Ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 14.2.2-jadval Mahsulot hajmi va assortimentining segment tahlili Ko’rsatkichlar B mahsulotini ishlab chiqargunga qadar, ming so’m
|
14.2.1-jadval
Mahsulotning assortimenti tomonidan foydaga qilingan individual qoyilma Mahsulot Mahsulotning rentabelligi, % Marjinal daromad, so’m Mahsulotning assortimenti tizimi, % A 62 10000000 20 B 60 20000000 40 C 50 20000000 40 Yalpi marjinal daromad 50000000 100 Jadvaldan ko’rinib turibdiki, B mahsuloti eng kam rentabellidir. Shu mahsulotni ishlab chiqarish natijasida umumiy rentabellik tushib ketgan. Jadval ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, rentabellik foyda boyicha 14,5dan 16 %gacha o’sgan bir davrda marjinal daromad boyicha hisoblanganda esa 61%dan 55,9 %ga tushib ketdi. Umumiy yalpi marjinal daromadning 40 %ni egallagan B mahsuloti ushbu mahsulotning ishlab chiqarilishi va marketingi haqida ma’lumot olingan sari kamayadigan ma’lum boshlang’ich xarajatlarning mavjudligi aniqlandi. B mahsuloti boshqa mahsulotga nisbatan yuqori narxga ega. Bu sharoit mahsulotning assortimentini o’zgartirish uchun rahbarlar tomonidan qaror qabul qilishga olib kelsa ajab emas. Mahsulotning hajmi va assortimentiga yanada keng qarash maqsadida ko’p pog’onali segment hisobi ma’lumotlariga asoslangan segment tahlili usuli qo’llaniladi (14.2.2-jadvalga qarang). 14.2.2-jadval Mahsulot hajmi va assortimentining segment tahlili Ko’rsatkichlar B mahsulotini ishlab chiqargunga qadar, ming so’m B mahsulotini ishlab chiqarishdan so’ng, ming so’m Sotishdan tushgan daromad 49500 89500 O’zgaruvchan xarajatlar 19500 39500 Marjinal daromad 30000 50000 Doimiy xarajatlar, shundan: To’g’ri 6800 21500 Egri 16000 16000 Foyda 7200 12500 Ishlab chiqarishning o’rtacha rentabelligi, 61,0 55,9 305 % Foyda darajasi nafaqat mahsulotlar boyicha, balki har bir zonani foydaning umumiy summasiga qilgan qoyilmalari boyicha baholanadi. Subektning marjinal daromadi tizimi bozor zonalari boyicha hisoblanadi, zonalar ichida esa mahsulotlarning turi boyicha hisoblanadi. Tadbirkorlik segmentlarini nazorat qilish shakllari ishlab chiqarish bo’linmalari tomonidan har bir mahsulot uchun sotish narxini belgilashni ham ko’zda tutadi. Ishlab chiqarish bo’linmasi tomonidan mahsulot sotishsini baholash odatda ustalar, bo’lim va sex boshliqlarini moddiy rag’batlantirishda qo’llaniladi. Shuni esda tutish kerakki, transfert narxlarini hisoblashning eng qulay varianti bo’lib xarajatlarning meyorlari hisoblanadi. Shuning uchun foyda summasiga har bir bo’linma tomonidan qilingan qoyilma to’g’ri ishlab chiqarish xarajatlarining umumiy ustamalarini emas balki yalpi qoplanishi va subektning sof daromadiga bo’lgan ta’siri sifatida qaraladi. Nazoratning kam ahamiyatli bo’lmaganining yana biri sifati bu mahsulot turlari boyicha talabning elastikligini kuzatishdir. Sotishdan olingan foydaning asosiy konsepsiyasi: narxlarning ko’tarilishi - sotish hajmining kamayishi yoki narxlarning pasayishi - sotish hajmining o’sishi hisoblanadi. Talabning elastikligi har bir mahsulot boyicha aniqlanadi. Agar talab elastik bo’lsa sotishning o’sishi haqiqiy hajmining 13 qismidan oshmasligi kerak va narxlarning darajasini ushlab turishda alternativ qadam bo’lib xarajatlarni pasaytirish dasturi xizmat qilishi mumkin. Shunda sarflarning umumiy summasining pasaytirilgani sotishning haqiqiy hajmini 13 qismidan oshmasligi kerak. Agar mahsulot assortimenti marjinal qoyilma va sof daromad darajasi bilan belgilansa, unda o’rtacha o’zgaruvchan xarajatlar sotish xarajatlariga mutanosiblikda o’zgaradi. Bunday holda sotishning yuqori darajasi xarajatlarni pasaytiradi. Ishlab chiqarish quvvatlarining yetishmasligi sotish hajmining o’sishi uchun qo’shimcha qoyilma va ishchi kuchi to’plamini talab qiladi, buning natijasida ishlab chiqarishning samaradorligi pasayib xarajatlar ko’tarilib ketadi. Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|