Ish bosqichlari va vaqti Faoliyat mazmuni

SHE’RIY NUTQ ALOMATLARI




VAZN – she’r o’lchovi, mezoni, me’yori. She’rni nasrdan nutqdan ajratuvchi unsur

TUROQ –barmoq tizimida bo’g’inlarning muayyan guruhlarga ajralishi

BO’G’IN – bir nafas zarbi bilan aytiladigan tovush yoxud tovushlar birikmasi

RITM – she’r misralarida bir-biriga teng nutq bo’liklarining bir tekisda takrorlanib kelishi


QOFIYA – Ohangdosh so’zlarning she’r misralarida tizimli bo’lib kelishi



BAND – she’rning alohida qofiyalanish tartibiga ega bo’lgan yirik ritmik bo’lak

TURKUM – misralardagi muayyan qonuniyat asosida takrorlanib, keluvchi bo’g’inlar guruhi


SHE’R TIZIMLARINING TIPLARI

SHE’R TIZIMLARI



METRIK


SILLABIK



TONIK



SILLABOTONIK



GEKZAMER



DOLNIK



SODDA VAZN – she’rdagi misralar bo’g’inlarning umumiy miqdori jihatidan bir-biriga teng bo’lishi. Bir turkungagina asoslagan turoqlar tartibi.
MASALAN: O’tar qancha / yillar to’zoni, // 4+5=9
Yulduzlar ko’z / yoshi samoni,// 4+5=9
O’tar inson / yaxshi-yomoni,// 4+5=9
Mehr qolur, / muhabbat qolur. // 4+5=9
Muhammad Yusuf
VAZN HAQIDA MA’LUMOT

QO’SHMA VAZN – she’r ikki va undan ortiq turkumda yozilgan bo’lib, birinchi misrasining bo’g’inlar soni bir xil va ikkinchi misradagi bo’g’inlar boshqa xil bo’ladi.
MASALAN:Boqmam yerlik navolarga, =8
Bilmam, qachon qaytaman. =7
Men dardimni havolarga, =8
Shamollarga aytaman. =7
Rauf Parfi



ERKIN VAZN – barmoq she’r tizimidan o’sib chiqqan o’ziga xos vazn tipi. Shaklning mundarijaga to’la muvofiq bo’lishi. Ayrim misralardagi bo’g’in bir necha qatorga zinapoya tartibida joylashtirish (gradatsiya usuli)dir.