Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti oziq-ovqat sanoati mashina va jihozlari

Masala. Zavod tarozixonasidan sabzavot konservalari sexining xomashyo bazasiga pomidorlarni EP-103 elektr yuklagichida tashiladi. Ulardan har birining yuk ko‗taruvchanligi 1t ga teng, yurish tezligi esa 9 km/soat. Pomidorlar yog‗och yashiklarda tashiladi. Bo‗sh yashikning og‗irligi 5 kg, unga 15 kg pomidor sig‗adi. Elektr yuklagichga bir yo‗la 10 yashik ortiladi. Tarozixonadan xomashyo maydonchasigacha bo‗lgan masofa 40 m. Bir reysda yashiklarni ortish va tushirish uchun 5 minut vaqt ketadi. Bir smenada elektr yuklagich bilan tayyorgarlik -yakuniy ishlar uchun 20 minut vaqt ketadi.
Sexda 7 soatlik smenada 60 tub pomidor sharbati tayyorlanadi. 1 tub sharbatga pomidor sarflash me‘yori 540 kg.
Smena davomida ishni ta‘minlash uchun pomidorni tarozixonadan xomashyo maydonchasiga tashish uchun zarur bo‗lgan elektr yuklagichlar soni aniqlansin. Yuk ko‗taruvchanlikdan va bosib o‗tilgan yo‗ldan foydalanish koeffistiyentlari hisoblansin.
Yechish. 1. Pomidor soki ishlab chiqarish bo‗yicha smenalik topshiriqni bajarish uchun bir smenada tashilishi zarur bo‗lgan pomidor miqdorini aniqlash:
(540x60) 32400 kg ga teng.

2. 
   Elektr yuklagich bir reysda tashiydigan brutto massa 10(5+15) = 200 kg.
   
3. 
   Elektr yuklagich bir reysda tashiydigan netto massa 150 kg =( 15x10) bo‗ladi.
   
4. 
   Elektr yuklagichning yuk ko‗taruvchanligidan foydalanish koeffitsiyenti K_yukni hisoblaymiz:
   

K_yuk=3f/Z_t, (4.1)

bu yerda Z_f - bir reysda elektr yuklagichga ortiladigan yuk, kg; Z_t, elektr yuklagichning texnik yuk ko‗taruvchanligi, kg;

(1) formulaga son qiymatlarini qo‗yib chiqib, K_yuk= (200/1000)= 0,2 ni hosil qilamiz.

2. 
   Bosib o‗tilgan yo‗ldan foydalanish koeffitsiyenti K_o‗tni aniqlaymiz:
   

K_o‗t=P_yuk /P_u (4.2)

bu yerda P_yuk - bir reysda elektr yuklagichning yuk bilan bosib o‗tgan yo‗li, m.

P_u - bir reysda elektr yuklagichning yuk bilan va yuksiz (har ikki tomonga) bosib o‗tgan yo‗li, m.
Son qiymatlarni 2-formulaga qo‗yib, K_ut=0,540/(40+40) ni hosil qilamiz.

2. 
   Elektr yuklagichning harakat vaqti T_qar ni bir reysda (uyoqqa va orqasiga) quyidagi formuladan topamiz:
   

T_har= P60/S_t, (4.3)

bu yerda P_r- bir reys uchun yo‗l uzunligi, m;
S_t - elektr yuklagichning texnik tezligi, m/soat. Son qiymatlarni 3- formulaga qo‗yib T = 0,54 min (80x60/9000) ni topamz.

2. 
   Elektr yuklagichning bir smenada bajaradigan reyslari soni R quyidagi formuladan aniqlanadi:
   

R=(T_sm-T_p)/(T_har+T₀+T_t), (4.4)

bu yerda T₀, T_t - mos ravishda elektr yuklagichning bir reysda yuk ortishda va yuk tushirishda to‗xtab turgan vaqti, min.

Son qiymatlarni formulaga qo‗yib, R = 72 reysni hosil qilamiz (420- 20)/(0,54+5).

2. 
   Bir smenada bitta elektr yuritgich tashiydigan pomidor miqdori (150x72) = 10800 kg.
   
3. 
   Bir smena davomida pomidor tashish uchun: (32400/10800) = 2 ta elektr yuklagich zarur ekan.