İslamda şİƏLİK Əllamə seyyid məHƏMMƏd hüseyn təbatəBAİ



Yüklə 2,4 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə11/93
tarix21.10.2023
ölçüsü2,4 Mb.
#159373
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   93
İSLAMDA-ŞİƏLİK

ŞİƏLƏRİN
 
ƏLİ
 (
Ə
)-
IN
 
BEŞ
 
İLLİK
 
XİLAFƏT
 
DÖVRÜNDƏ
 
ƏLDƏ
 
ETDİKLƏRİ
 
NAİLİYYƏTLƏR
 
Əli (ə)-ın dörd il doqquz aylıq xilafəti dövründə islam 
ölkələrinə hakim olan böhranlı şərait tamamilə əvvəlki 
vəziyyətinə qaytarıla bilməsə də, bu hakimiyyətin üç 
cəhətdən əsaslı müvəffəqiyyətləri oldu: 
1. Ədalətli üslubun tətbiqi gənc nəsli Peyğəmbərin (s) 
davranışları ilə, başqa sözlə desək, islamın həqiqi siması 
ilə yenidən tanış etdi. Həzrət Əli əleyhissəlam 
Müaviyənin 
padşahlara 
məxsus 
olan 
şan-şöhrəti 
müqabilində fəqirlərlə eyni səviyyədə, camaat arasında ən 
kasıb bir şəxs kimi yaşayırdı. O heç vaxt dostlarını və 
qohum-əqrəbalarını 
başqalarından 
ayırmır, 
varlını 
kasıbdan, güclünü zəifdən üstün tutmurdu. 
2. Bu qədər üzücü çətinliklər və çoxlu məşğuliyyətlərlə 
yanaşı, xalq arasında haqq olan islam elmlərini və ilahi 
maarifi yadigar qoydu. 
Əli (ə)-ın müxalifləri deyirlər: “O siyasət adamı deyil, 
şücaətli bir şəxsiyyət idi; çünki o, xilafətinin əvvəllərində 
müxalif ünsürlərlə müvəqqəti də olsa razılaşaraq səfa-
səmimiyyət 
yaratsaydı, 
hakimiyyətini 
möhkəmləndirdikdən sonra onların kökünü kəsə bilərdi.” 
Lakin onlar nəzərə almamışdılar ki, Əli (ə)-ın xilafəti 
inqilabi xarakter daşıyırdı; belə bir hərəkatda zahiri 
razılaşma və sazişdən danışmağa dəyməz. Bu hərəkat 
Peyğəmbərin (s) besəti dövründə yaranmış bir vəziyyətə 
oxşayır. Belə ki, kafirlər və müşriklər dəfələrlə o həzrətin 
qarşısında sazişkarlıq təklifi ilə çıxış edirdilər; o həzrətdən 


56 
onların bütlərinə və məbudlarına toxun-mamasını istəyir, 
əvəzində Peyğəmbərin (s) dəvəti ilə müxalifətçilik 
etməyəcəklərinə söz verirdilər. Lakin Peyğəmbər (s) 
bunları qəbul etmədi. Peyğəmbər (s) belə bir şəraitdə saziş 
edərək 
öz 
mövqeyini 
möhkəmlətsəydi, 
sonradan 
düşmənləri ilə mübarizəyə başlayıb onlara qələbə çala 
bilərdi.
İslami dəvət heç vaxt müəyyən bir haqqı dirçəltmək 
üçün başqa bir haqqın tapdalanmasına, yaxud müəyyən 
bir batili aradan aparmaq üçün başqa bir batilin 
yaranmasına icazə vermir. Qurani-Kərimin bir çox 
yerlərində bu məsələ ilə əlaqədar ayələr mövcuddur.
1
Əli (ə)-ın müxalifləri qələbə çalmaq və öz hədəflərinə 
çatmaq üçün heç bir cinayətdən çəkinmir, islam 
qanunlarını rahatca tapdalaya bilirdilər; onlar “səhabə” və 
“müctehid” toxunulmazlığı iddiası ilə hər bir cinayətə əl 
atır, bu bəhanələrlə də öz qanunsuz hərəkətlərinin 
üzərinə pərdə çəkirdilər. Lakin Əli (ə) islam qanunlarını 
heç bir şeyə qurban vermir, nəyin bahasına olursa-olsun, 
onlara sədaqət və vəfadarlıqla yanaşırdı. 
Əli (ə)-dan əqli, dini, ictimai-siyasi və bu kimi digər 
sahələrə aid on bir minə yaxın qısa kəlamlar mövcuddur. 
O həzrət öz çıxışlarında islam maarifini ən gözəl söz 
üslubu və eyni zamanda sadə dildə bəyan etmiş, ərəb 
dilinin qrammatika və ədəbiyyatının bünövrəsini 
qoymuşdur. Əli (ə) ilahi fəlsəfə qaydaları əsasında söhbət 
1 “Sad” surəsi, ayə-5, “İsra” surəsi, ayə-74, “Qələm” surəsi, 
ayə-9 ilə əlaqədar olaraq ayələrin nazil olma səbəblərinə 
müraciət edin. 


57 
edən ilk islami şəxsiyyətdir.
1
O həzrət azad istidlal və 
məntiqi bürhan üslubunda danışır, o dövrə qədər dünya 
filosoflarının arasında diqqət yetirilməyən məsələləri 
işıqlandırır və hətta müharibənin qızğın çağlarında belə, 
elmi məsələləri araşdırırdı.
2
3. İmam Əli (ə) bir çox islami şəxsiyyətlər və alimlər 
yetişdirmiş, arif insanlar və fəzilət sahibləri tərbiyə 
etmişdir ki, onların arasında Üveys Qərəni, Kumeyl 
ibni Ziyad, Meysəmi Təmmar və Rəşid Hicri kimi 
mərifət əhli və zahidlər mövcud idi; onlar islam arifləri 
arasında irfanın mənbəyi kimi tanınmışlar. O həzrətin 
fiqh, kəlam, təfsir, qiraət və s. elmlər üzrə hazırladığı 
şəxsiyyətlər də bir çox islami sahələrin ilkin mənbələri 
hesab olunurlar.
1 “Nəhcül-bəlağə” 

“Cəməl”
müharibəsinin
qızğın
çağların-da
bir
ərəb
Əli
(
ə
)-
ın
hüzuruna
gəlib
dedi:
“Ya
Əmirəl
-
möminin

Sən
deyirsən
ki

Allah
vahiddir
?

Camaat
hər
tərəfdən
ona
hücum
edib
dedilər
ki

ey
ərəb

məgər
Əlinin
qəlbinin
narahatlağını
olduğunu
görmürsənmi
ki

belə
suallar
verirsən

Əli
(
ə

öz
səhabələrinə
buyurdu:
“Bu
kişi
ilə
işiniz
olmasın

çünki
mənim
bu
qövm
ilə
müharibə
etməkdə
düzgün
əqaid

dini
yaymaqdan
başqa
bir
məqsədim
yoxdur
.

Sonra
o
ərəbin
sualına
geniş
şəkildə
cavab
verdi
. (
“Biharul
-
ənvar”
, 2-
ci
cild

səh-
65) 


58 

Yüklə 2,4 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   93




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin