Kiyiko’t labgullilar — Lamiaceae oilasiga mansub, bo’yi 16-40 sm bo’ladigan ko’p yillik o’t o’simlik. Kiyiko’tda triterpen glikozidlar, flavonoidlar, oshlovchi moddalar, kumarinlar bilan oksikumarinlar, aminokislotalar, vitaminlar, jumladan, tokoferol bor. Kiyiko’t selen to’plab boradigan o’simliklar qatoriga kiradi. Bu o’simlikda har xil mikro- va makroelementlar (kaltsiy, kremniy, alyuminiy, temir, magniy, kobalt, rux, mis, marganets, molibden, xrom) bor.
Kiyiko’tning yelimi tarkibida ko’zga davo bo’ladigan dorilar bor. U issiq yo’talni yumshatish xususiyatiga ega, o’pka yaralaridan keladigan zararni kamaytiradi va ovozni yaxshilaydi.
Xitoy tabobatida ildizidan tayyorlangan tinktura yoki kukun turli meo’da-ichak kasalliklarigan qarshi, shuningdek, siydik haydaydigan va terlatadigan dorisifatida qo’llaniladi. Uni diabetda, furunkulyoz, piodermiyada boshqa dorivor o’simliklar bilan birgalikda ishlatish buyuriladi. Kiyiko’tning ildizidan tayyorlangan ekstrakt infektsiya tushgan jarohatlarga, yaralarga qo’yish uchun ishlatiladi.
Zamonaviy tibbiyotda kiyiko’tdan tayyorlangan damlama va qaynatmalar (10% li) gipertoniya kasalligi, stenokardiya, qon aylanishining yetishmovchiligi, o’tkir glomeruloneftritlar, buyrak-tomirlar kasalligida, shuningdek, diabet, stomatit, paradontozda, furunkulyoz va boshqa teri kasalliklarida ishlatiladi.
20% li damlamasi aritmiyalar (taxikardiya, ekstrosistoliya) bilan o’tayotgan yurak-tomirlar yetishmovchiligida, shuningdek, nevrasteniyada foyda beradi.
Kiyiko’tning galen preparatlari (damlama va qaynatma) qon bosimini pasaytiradigan, yurakka quvvat beradigan tinchlantiruvchi ta’sirga ega. Bu preparatlar yurak toj tomirlarini kengaytiradi, buyrakda qon aylanishini kuchaytiradi va siydik ajralishini ko’paytiradi.
Ishning borishi:
Yer usti qismlari xom-ashyo sifatida ishlatiladigan dorivor o’simliklar haqida olgan nazariy bilimlarni chuqurlashtirish uchun amaliyot darsida ularning gerbariysidagi poyasi, shoxlari, novdalari hamda barglariga e’tibor beriladi.
Dostları ilə paylaş: |
