarida gullab meva beradi.
Targ`alishi. Toshkent, Јashg`adaryo va Surxondaryo viloyatlari: oʼarbiy Tyanshan (Ugom, Chotg`ol, ЈorjontoG` tizmalari),Ko`hitang tizmasida: BoG`lidara soyida va O`isor tizmalarida (Guzor daryo havzasida, Sho`rob, Јush tutsay, Zinchab, Zarchov, Duoba va Tamshut g`ishlog`lari atroflarida) t a r q a l g a n .
Tojikiston, T u r k m a n i s ton, Kavkaz ortida ham tarqalgan. Bu tur o`rta yer d e n g i z i d a n Yaponiyagacha tarqalgan. o`sish sharoiti. quruq, shag`alli, toshli va yumshog` tuprog`li yonbaG`irlarda hamda daryo va soy bo`ylarida o`sadi.
Soni. Tabiatda yakka-yakka holda va kichik to`plar hosil qilib o`sadi. Ko`payishi. UruG`idan va ildiz bachkilaridan ko`payadi. o`simlik soni va arealining o`zgarish sabablari. Mevalarining terib olinishi, tuplarining o`tin uchun kesilishi tufayli kamayib bormog`da. Madaniylashtirilishi. Juda qadimdan mevali va dorivor o`simlik sifatida ekib kelingan. o`zbekiston Respublikasi FА Botanika boG`ida 1958 yildan boshlab ekilib kelinadi.Muhofaza choralari. Аlohida muhofaza choralari ishlab chig`ilmagan. Tabiatda o`sib turgan chilonjiyda tuplari nazorat ostiga olinishi lozim.
Olg`a bozulbangi-Lagochilus olgae Kamelin
Kamyoblik darajasi 2. Nurota tog`idagi kamyob endem o`simlik.
Qisіqacha tavsifi. Yarim butacha, bo`yi 20-50 sm. Poyalari ko`p, oddiy yoki shoxlangan, barglari qalin. Barglari keng tuxumsimon, asosi ponasimon, patsimon bo`lmali, tomirlari bo`rtib turadi. Gullari bandsiz, uzunligi 25-28 mm, uchki barglarining qo`ltіqlarida 4-6 tadan yarim xalіa bo`lib joylashgan. Guloldi bargchalari o`tkir, bigizsimon, yuqoriga qarab qayrilgan, kosachaga yopishgan.
Gultoji oq. May oyining oxiri iyulda gullab, mevasi iyulь-avgustda yetiladi.
O`sish sharoiti. Tog`larning pastki va o`rta qismlaridagi tosh-chaqirtoshli yonbag`irlarda turli o`t-shuvoqli, yirik o`t va yarim butalardan iborat jamoalarda o`sadi. Soni. Kam uchraydi. Yakka-yakka xolda yoki kichik guruμlar xosil qilib o`sadi. Ko`payishi. Urug`idan ko`payadi o`simlik soni va arealining o`zgarish sabablari. Аniqlanmagan. Tabiiy xolda kam uchrasa kerak.
O`simlik qiyg`os gullaganida o`rib olinadi va salqin yerda quritiladi. O`simlik qurugandan so`ng uni silkitib, gullari va qisman bargi yig`ib olinadi. Poyasi tashlab yuboriladi.
O`simlik tarkibida lagohilin, strahidrin birikmalari, efir moyi, flavon glikozidlari, karotin, vitamin C, organik kislotalar, qandlar, smolalar, oshlovchi va boshqa moddalar bor. Bozulbang o`simligi qon ivishini tezlatish va qon bosimini pasaytirish tasiriga ega. Shuning uchun ham ilmiy tibbiyotda bozulbang o`simligining dorivor preparatlari ( damlama, nastoyka ) bachadondan Berlgof kasalligini davolashda ishlatiladi.