Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti oziq-ovqat sanoati mashina va jihozlari

Psixrometrdan foydalanishning texnik qoidalari

Psixrometrdan foydalanishda quyidagi texnik qoidalarga rioya qilish zarur bo‗ladi.

1. 
   Psixrometrni nam qo‗l bilan ushlash mumkin emas, ayniqsa himoyalash quvurchasining nikellangan sirtini ehtiyotlash kerak, chunki ushbu sirtning qorayishi yoki zanglashi quyosh nurlarining qaytarilishini kamaytiradi, oqibatda psixrometr kuchliroq qizib termometr ko‗rsatkichiga xatolik kiritadi.
   
2. 
   Harorat keskin o‗zgaruvchan bo‗lgan hollarda psixrometr terlashining oldini olish zarur, buning uchun yilning sovuq kunlarida psixrometrni futlyardan chiqarib olishdan oldin uning sekin-asta muhit haroratiga o‗tib olishiga imkon berish kerak.
   
3. 
   Tajriba tugagandan keyin psixrometr sirtini yumshoq mato (barxat yoki duxoba) bilan yaxshilab artib chiqish zarur, uning soatli mexanizmni
   

esa har yili 2 marta tozalash va ilik yog‗i bilan moylash kerak. Termometr rezervuariga o‗ralgan batistni ham toza holda ushlab turish, doimiy ishlatiladigan hollarda esa 2 haftada kamida 1 marta almashtirib turish lozim.

4. 
   Psixrometrning texnik holatiga javobgar shaxs maxsus jurnalda uning foydalanishga tushurilgan muddati va unda yuzaga kelgan nosozliklarni qayd qilib borishi kerak.
   
5. 
   Psixrometr ventilyatorini yurgizuvchi mexanizm ishini har oyda kamida 2 marta tekshirib turish lozim. Buning uchun undagi kalitni burab, mexanizm prujinasi oxirigacha siqiladi va qalpoqchadagi maxsus darcha orqali ventilyator barabanining har bir to‗la aylanish vaqti undagi chiziqchali belgilar bo‗yicha sekundomer yordamida belgilab boriladi. Mexanizm normal ishlaganida barabanning bir marta to‗la aylanishiga ketgan vaqt 10 s dan oshmasligi kerak, agar tezlik ushbu ko‗rsatkichdan katta farq qilsa, psixrometr aniqligi yo‗qolgan hisoblanadi va uni ta‘mirlashga berish zarur bo‗ladi.
   

Ish tartibi

1. 
   Quruq va namlangan termometrlar ko‗rsatkichlari yozib olinadi. Ko‗rsatkichlarni olishda kuzatuvchining ko‗zi suyuqlik meniskiga o‗tkazilgan gorizontal chiziq sathida joylashgan bo‗lishi kerak, chunki bu chiziq bo‗yicha termometr shkalasidagi belgi o‗qiladi.
   
2. 
   Gigrometr bilan ishlayotgan kishi shkaladagi belgilar unga normal ko‗rinadigan masofada joylashishi va termometrlar devoriga nafasi tegmasligi zarur.
   

Termometrlar ko‗rsatkichini olishdan oldin tezgina shkaladagi gradusning kasr qismi, so‗ngra butun qismi yoziladi. Termometrlar bo‗yicha harorat 0,1⁰ C gacha aniqlikda olinadi.

3. 
   «Quruq» va «ho‗llangan» termometrlar ko‗rsatgan haroratlarning farqi hisoblanadi.
   
4. 
   Psixrometrik jadval bo‗yicha havoning nisbiy namligi topiladi.
   

«Quruq» va «ho‗llangan» termometrlarda olingan haroratlar farqi jadvalda bo‗lmasa namlikni aniqlash uchun interpolyatsiyalash usuli qo‗llaniladi. Jadvalda «quruq» termometr bo‗yicha harorat bo‗lmasa,
namlikni aniqlashda interpolyatsiya psixrometrik jadvalidagi shu soha bo‗yicha qo‗llaniladiki , bunda «quruq» termometr bo‗yicha haroratning o‗zgarishida 1⁰C da nisbiy namlik o‗zgarishi 1% dan ortiq holda berilishi kerak.
Interpolyatsiya yo‗li bilan nisbiy namlikni aniqlash uchun quyidagi namunadan foydalanish mumkin.
«Quruq» va «namlangan» termometrlar bo‗yicha haroratlar va bu haroratlar o‗rtasidagi farqni aniqlaymiz.
U holda haroratlar farqi (T_q - T_q) : 22,35 - 16,3 = 6,05 ⁰C .
T_q = 22,4⁰C va T_q - T_n  6,05 ⁰ C uchun nisbiy namlikni aniqlaymiz, buning uchun nisbiy namlikning interval birlikdagi quyidagi jadvalidan foydalanamiz.
3.1-jadval

Termometrlar	Harorat ^0C	Pasport bo‗yicha termometrlarga tuzatishlar, ^0C	Tuzatishlardan keyingi harorat,^0C
«Quruq»	Tq = 22,5	-0,15	22,35
«Namlangan»	Tn = 16,1	+0,20	16,3

3.2-jadval

Jadval bo‗yicha Tq,^0C	Jadval bo‗yicha Tq - Tn farq, ^0,C	Nisbiy namlik, %
22	6,0	48
23	6.0	50

T_q 1⁰C ga oshganda, nisbiy namlik 2% ga oshadi, T_q 0,4⁰C ga

oshganda esa nisbiy namlik
0 , 4  2
1
 98 % ga oshadi. T_q  22,4⁰C va

T_q - T_n  6,⁰ C da nisbiy namlik 48  98  % ga teng bo‗ladi. U holda "F_g"  4,9% ni qabul qilamiz.

3. 
   T_q 22,4⁰ C va T_q - T_n  6,5⁰ C uchun nisbiy namlikni aniqlaymiz, u holda jadval bo‗yicha nisbiy namlik interpolatsiya birligi uchun T_q uchun 22 dan 23 gacha va T_q - T_n  6,5⁰ C bo‗ladi.
   

3.3-jadval

Jadval bo‗yicha Tqfarqi, ^0,C	Jadval bo‗yicha Tq - Tn farqi, ^0C	Nisbiy namlik, %
22	6,5	44
23	6,5	46

T_q  22,4⁰ C va T_q - T_n  6,1⁰ C uchun nisbiy namlikni aniqlaymiz, buning uchun T_q - T_n  6,0⁰ C dan 6,5⁰C gacha T_q  22,4⁰ C uchun topilgan nisbiy namlik birligini interpolyatsiyalaymiz.
3.4-jadval

Tq, ^0C	Tq - Tn farqi, ^0C	Nisbiy namlik, %
22,4	6,0	49
22,4	6,5	45

T_q - T_n ni 95⁰C oshirganda nisbiy namlik 4,0 % ga kamayadi, buning

uchun T_q - T_n ni 0,1⁰C ga oshirsak, nisbiy namlik 49,0 - 98  48,2. "F_g"  48% qabul qilamiz.