“Iqtisodiyot va servis” kafedrasi “Mikroiqtisodiyot” fanidan

mas’uliyati cheklangan jamiyat 
deb hisoblanadi”.
Mas’uliyati cheklangan jamiyatning ishtirokchilari uning majburiyatlari 
bo’yicha javobgar bo’lmaydilar va jamiyat faoliyati bilan bog’liq zararlar uchun 
qo’shgan 
hissalari 
qiymati 
doirasida 
javobgar 
bo’ladilar. 
Xo’jalik shirkati. O’zbekiston Respublikasining “Xo’jalik SHirkatlari to’g’risida”gi 
Qonuniga muvofiq: “Muassislarning (ishtirokchilarning) ulushlariga (hissalariga) 
bo’lingan Nizom jamg’armasiga (ustav kapitaliga) ega bo’lgan tijorat tashkiloti 
xo’jalik shirkati hisoblanadi, bunday shirkatda muassislar (ishtirokchilar) yoki 
ulardan ayrimlari shirkat nomidan tadbirkorlik faoliyati yuritishda shaxsan ishtirok 
etadilar”.
Xo’jalik shirkati to’liq shirkat yoki kommandit shirkat tarzida tuziladi. 
Ishtirokchilari (to’liq sheriklari) o’z o’rtalarida tuzilgan shartnomaga muvofiq, 
shirkat nomidan tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanadigan holda uning 
majburiyatlari bo’yicha o’zlariga qarashli butun mol-mulk bilan javob beradigan 
shirkat to’liq shirkat deb hisoblanadi.
Shirkat faoliyati bilan bog’liq zararlar uchun o’zlari qo’shgan hissalar doirasida 
javobgar bo’ladigan hamda shirkat tomonidan tadbirkorlik faoliyatini amalga 
oshirishda ishtirok etmaydigan bir yoki bir necha ishtirokchi (hissa qo’shuvchi, 
kommanditchi) mavjud bo’lsa, bunday shirkat kommandit shirkat deb ataladi. 
Xo’jalik shirkatini oliy boshqaruv organi shirkat ishtiroqchilarining umumiy 
yig’ilishi hisoblanadi. Umumiy yig’ilish vakolatlariga quyidagilar kiradi:

shirkat faoliyatining asosiy yo’nalishlarini belgilash;

shirkatni qayta tashkil etish va tugatish;

---

39 

ta’sis shartnomasiga o’zgartirishlar va qo’shimchalar kiritish;

shirkat foydasini (zararini) uning ishtirokchilari o’rtasida taqsimlash;

shirkat Nizom jamg’armasini (ustav kapitalini) ko’paytirish va kamaytirish;

yillik hisobotlarni va buxgalteriya balanslarini tasdiqlash;

shirkatning har bir ishtirokchisi shirkat nomidan ish yuritishga hakdidir. 
Shirkat ishlari uning ishtirokchilari tomonidan birgalikda yuritilsa har bir 
bitimni amalga oshirish uchun shirkat barcha ishtirokchilarning roziligi talab 
etiladi. Shirkat ishlarini yuritish uning ishtirokchilari tomonidan ulardan biri 
yoki ayrimlariga topshirilsa, qolgan ishtirokchiga shirkat nomidan bitimlarni 
amalga oshirish uchun shirkat ishlarini yuritish zimmasiga yuklatilgan 
ishtirokchi (ishtirokchilar) dan ishonchnoma olinishi kerak.
Aksiyadorlik jamiyati. O’zbekiston Respublikasining “Aksiyadorlik jamiyatlari va 
aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to’g’risida”gi qonuniga ko’ra: “Nizom 
jamg’armasi jamiyatning aksiyadorlarga nisbatan majburiyatlarini tasdiqlovchi 
muayyan miqdordagi aksiyalarga taqsimlangan xo’jalik yurituvchi sub’ekt 
aksiyadorlik 
jamiyati 
deb 
hisoblanadi”.
Aksiyadorlik jamiyatlari ochiq va yopiq aksiyadorlik jamiyatlari turida bo’lishi 
mumkin.
Qatnashchilari o’zlariga tegishli aksiyalarini o’zga aksiyadorlar roziligisiz boshqa 
shaxslarga berishi mumkin bo’lgan aksiyadorlik jamiyatlari ochiq aksiyadorlik 
jamiyati deb hisoblanadi.
Aksiyalari faqat o’z muassislari yoki oldindan belgilangan doiradagi shaxslar 
orasida taqsimlanadigan aksiyadorlik jamiyati yopiq aksiyadorlik jamiyati deb 
hisoblanadi. 

---

40 
Kompaniya (fransuzcha 
“compagnie” 
so’zidan) — iqtisodiy faoliyat (ishlab 
chiqarish, savdo, vositachilik, moliya, sug’urta va boshqalar) olib borish uchun 
uyushgan yuridik va jismoniy shaxslar, tadbirkorlar birlashmasidir. Kompaniya 
deyilganda birlashmalar, shirkatlar, xo’jalik jamiyatlari, firmalar, korporatsiyalar, 
ya’ni turli tashkiliy-huquqiy shakllarga ega bo’lgan korxonalar tushuniladi.
Quyida 2.5-rasmda “O’zqurilish materiallari” aksionerlik kompaniyasining 
boshqaruv tashkiliy tuzilmasi ko’rsatilgan: 
Konsern