Iqtisodiy bilim asoslari 9 E. Sariqov, B. Haydarov Toshkent — 2014 «O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»



Yüklə 1,8 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə26/152
tarix15.10.2023
ölçüsü1,8 Mb.
#155904
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   152
Iqtisodiy bilim asoslari. 9-sinf (2014, E.Sariqov, B.Haydarov)

33
33
32
Bu yerda:
 
P
r
foydaning real miqdori;
P
n
foydaning nominal miqdori;
I

— narxlarning o‘zgarish indeksi.


 
P
r
=
P
n
I
Bu yerda:
R
samaradorlik;
P
foyda miqdori;
TC
— xarajatlar miqdori.
P

100 %
TC
R
 
=
Firma birinchi oyda 20000000 so‘m xarajat qilib, 25000000 so‘m daromad 
qildi. Ikkinchi oyda esa 25000000 so‘m xarajat qilib, 30000000 so‘m вфкщьфвdaromad 
qildi. Qaysi oyda firma faoliyatining samaradorligi yuqori bo‘lgan?
Mashq
SAMARADORLIK
Firmaning ma’lum davr mobaynidagi faoliyatini ko‘rsatuvchi o‘lchovlar bor. 
Ulardan biri samaradorlik (rentabellik) tushunchasidir. Firma umumiy faoliyatining 
samaradorligi (rentabellik) deb, uning muayyan davrda olgan foydasi miqdorining, 
shu davrda sarflangan jami xarajatlari nisbatiga aytiladi.
Foydaning nominal miqdori
– foydaning joriy narxlarda ifodalangan 
qiymati.
Foydaning real miqdori
– foydaning biror yildagi narxlarga nisbatan xarid 
qilish quvvati.
Firma faoliyatining samaradorligi 

firmaning muayyan davrda olgan 
foydasi miqdorining shu davrda sarflangan jami xarajatlari miqdoriga nisbati.
Masalan, “Sherdor” firmasi bir oy davomida 30000000 so‘m xarajat qilib
7500000 so‘m foyda oldi. Demak, firma faoliyatining bu oydagi foydalilik darajasi
R = P : TC  = 7500000 : 30000000 = 0,25 yoki 25% ga teng bo‘ladi. Odatda,
samaradorlik foizlarda ko‘rsatiladi. Korxona faoliyatining foydalilik ko‘rsatkichi 
25% ga teng bo‘lishi yaxshi ko‘rsatkich hisoblanadi.
Firmani ma’lum muddatdagi iqtisodiy faoliyatining natijalari firmaning foyda 
va zarari haqidagi hisobotida o‘z aksini topadi. 
Korxona ishlab chiqarish faoliyatining rivojlanishida aylanma mablag‘larning bir 
maromda aylanib turishi muhim ahamiyatga ega. Bu mahsulotni ishlab chiqarishdan 
tortib, uni sotishgacha bo‘lgan jarayonni oqilona boshqarishni taqozo etadi. Aylanma 
mablag‘ miqdorining kamayib ketishi ishlab chiqarish hajmining kamayib ketishiga 
olib keladi. Aylanma mablag‘ qancha tez aylansa, korxona shuncha ko‘p foyda 

Yüklə 1,8 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   152




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin