Iqtisodiyot asoslari

I. Jiddiy amallar bo‘yicha hisob-kitoblar 

tovar eksporti; 

tovar importi. 
Tashqi savdo balansining savdosi 

xizmatlar eksporti; 

xizmatlar importi. 
Savdo xizmatlar balansi saldosi 

investitsiyalardan sof daromadlar; 

sof pul o‘tkazmalari. 
Joriy amallar bo‘yicha balansning saldosi 
II. Kapitalning harakati 

kapital eksporti; 

kapital importi; 

kapital harakatining balansi; 

joriy amallar va kapital harakati bo‘yicha balans savdosi. 
III. Rasmiy zaxiralar 
Joriy amallar bo‘yicha balans va kapitallarning harakatini balansi 
o‘zaro bog‘liqdir. 
Joriy amallar bo‘yicha 
to‘lov balansini tanqisligi
asosan kapital hara-
katining hisobiga oqib keladigan kapital bilan moliyalanadi. Mamlakat joriy 
to‘lov balansining aktivi kapitalning sof oqib o‘tishi (tashqariga chiqarilishi) 
bilan birgalikda kuzatiladi. 

---

138 
To‘lov balansining
uch tarkibiy qismining hammasi umumiy qiymatda 
nolni tashkil qilishi lozim. 
To‘lov balanslarining tanqisligi va aktivlari 
haqida
gapirilganida 
joriy amallar hisoblari balansi va kapitalning hara-
katini
nazarda tutadilar. To‘lov balansining muvozanatlashmaganligini xori-
jiy valyutaning rasmiy zaxiralaridan foydalanish yo‘li bilan bartaraf etish 
mumkin. Bu zaxiralar mamlakat banklarida joylashgan. 
Rasmiy zaxiralarning o‘sishi to‘lov balansining faol (aktiv) saldosining 
kattaligini (hajmini) ko‘rsatadi. 
Valyuta siyosati 
Valyuta kursini belgilovchi omillar 
Hukumatning valyuta bozorini tartibga solish bo‘yicha choralari uni o‘z 
milliy valyutasining devalvatsiya yoki revalvatsiyasini amalga oshirishga 
undaydi.