Iqtisodiyotni liberallashtirish sharoitida ijtimoiy himoyaning ahamiyati

2-rasm . Investitsiyalashning asosiy bosqichlari¹⁰
Mamlakatning investiitsya muhitini shakillantiradigan omillar quyidagi keltirilgan.
Mamlakatdagi iqtisodiy ahvolni ta'riflaydigan asosiy ko'rsatkichlar (YaIM, sanoat va qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishning o'sishi sur'atlari, tashqi iqtisodiy aloqalarning rivojlanish darajasi va hokazolar) ayni vaqtda etarlicha barqaror dinamikaga ega va qulay investitsiya muhitini shakillantirishda salmoqli kafolat hisoblanadi.
1.-jadval
Mamlakat investitsiya muhitining shakillanishiga ta'sir etuvchi omillar¹¹

Omillar	Mazuni
Iqtisodiy holat	Mamlakat to'lov balansining holati, valyuta pul tizimi barqarorligi, tashqi iqtisodiy aloqalarning rivojlanganligi, ichki bozor sig'imining kattaligi, inflyatsiya darajasi, YaIM, sanoat va qurilish xo'jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishning o'sish sur'atlari.
Huquqiy baza	Yangi sharoitlarga mos keldigan, mamlakat va uning alohida tarmoqlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining boshqaradigan farmonlar, qarorlar, nizomlar, yo'riqnomalarning mavjudligi.
Tabiiy xom ashyo resurslari	Mineral, xom ashyo, yoqilg'i energetika va suv resurslari zaxiralari, qishloq xo'jaligi xomashyosi ishlab chiqarish hajmlari.
Mehnat resurslari va bandlik	Iqtisodiy faol aholi soni, band aholi ulushi, ishsishlik darajasi xizmatchilar daromadi darajasi, kadrlarning malaka darajasi.
Ishlab chiqarishning texnik bazasi	Asosi ishlab chiqarish fondlarining, ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish darajasi, uskunalarning foydalanish muddati tarkibi, asosiy fondlarning eskirishi darajasi
Ilmiy-texnika salohiyati	Iqtisodiy riovjlanishga qaratilgan investitsiyalar, shu jumladan, xorijiy investitsiyalar xajmlari. Investitsiya tavakkalchilik darajasi. Ishlab chiqarishning texnik jixozlanishi, fan-texnika yutuqlaridan foydalanish va ITTKI sohasining rivojlanishi holati, mahsulotning fan sig'imkorligi katta va yuqori texnologik turlarini ishlab chiqarish.
Moliya-kredit tizimi	Soliq va kredit siyosat, iqtisoditning real sektori korxonalarning foydalilik va rentabellik darajasi. Nrx siyosati va narxni shakillantirish siyosati
Infratuzilma	Bank tizimi rivojlanish holati, transport, kommunikatsiya xizmatlari va mexmonxona xo'jaligi sohalari, tovar va fond birjalari, marketing, konsalting, ayditorlik xizmatlari, sug'urta sohasi tarmog'ining ishonchliligi.
Ekologik vaziyat	Atrof-muhitning ifloslanishi darajasi, radiatsion fon, zararli chiqindilar.

Investitsiyalarni qabul qiluvchi mamlakat ichki bozor sig'imining kattaligi xorijiy investorlar uchun muhim omil hisoblanadi. Tahlillar ko'rsatishicha, O'zbekistonning ichki bozor iste'mol tovarlar bilan hali to'liq to'yintirilmagan, shu bois aholi yalpi talabining sezilarli qismi import hisobiga qondiriladi.
Kapitalni tashqaridan jalb qilishga yordam beradigan omil xorijiy tadbirkorlar investitsiyalash uchun qulay muhitni shakillantirishga ko'maklashadigan rag'batlar tizimini taklif qilishdir. Respublika qonunchiligi tomonidan mustaqil yillarida qabul qilingan imtiyozlar va rag'batlar etarli miqdorda bo'lib, investorlar faoliyatining hamma jixatlarini qamrab olgan.
O'zbekiston yuqori texnologik mahsulotlarni ishlab chiqarish imkonini beradigan etarlicha rivojlangan sanoat va ilmiy-texnikaviy salohiyatga ega. Respublikada ko'p tarmoqli sanoat salohiyati mavjudligi tufayli avtomobillar, samaliyotlar, transformatorlar va akkumlyatorlar, turli elektrotexnika buyumlari, elektronika, liftlar, gidronasoslar, traktorlar, paxta terish kombaynlarining yangi modefikatsiyalari kabi ilmiy taraqqiyotga asoslangan mahsulot turlarini ishlab chiqarish tashkil qilishga erishildi.
Respublikaning xorijiy investorlar uchun yuqori jozibadorligining yana bir muhim omili boy resurs bazasining mavjudligidir.
Respublikamizda olib borilayotgan investitsiya siyosatining asosiy maqsadi xo'jalik sub'ektlarining manfaatdorligini oshirish, moliyalashtirish manbalari tuzilmasini takomillashtirish va xorijiy sheriklar bilan hamkorlikda qo'shma korxonalar tashkil asosida mamlakatimiz investitsiya salohiyatini oshirishdan iborat. Bu siyosat birinchi navbatda, investitsiyalash jarayonlarini davlat tomnidan tartibga solish va qo'llab-quvvatlashning samarali tizimini shakillantirish orqali barqaror iqtisodiy o'sishni ta'minlashga xizmat qilmoqda. Amalga oshirilayotgan investitsiya siyosati milliy va xorijiy investorlarning xo'jalik faoliyatini yuritishlari uchun qulay sharoitlar yaratmoqda. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida korxonalar va aholining investitsiya faolligini oshirish, respublikamiz iqtisodiyotiga xorijiy investitsiyalarni jalb qilishni kengaytirishga alohida e'tibor qaratilmoqda.
Islohotlarning dastlabki bosqichida mamlakatimiz iqtisodiyotida chuqur tarkibiy o'zgarishlarni amalga oshirishga yo'naltirilgan Davlat investitsiya dasturlari ishlab chiqilda va ushbu dasturlarga kiritilgan loyihalarning amalga oshirilishi respublikamizda iqtisodiy o'sish sur'atlarini barqarorlashtirish imkonini beradi.
O'zbekiston Respublikasida qulay investitsiya muhitini yaratilgani bois qisqa muddatda yirik xorijiy investorlar bilan keng ko'lamli investitsiyalar bo'yicha shartnomalar imzolangan. Ushbu shartnomalar asosida avtomobilsozlik, neft-kimyo, elektronika tarmoqlari vujudga keldi. Temir yo'l vagonlari ishlab chiqariladigan va vertalyotlarni t'mirlaydigan, texnik oyna, ip-gazlama, turli xil tikuvchilik buyumlari va boshqa tur mahsulotlar tayyorlaydigan korxonalar barpo etildi.
Investitsiya muhitini shakillantirishda infratuzilma bo'g'inlarini rivojlanganlik darajasi, ya'ni xorijiy kapitalning oqib kelishiga xizmat qiluvchi, qo'llab-quvvatlaovchi tashkilotlarning mavjudligi muhim ahamiyat kasb etadi.
Modernizatsiyalshning birinchi bosqichida institutsional islohotlar amalga oshiriladi. Ushbu bosqichda ijtimoiy-iqtisodiy hayotning tartib qoidalari kelishiladi va o'zgaradi. Ikkinchi bosqichda iqtisodiy siyosatning iqtisodiy jarayonlarga ta'sir etishning muhim dastaklari tanlanadi va amaliyotga joriy etiladi. Ushbu dastaklar instituttsional o'zgarishlarning asosini tashkil etadi va milliy iqtisodiyotning xaoqaro raqobat, jahon inqirozi singari tashqi omillar ta'siriga moslashishiga xizmat qiladi. Uchinchi bosqichda ijtimoiy siyosat amlaga oshiriladi. Ushbu bosqichda aholining alohida guruhlari manfaatlarini himoya qilish va ularni modernizatsiya jarayonlariga jalb etish uchun tegishli shart sharoitlar yaratiladi.