Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti oziq-ovqat sanoati mashina va

Sinov o‘tkazish tartibi.
Ajratish uchun 40% etil spirt iva 60 % 
suvdan iborat bo‗lgan miqdordagi aralashma hosil qilinadi va haydash 
kubiga quyiladi. 
Dastlabki aralashmadagi spirt konsentratsiyasi (X=0,4) bo‗yicha uning 
qaynash harorati t
q
aniqlanadi. 
So‗ngra elektr isitkich tok manbaiga ulanadi. Aralashma haroratsi 
o‗zgarishi 6-termometr yordamida kuzatib boriladi. Aralashma harorati t
q
ga tenglashgan vaqt sinov boshlanishi hisoblanadi. Sinov boshlangach, har 
10 minut oralatib quyidagi o‗lchovlar o‗tkaziladi: 6-termometr yordamida 
kubdagi aralashma haroratsi, yig‗gichdagi distillyatning harorati, kubdagi 
bug‗ bosimi, menzurka yordamida hosil bo‗lgan distillyat miqdori, 
sovituvchi suv sarfi, suvning kondensatorga kirishdagi va undan 
chiqishdagi haroratsi. Shuningdek, har minutda kran 7 orqali kubdagi 
aralashmadan namuna olib, uning tarkibi aniqlanadi. 
Sinov qoldiqdagi spirt miqdori 5% ga tushguncha davom ettiriladi. 
Olingan natija 1 jadvalga yozib boriladi. Sinov oxirida Gk o‗lchanadi. 
8.2-rasm. Tajriba qurilmasining sxemasi: 
1-haydash kubi, 2- isitgich, 3- manometr, 4- sovutgich, 5,7,8- yig‗gich 
idishlar, 6,14,15,16-termometrlar, 9- suyuqlik quyish trubasi, 
10,11,12,13-kranlar. 
Sinov natijasini hisoblash. 
Distillyatning tarkibi va miqdorini, shuningdek, qoldiq miqdorini 
aniqlash uchun quyidagi tenglamadan foydaniladi: x
b 

---

38 
Ln G
b
/G
k
= 

d
x 
/ (u-x) (8.1) 
bu yerda: G
b 
va G
k 
boshlang‗ich aralashma va qoldiq miqdorlari, x
k
va 
x
k
- spirtning boshlang‗ich aralashma va qoldiqdagi konsentratsiyasi, %. 
U va x – spirtning suyuqlikdagi va bug‗dagi massaviy ulushi, %. 
Tenglamani yechish uchun grafik usulidan foydaniladi. Buning uchun 
millimetrli qog‗ozda ma‘lum masshtabda spirt-suv aralashmasi uchun 
1/(u-x) ning x ga bog‗lanish grafigi quriladi. 
 
X
b
=0,4 dan X
k
=0,05 gacha chegarada ushbu integral qiymati 
shtrixlangan yuza S (mm da) tasvirlanadi. U holda: 
0,4 

dx/ (y-x) = S

M
s
(8.2) 
0,05 
bu yerda M
s 
- yuza grafigidagi mashtab. 
U holda , Ln G
b
/G
k
=S

M
s 
formuladan G
b
/G
k
nisbatini topish mumkin. 
Shartga ko‗ra boshlang‗ich aralashma miqdori aniq (G
b=
2+5 kg), 
noaniq 
G
k 
-koldikning nazriy qiymati aniqlanadi. 
Qoldiq tarkibi bo‗yicha undagi spirt miqdori aniqlanadi (kg) 
К
Н
К
Н
Д
СП
X
G
G


.
(8.3) 
Distillyat miqdori (kg) 
H
K
Б
Н
Д
G
G
G


(8.4) 
Distelyatdagi spirt miqdori 
Н
К
СП
Б
СП
Н
Д
СП
G
G
G
.
.
.


(8.5) 
bu yerda
G
cp.b
- boshlang‗ich aralashmadagi spirt miqdori (kg)
H
К
c п
G
.
-qoldiqdagi (nazariy) spirt miqdori, kg 
Distillangan bo‗yicha tarkibi (%) 
н
д
Х
=
н
д
Н
д
сн
G
G
100
*
.
(8.6) 

---

39